Morgunblaðið - 28.07.1965, Blaðsíða 11

MiSvikudagur 28. Jíft? 1965
MORGUNBLAÐID
11
Sr. Jón Hnefill Aðalsteinsson skrifar
AUSTURLANDSBRÉF
Eskifirði 1. júlí.
í>ÉTTUR reykurinn byltist
én afláts upp úr tveimur stromp
um verksmiðjunnar. í logni leit-
ar hann upp á við með jöfnum
Ihraða unz hann sameinast þok-
unni, sem grúfir lágt yfir fjörð-
inn, svo að lokum veit maður
ekki hvort það er þoka og reyk-
ur, eða bara reykur, sem liggur
yfir bænum. Blási vindur hverf-
ur reykurinn hins vegar ekki
eins auðveldlega. f hafgolunni
steypir hann sér yfir húsin í
norðurhlíðinni, smýgur inn um
glugga eða milli stafs og hurð-
ar, fyllir herbergi, skápa og vit
manna. Og þar situr úldin
bræðslufýlan tímum og jafnvel
sólarhringum saman. Óþef legg-
ur af fötum og úr skápum, mönn
um slær fyrir brjóst og remman,
menguð bakteríum, situr í háls-
inum. Næsta dag hefur vindur-
inn breytt um stefnu og þá eru
það ef til vill húsin í suðurhlíð-
inni, sem fá að kenna forsmekk
bræðslufnyksins. En eitt er víst:
Hvaðan sem vindurinn blæs
kemst verksmiðjureykurinn
ekki leiðar sinnar upp í loftið
án þess að koma fyrst við í em-
hverjum húsum, einhverjum
mannabústöðum. Og hlýtur svo
að verða þegar síldarbræðslum
er valinn staður í miðjum íbúð-
arhverfum. En svo undarlegt
sem það er til afspurnar, hefur
einmitt þetta gerzt í flestum
kauptúnum og kaupstöðum hér
á Austurlandi og það nú á síð-
ustu árum. Síldarverksmiðjur
hafa verið settar niður inni í
bæjunum og gjarna vaiinn stað-
úrgang langa leið til bræðslu.
En á þessum uppgangstímum
er eins og mönnum hugsist ekki
eins og æskilegt væri, að beina
kröftum að öðrum verkefnum
jafnhliða síldinni. Mörg eru
verkefnin aðkallandi, ef líf
manna hér um slóðir á að verða
sambærilegt við þao sem annars
staðar gerist. Þjónusta er hér á
mörgum sviðum af svo skornum
skammti, að ókunnugum þykir
ótrúlegt og verzlun og samgöng-
um er ábótavant þó þar hafi
raunar örlað á umbótum á síð-
ustu tímum. Hér við bætist. að
vegir eru líklega hvergi verri á
landinu en á Austurlandx, og
hafa þeir þó víst aldrei verið
verri en nú í suraar. Og undar-
legt er það, að því meiri gjald-
eyristekna, sem afiað er héðan,
því minni hluti þjóðarteknanna
fer hingað hlutfailslega til vega-
gerðar og vegaviðhalds.
Síldarsöltun og síldarbræðsla
eru arðbærar atvinnugreinar,
en ekki að sama skapi hagkvrem
ar til að byggja upp efnahags-
afkomu heilla lanclshluta. Óstóð
ugleiki og óvissa, sem er aðal
síldarinnar, setur brátt mark
sitt á líf manna og framkvæmd-
ir þar sem síldin leggst að. Þeg-
ar menn eru spurðir um atha.ín-
ir sínar og framtíðaráform, er
svarið: „Það er undir síldinm
komið“. Og á sama hátt miða
sveitarfélögin áretírnir sínar og
framkvæmdir við hvernig ve’ð-
ast muni, því útsvör og aðrir
tekjustofnar sveitarfélaganna
eru líka til síidarteknanna sóttir
Þannig verða æ fieiri aðilar þátt
takendur í vogunarspili síldar-
happdrættisins. Meðan næg síld
veiðist gerir þetta ekki svo mik-
ið tíl. En þegar sí’darleysis fer
aftur að gæta, sem getur orðið
hvenær sem er, ' erða erfiðieik-
arnir því meiri því fleiri, sem
þá verða orSnir háðir þessum
ótrygga og óvissa atvinnuvegi.
Skjótteknar íekjur síldarverk-
unar koma heldur hvorki þess-
um landshlura né fólki hér að
eins góðum notum og æt’a
mætti. Má þar fyrst nefna, að
hér eystra er yfirleitt ekki hægt
að fá þær vörur eða þá þjónustu,
sem fólk vill 'fá fyrir sína pen-
inga. Afleiðingin verður, að þeir
sem ekki eiga heima annars stað
ar, gera sér ferð til höfuðborg-
arinnar til að koma síldarhýr-
unni í verð. Það fc, sem mcnn
þannig ferðast til að eyða í öðr-
um landshlutuin, gæti ha'd'b
uppi þó nokkurri þjónustu %.j
heima og stutt þjónustufyrir-
tæki, ef á stofn væru sett. Þá er
einnig mikið um það kvartað
hér um slóðir nú, að börn og
unglingar hafi alltof mikla pen-
inga handa á milli, sem pau að
sjálfsögðu kunna á engan hátt
með að fara, en eyða í óþarfa,
sjálfum sér til skaða og öðrum
til ama og leiðinda. Er hér um
að ræða vandamal, sem nauð-
syn ber til að taka til meðíerð-
ar fyrr en seinna.
Reykinn leggur upp af síldavver ksmiðjunni á Seyðisfirði.
