Morgunblaðið - 18.12.1965, Qupperneq 16

16
MORCUNBLAÐIÐ
Laugardagur 18. des. 1965

Útgefandi:
Frámkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Rits t j órnarf ulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 95.00
í lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
ORÐHAKSHA TTUR
SIÐBÆTIR EKKl
Alþingi er mynd þjóðarvilj-
ans á hverjum tíma. Það
er kosið í frjálsum og lýðræð-
islegum kosningum. Það er
þannig kjósandinn í eihrúmi
kjörklefans, sem framlengir
umboð ríkisstjórna, eða fellir
þær frá völdum.
Gagnrýni er annar horn-
, steinn lýðræðisskipulagsins.
Hún er nauðsynlegt aðhald
stjórnmálaleiðtoga og flokka.
Til þess að fullt gagn sé að
gagnrýni þarf hún að vera já-
kvæð. Hlutverk hennar er
ekki aðeins að deila á það,
sem er og rífa það niður, held-
ur miklu fremur að benda á
nýjár leiðir og aðferðir í
stjórnarháttum og meðferð
opinberra mála.
Þessi þáttur gagnrýni vill
oft gleymast hér á landi. —
Rakalausir sleggjudómar. og
svívirðingar um þingmenn og
ráðherra er glöggt dæmi um
það. Alþingismönnum er
brugðið um hvers konar
vammir og skammir, svik og
spillingu, án þess að rök sé
flutt fyrir þessum staðhæf-
ingum. Oft mótast þessi orð-
háksháttur hinna sjálfkjörnu
siðbótarmanna af vanþekk-
ingu og yfirborðshætti.
Það er áreiðanlega engin
tilviljun að í kommúnista-
blaðinu hér á landi eru stráks
legustu orðhákarnir, sem
freklegastar svívirðingar taka
upp í sig um Alþingi og ríkis-
stjórn, taldir frelsishetjur og
siðbótarmenn.
Stjórnmálamenn eru auð-
vitað misjafnir að hæfileik-
um og mannkostum eins og
aðrir menn. En óhætt er að
fullyrða, að á Álþingi íslend-
inag sitja yfirleitt dugandi
menn, sem valizt hafa til for-
ustu vegna þess að fólkið í
byggðarlögum þeirra og
stjórnmálaflokkum treystir
þeim, og veit að þeir eru heið
arlegir og góðgjárnir menn.
Svívirðingar og rakalausir
sleggjudómar orðhákanna um
löggjafarsamkomuna falla því
dauðir og ómerkir. Þrátt fyr-
ir það er ástæðulaust að láta
orðhákshættinum ósvarað. —
Hann á ekkert skylt við heil-
brigða gagnrýni, skapar enga
umbót á neinu sviði, en stefn-
ir að því einu að rífa niður
elztu og virðulegustu stofnun
þjóðarinnar, sem verið hefur
brjóstvörnin í frelsisbaráttu
hennar og alhliða uppbygg-
ingarstarfL -
FJARHAGS-
ÁÆTLUN
REYKJAVÍKUR
Tj\járhagsáætlun Reykjavík-
1 urborgar fyrir árið 1966
hefur nú verið lögð fram.
Heildarhækkun á útgjöldum
borgarsjóðs frá yfirstandandi
ári nemur 23,4%, en hækkun
rekstrartekna borgarsjóðs er
áætluð 22,4%.
Það, sem mesta athygli mun
vekja í þessari fjárhagsáætl-
un er það, að þrátt fyrir mjög
aukin útgjöld borgarinnar er
gert ráð fyrir, að unnt verði
að veita sama afslátt af út-
svörum á næsta ári og í ár,
og að þau verði reiknuð eftir
þeim útsvarsstiga, sem nú er
í gildi. Heildarupphæð út-
svara hækkar að vísu um
20,4%, en það er fyrst og
fremst vegna kauphækkana
og fjölgunar gjaldenda í borg
inni. Hinsvegar hefur verið
nauðsynlegt að hækka að-
stöðugjöld nokkuð og nemur
sú hækkun frá ráðgerðri
greiðslu aðstöðugjalda á yfir-
standandi ári 41,3% og verður
því nauðsynlegt að endur-
skoða gjaldskrá aðstöðugjalda
til að ná hinni áætluðú upp-
hæð. Fjárveitingar til menn-
ingarmála hækka mjög að
þessu sinni. Fjárveitingar til
safna hækka um 45,7%, og
þar af nemur hækkun til
Borgárbókasafns 54,7%, en
gert er ráð fyrir að verja til
bókakaupa mun hærri fjár-
hæð en áður. ítarleg könnun
hefur farið fram á starfsemi
safnsins og fyrirhuguðum
byggingum í þess þágu.
