Morgunblaðið - 08.08.1965, Qupperneq 8

8
MQRC UNBLAÐIÐ
!
Sunnudagur 8. ágúst 1965
Kvikmynd um dr. Zivago eftir Pasternak
SPÁNVERJAR hafa alltaf
verið mikið fyrir mannkyns-
söguna gefnir — og hafa
reyndar líka oft og einatt látið
hana töluvert til sín taka. í-
búar Madrid hafa af þeim
sökum tekið því með jafnaðar-
gerði undanfarin ár, að búa í
nábýli við legíónir Rómverja,
breiðfylkingar Persa, herskara
Kínverja og lífverði Rússa-
keisara, þegar þar hafa verið
á ferðinni einhverjar stór-
myndir síðari ára. í úthverf-
unum rísa framandi borgir,
hver á fætur annarri og los
madrilenos fara framhjá skika
af Moskvuborg fyrir tíma bylt
ingarinnar án þess að láta sér
bregða. Þessa sömu leið héldu
á sínum tíma drottningin af
Saba — í gervi Ginu Lollo-
brigidu, — Alexander mikli,
E1 Cid og John Wayne.
Og þó ríki Bronstons sé nú
hrunið (spænska stjórnin lýsti
fyrir skömmu tveggja ára inn-
lausnarfresti á kröfum í þrota-
bú hans þar, en skúldir Bron-
stons á Spáni munu nema um
9 milljónum sterlíngspunda)
er Spánn enn samastaður og
i griðland ótal kvikmyndafram-
leiðenda héðan og þaðan að úr
heiminum, manna, sem láta
töluvert af hendi rakna við
fjárhirzlur ríkisins, en skipta
i sér ekki af innanríkismálum.
í fyrra bannaði stjómin Col-
1 umbia Pictures að taka þar í
i landi kvikmyndina „Behold a
Pale horse“, á þeim forsend-
um að hún vekti minningar
um borgarastyrjöldina á
Spáni (Columbia-menn tóku
myndina í Pýrenea-fjöllum
Frakklands-megin og síðan
hefur spænska stjórnin bann-
að að sýna nokkrar myndir
Columbia-félagsins á Spáni.
. Metro-Goldwyn-Mayer
hættu sér ekki út á svo hálan
ís. f>eir höfðu kostað stórfé til
þess að gera kvikmynd eftir
hinni 512 blaðsíðna Nóbels-
verðlaunabók Boris Paster-
naks, „Zhivago læknir", og sú
mynd átti ekki að vera nein
hrákasmíði. Þeir létu sig hafa
það, að lofa að leika ekki
Internasjónalinn í myndinni
og fengu þá að hafa frjálsar
hendur. Og myndin virðist
ætla að verða eins stórkostleg
og efni stóðu til, því með töku
hennar fylgjast nærri þvi eins
margir blaðamenn og ljós-
myndarar ' og aukaleikendur
eru í myndinni.
Bókinni um Zhivago lækni
var eitt sinn lýst svo, að hún
væri „minnst lesna metsölu-
bók í sögu bókmenntanna".
En löngu áður en bókin varð
metsölubók úti í hinum stóra
heimi, áður en Pasternak voru
veitt fyrir hana Nóbelsverð-
laun og hún komin í of hátt
verð, keypti Carlo nokkur
Ponti kvikmyndaréttinn að
henni. Porrti þessi, sem flestir
kannast betur við sem eigin-
mann Sofiu Loren, er talinn
kvikmyndaframleiðenda nask-
astur á að verða sér úti um
efni í góðar myndir. Hann
sýndi svo David Lean bókina
og falaði hann fyrir leikstjóra.
Lean tók vel í það, en þó því
aðeins að hann fengi leikrita-'
höfundinn Robert Bolt, þann
er gerði kvikmyndahandritið
að síðustu mynd hans, „Ar-
abiu-Lawrence“, til að semja
handritið að „Dr. Zhivago".
Loks fékk svo Ponti M-G-M
til að leggja út fé fyrir mynd-
inni, en er þó enn í orði
kveðnu framleiðandi hennar.
Því þó undir höfði ljónsins
tígulega, sem öskrar svo að
undir tekur í kvikmyndasöl-
um um allan heim, standi:
„Listin fyrir listina", kemur
margt annað til álita þegar
kvikmyndajöfrar leiða saman
hesta sína. Að vísu voru sum-
ir M-G-M-manna ekki ýkja-
hrifnir af Dr. Zhivago s.yona
við fyrstu sýn og fannst sag-
an allt of alvarlegs eðlis og
myndi ekki auðmelt öllum
þorra manna. Pasternak-sinn-
ar urðu þó ofaná. Einnig lenti
í nokkru þrefi um heiti mynd-
arinnar, sumir vildu sleppa
doktorsnafnbótinni og kalla
hana bara „Zhivago", svo að
menn héldu ekki að þarna
væri á ferð enn ein rómantísk
læknamynd, einskonar Mið-
Evrópu skurðlæknisátrúnaðar
goð á. borð við aðra slíka á
Vesturlöndum nær. Þegar svo
þetta allt var farsællega til
lykta leitt, voru enn eftir
ýmis smáatriði, s. s. að skrifa
handritið, velja leikarana og
ákveða hvar ætti að taka
myndina — og ár leið áður en
því væri lokið.