Framkvæmdir hér á Austur-
landi beinast nú að síldarmót-
töku og síldariðnaði annars veg-
ar en hins vegar er þeim eink-
um beint að byggingu rbúðar-
húsnæðis. Er hvarvetna í stöð-
um Austurlands mikið kapp lagt
á að koma upp íbúðarhúsum
og háir skortur fagmanna helzt
framkvæmdum. Er það vel að
mönnum skuli gefast kostur á
að koma sér upp sómasamlegu
húsnæði, en hitt liggur í augum
uppi, að ekki verður auðvelt
fyrir menn að búa í þessum
nýju og dýru húsum, ef síldin
leggst frá. Því verður æ brýnna
að þegar í stað séu undirbúnar
aðrar atvinnugreinar, sem leyst
geti síldariðnaðinn af hólmi á
sínum tíma.
J.H.4.
Hatsvein og stýrimann
vantar í afleysingar á ms. Kötlu um ca. 6
vikna tíma. Skipið kemur til Reykjavíkur
að þeim tíma loknum.
Eimskipafélag Reykjavíkur hf.
Símar 11150 — 10960.
nr í miðri byggðinni eins og til
að tryggja, að einhverjir ibú-
anna hafi jafnan bræðslufnyk-
inn í vitum sér.
Það er engu líkara, en að þeir
menn, sem skipulagt hafa kaup-
túnin hér á Austturlandi, hafi
alls ekki gert ráð fyrir fólkinu.
Og nú á allt skipulag að vera
í höndum hins opinbera, og
mætti ætla, að þeir menn, sem
um þetta fjalla, kynnu að greina
á milli athafnasvæðis og íbúð-
arhverfis. Starfhæf og starfandi
framleiðslutæki eru hverj.im
stað lífsnauðsyn, en þeim má
ekki vera þannig fyrirkomið, að
þau geri íbúunum ólíft á staðn-
um. Því miður liggur við að svo
sé nú til háttað víða á Austfjörð-
un
jiræðslufnykur er manna á
meðal kallaður peningalykt og
aitur sjálfsagt ekki á neinum að
amast við þeirri björg, sem hann
beint og óbeint færir í bú. En
hitt má hver maður sjá, að síld-
ai óræðslurnar hefðu verið betur
settar ögn utan við kauptúnin,
því ekki er mikið fyrirtæki né
kostnaðarsamt, að aka starfs-
mónnunum til og frá, enda víða
gert hvort eð er. En þá er spurn
ingin þessi: Er engin leið til að
Josna við bræðsiufýluna enda
þótt verksmiðjurnar séu á sínum
stað? Sumir halda, að málið
leysist ef strompárnir eru hækk-
aóir nægilega, en aðrir telja að
það hafi ekkert að segja. En
væri það ekki a.m.k. tilraun til
að iétta af óþægindum? Þessu
er hér með komið á framfæri til
réttra aðila. Hér er brýnt verk-
nms,bankett
BAHCO SILENT
ELDHÚSVIFTA
heimilisvifta
Ágæteldhúsvifta-hentarauk þess
alls statfar þar sem krafizt er
GÖÐRAR HUÓÐRAR LOFTRÆSTINGAR
Audveíd
uppsefnlog; lódrétf,
lárétt.íhorn, i rúdu 1!
FALLEG OG STILHREIN-
FER ALLS STAÐAR VEL!
BAHCO ER BEZTI
FÖNIX®
SUÐURGÖTU lO
efni, sem krefst úrlausnar. ■
Síldveiðarnar fyrir Austur-
landi hafa á nokkrum árum ger-
breytt lífi manna hér á Aust-
fjörðum. Hér var kyrrstaða,
deyfð og jafnvel afturför, en
með tilkomu síldarinnar hefur
framtak og dugnaður verið drep
ið úr dróma. Síldarbræðslur eru
nú komnar á alla firði hér
eystra frá Bakkafirði til Djúpa-
vogs nema á Stöðvarfjörð og
Mjóafjörð. En raddir eru uppi
um að líka þurfi að koma bræðsl
ur á þessa staði og er það að
sjálfsögðu réttlætiskrafa. Því af
staða til síldarsöltunar er snöggt
um iakari þar sem flytja þarf
RAUNVERULEG LOFTRÆSTING! Með Bahco fáið þér raunver ulega loftræstingu, því auk þess að soga að sér og blása út matar-
Iykt og gufu, sér Bahco um eðlilega og heilnæma endurnýjun an drúmsloftsins í íbúð'inni.
ENGIN ENDURNÝJUN Á SÍUM! Athugið sérstaklega, að Baheo þarfnast engrar endurnýjunar á lykt- og gufueyðandi sium, sem
dofna með tímanum. Bahco hefur engar slíkar, en heldur alltaf fullum afköstum — kostnaðarlaust.
FITUSÍUR ÚR RYÐFRÍU STÁLI! Bahco Bankett liefur hinsvegar fitusíur úr ryðfríu stáli. sem varna bví. að fita setjist innan í út-
blástursstokkinn. Fitusíurnar eru einfaldlega þvegnar úr heitu sápuvatni stöku sinnum.
INNBYGGT LJÓS, ROFAR OG LOKUNARBÚNAÐUR! Bahco Bankett hefur innbyggt Ijós. Bahco Silent hefur lokunarbúnað úr
ryðfriu stáli. Báðar hafa vifturnar innbyggða rofa.
GÓÐ LOFTRÆSTING ER NAUÐSYN — fækkar hreingerningum, ver veggi, loft, innréttingu og heimilistæki gegn fitu og óhrein-
indnm — og skapar létta lund, vinnugleði og vellíðan!
BAHCO ER BEZT! Kynnið yður uppsetningarmöguleika tímanle ga. Við höfum stokka, ristar og annað, sem til þarf.