í ræðu, sem Geir Hallgríms
son, borgarstjóri, flutti við
fyrstu umræðu um fjárhags-
áætlunina, lagði hann áherzlu
á, að við samningu fjárhags-
áætlunarinnar hefði það höf-
uðsjónarmið verið haft í huga,
að útsvarsbyrði borgarbúa
lækkaði fremur en ykist í
hlutfalli við tekjur þeirra.
Hins vegar benti borgarstjóri
á, að til þess að sporna við
aukinni útsvarsbyrði og
vegna hlutfallslegrar hækk-
unar á rekstrarkostnaði, hefði
ekki verið hægt að auka fram
lög til framkvæmda eins mik-
ið og gert hefði verið undan-
farin ár. Munu menn vafa-
laust sammála um, að hér sé
skynsamlega að farið, bæði
vegna þenslu á vinnumarkaði
og verðþenslu, sem gefur op-
inberum aðilum og öðrum til-
efni til að draga nokkuð úr
fjárfestingu.
De Gaulle á kosningaferðalagL.
,Hinir ðsýnilegu' í Elysée-höllinni
Skopteiknarar um allan
heim hafa löngu komizt upp
á það lagið að teikna De
Gaulle Frakklandsforseta
sem einhvers konar endur-
holdgaðan Loðvík 14., Sólar-
konunginn fraega. Sjálfur
• lætur De Gaulle — sem
reyndar hefur oft verið ka)l-
aður ,,Sólarforsetinn“ líka —
fátt eitt ógert til þess að
skerpa drættina í þessari
teikningu. Skoðanir annarra
skipta hann engu, hann fer
eftir þeirri kenningu sinni
að ,,leiðtogi . . . verði að um
vefja sig göfugmennsku“ til
þess að ,,efla vald sitt yfir
öllum þorra manna, sem
skvampa á grunnsævi“.
Að undirlagi De Gaulle
eru opinberar móttökur í
Elysee-höllinni nú einna lík-
astar helgisiðaathöfnum frá
horfinni öld.. Einnig hafa
menn hent gaman að ferð-
um hans út um landsbyggð-
ina og kallað þær „Karl
kóng hinn milda meðal þegna
sinna". Þeir sem ekki telja
De Gaulle hálfguð á við það
sem honum sjálfum og hans
nánustu finnst — og ef dæma
má eftir úrslitum forsetakosn
inganna 5. desember eru tölu
vert fleiri Frakkar í þeim
hópi en áður var talið — er
mjög skemmt. í bók einni,
sem ber heitið „Konungurinn
og hirð hans“ segir franski
blaðamaðurinn Pierre Vians-
son-Ponté frá ýmsum óþæg-
indum sem hið ,,konunglega
viðhorf" De GaVlle til lífs-
ins veldur öðrum. Þar er eitt
með öðru að hershöfðinginn
er maður með afbrigðum fljót
ur að borða og fer því stund-
um svo í opinberum veizlum
a sumir gestanna ná tæpast
að smakka á réttunum áður
er þeir eru bornir aftur af
borðum. Aldrei eru heldur á
boðstólum í Elysée-höll ostur
eða ávextir, því deGaulle þyk
ir vond lykt af osti og ávextir
alltof „tímafrek“ fæða að
innbyfða.
Skrautið og hefðarsvipur-
inn yfir stjórnarathöfnum
de Gaulle fer ekki framhjá
neinum. Um hitt vita færri,
að önnur afleiðing hinna
„konunglegu tilhneiginga“
De Gaulle og ekki síð-
ur mikilvæg er „ósýni-
lega % stjórnin“ hans eða
„Skuggarnir“ þ.e. 15 menn
sem fara með málefni á sér-
sviðum ráðherranna í hinni
opinberu ríkisstjórn og auk
þess aðrir aðstoðarmenn, svo
allir eru „hinir ósýnilegu í
Elysée-höllinni" sagðir 40 tals
ins. í orði kveðnu eiga þeir
að sjá forsetanum fyrir upp-
lýsingum þeim er hann vant-
ar, semja fyrir hann skýrsl-
ur og álitsgerðir og aðstoða
hann með ráðum og dáð í
stjórnarstörfum hans.