Vegna þess sem myndin
fjallar um, lá í augum uppi að
Lean gæti ekki tekið mynd-
ina austan járntjalds, nema þá
helzt í Júgóslavíu. Hann fór
til Júgóslavíu að svipast þar
um — en þótti landslag þar
ekki nógu rússneskt á að líta.
Og hann fór til Kanada, til
Ítalíu og til Norðurlanda til
að leita að Móður Rússíá. Hon
um leizt dável á landslagið á
Norðurlöndum, og þar var
líka von til þess að snjóaði
nóg, en á Norðúrlöndum var
ekkert atvinnuleysi og bæði
erfitt og kostnaðarsamt að út-
vega aukaleikara. Eftir langa
og stranga leit hurfu Lean og
menn hans því til sögulands-
ins Spánar, þar sem nóg var
um kvikmyndatökusali og nóg
af aukaíeikurum.
En aukaleikarar á Spáni eru
ekki lengur eins ódýr vinnu-
kraftur og áður var. Þegar
fyrstu stórmyndirnar voru
teknar þar, var dagkaup
þeirra um 50 pesetar. En nú,
eftir verðbólgu þá sem siglt
hefur í kjölfar Bronstons og
manna hans, fá þeir áttfalt
kaup á við það, sem áður var,
og oft er það meira að segja
tekið með í reikningana,
hversu mörgum börnum mað-
urinn hafi fyrir að sjá. Margir
aukaleikaranna koma frá smá
bæjum í nágrenni Madrid, þar
sem flestir íbúanna hafa fram-
færi sitt af því að leika auka-
hlutverk í kvikmyndum. f E1
Molar til dæmis, sem hefur
um 2.400 íbúa, eru aukaleik-
arar mjög vel æfðir menn og
agaðir, sem ganga í fylkingu
á vinnustað og frá. Þeir koma
mikið við sögu 1 Zhivago
lækni. f einu atriðinu, þar sem
rússneskir liðhlaupar hitta fyr
ir liðsauka á leið til vígvall-
arins, voru bæði fengnir til
mennirnir frá E1 Molar og
menn úr spænska hernum. Þá
léku hermennirnir hlutverk
liðhlaupanna, en fylkingin frá
— Julie Christie leikur Lö.ru.
E1 Molar lék hina er héldu til
vígvallanna, skipulega og
tígulega.
Það var ekki nóg með að
„Zhivago læknir" tæki yfir
heilt kvikmyndaver, heldur
þurfti líka að reisa 10 ekrur
af Moskvu í útborginni Canil-
las. Við verkið unnu 780
verkamenn og það tók fimm
og hálfan mánuð og — svo við
notum allar uppgefnar tölur
— 6 lestir af nöglum, 55.0000
holsteina, 135 mílur af pípu-
lögnum, 46 þúsund lítra af
málningu og af 820 málning-
arkústum sem til voru fengnir
voru 370 ónýtir áður en lauk.
Meðan þessu fór fram var Le-
an á vakki kringum borgina
Soria, um 150 mílum norðan
Madrid, til að velja staði þá
er taka skyldi á atriði er ger-
ast áttu úti á rússnesku gresj-
unum. Soria hafði það sér til
ágætis, að hún er með köld-
ustu stöðum á Spáni og þar
mátti snjókoma heita trygg.
Því ef ekki væri fyrir snjó-
inn, yrði Norður-Spánn grun-
samlega líkur Norður-Spáni á
að líta.
í desember í fyrra voru
fengnir 7.000 páskaliljulaukar
frá Hollandi oð gróðursettir
þarna á sléttunum, í þeirri
von, að þeir myndu liggja I
dái undir snjónum yfir vetur-
inn og springa svo út að vori,
þegar farið yrði að taka atriði
þau, sem gerast áttu á þeim
tíma árs. En það varð bið á
því að snjórinn kæmi. Menn
tóku að gerast óþreyjufullir
og spurðu ákaft hvenær hans
Frh. á bls. 31
David Lean og menn hans á sléttunum við Soria.
(Geraldine) Tonya eiginkona Zhivagos.
Omar Sharif I gervi Zhivagos.