De Gaulle hefur með stjórn
arskrárbreytingum sínum
svipt franska þingið og rík-
isstjórnina mest öllum völd-
um og énn lengra hefur hann
gengið með skipun þessarar
„ósýnilegu stjórnar“ sem er
ábyrg' gerða sinna gagnvart
honum einum. Sérhver
,,skuggaráðherranna“ fimmt-
án, sem allur þorri manna í
Frakklandi ber tæpast nokk-
ur kennsl á, fer með öll mál
á einu eða fleiri sérsviðum
ráðherranna í hinni opinberu
stjórn Frakklands. Oft og
tíðum fær forsetinn ,Skugga‘
sína til þess að semja grein-
argerðir um ýmis málefni
sem hann getur síðan notað
til að andmæla einhverjum
opinberu ráðherranna. Eins
getur það líka verið, að ráð-
herra leggi fram skýrslu þar
sem farið er fram á einhverj-
ar ráðstafanir sem de Gaulle
eru ekki að skapi. Þá gerir
forsetinn sér lítið fyrir og
fær til „Skuggann'* að semja
aðra greinargerð um málið
-— að sjálfsögðu í mótsögn
við hina fyrri. Og það er ekki
einasta að greinargerðir sín-
ar og skýrslur verði „Skugg-
arnir“ að semja í snarhasti,
heldur verða þeir líka að
beita allri sinni ritsnilld því
de Gaulle telur sér misboðið
að öðrum kosti. Auk þess vill
hann helzt losna við að tala
við fólk augliti til auglitis —
hann er sérdeilis nærsýnn og
til símans grípur hann að-
eins ef mikið liggur við.
Framhald á bls. 31.
En þótt framlög til fram-
kvæmda séu nú ekki aukin í
sama mæli og áður, hefur
verið leitazt við að hafa fjár-
veitingu til gatna- og holræsa
gerðar það ríflega, að unnt
verði að standa við tíu ára
gatnagerðaráætlunina frá
1962.
Borgarstjóri sagði í ræðu
sinni, að áherzla yrði lögð á
að ljúka framkvæmdum við
íþrótta- og sýningarhús,
Borgarsjúkrahús í Fossvogi
og sundlaug í Laugardal, en
þegar þeim væri lokið væri
rétt að marka nýja stefnu í
byggingarframkvæmdum, og
mundi þá höfuðverkefnin
verða á sviði lista- og menn-
ingarmála, að reisa nýtt Borg
arbókasafn, Borgarleikhús,
Sýningarskála myndlistar-
manna og svo Dvalarheimili
aldraðs fólks.
Ljóst er a£ því yfirliti, sem
borgarstjóri gaf um afkomu
borgarsjóðs á yfirstandandi
ári, að vel er haldið á fjár-
málum borgarinnar, og allt
kapp lagt á að halda rekstrar-
útgjöldum niðri, svo sem unnt
hefur verið. Er t.d. ástæða til
1
að benda á, að starfsfólki borg
arinnar hefur ekki fjölgað
nokkur undanfarin ár, og er
enn ekki gert ráð fyrir fjölg-
un þess. En það vill oft
brenna við hjá opinberum að-
ilum, að starfsmannahald
verði meira en brýn nauðsyn
krefur, svo að yfirleitt er það
talin ófrávíkjanleg regla að
slíkur kostnaður aukist skv.
Parkinsons-lögmálinu fræga.
Því er greinilega ekki til að
dreifa hjá Reykjavíkurborg,
þótt umsvif borgarinnar hafi
aukizt mikið hefur starfs-
mannatala á borgarskrifstof-
um verið óbreytt í nokkur ár.
Þá vekur einnig athygli
að rekstrargjöld borgarinnar
á þessu ári fara ekki meira
en 4,4% fram úr upphaflegri
áætlun á sama tíma og kaup-
hækkanir á árinu kosta borg-
arsjóð 26,7 milljónir k róna,
sem er 5,1% af upphaflegu
rekstraráætluninni. Benti
borgarstjóri á í ræðu sinni,
að ef eingöngu væri tekið til-
lit til kauphækkana samkv.
töxtum og þeim bætt við upp
haflega áætlun, væri borgar-
reikningurinn fyrir yfirstand
andi ár 4,4 milljónum króna
lægri en gera hefði mátt ráð
fyrir, eða 0,8% undir áætlun.
Við stjórn Reykjavíkur-
borgar gætir því greinilega
mikils aðhalds samhliða
mestu framkvæmdum í sögu
borgarinnar. Þarf enginn að
efast um, að þar er vel farið
með almannafé og allir geta
séð á hinum miklu fram-
kvæmdum borgarinnar til
hvers gjöld þeirra renna.