Morgunblaðið - 24.04.1966, Blaðsíða 8

1» t* \ i > «ðS >
Sunnudgaur 24. april 1966,
8
MORGUNBLADIÐ
FRÁ ALÞINGI:
Raforka frá Búrfelli með álbræðslu
30% ódýrari á árunum 1970-1985
úr ræðu dómsmálaraðherra
f FYRRINÓTT lauk í neðri-
deild Alþingis 3. nmræðu um ál-
bræðslusamninginn, en atkvæða-
greiðslu var frestað. Er sagt frá
henni á öðrum stað í blaðinu. Á
síðdegis- og kvöldfundi í deild-
inni á föstudaginn töluðu um
málið þeir Ingólfur Jónsson
landbúnaðarráðherra, Ágúst Þor
valdsson, Halldór E. Sigurðsson,
Eysteinn Jónsson, Einar Olgeirs-
son, Ragnar Amalds, Sigurvin
Einarsson og Björa Fr. Björns-
son.
Hér á eftir fer stuttur úr-
dráttur úr ræðu Jóhanns Haf-
steins dómsmálaráðherra er liann
hélt er málið kom til 3. umræðu.
Ráðherra sagði, að í ræðum
stjórnarandstæðinga um málið
hefði komið fram minnimáttar-
kennd og ótti við það, að við
værum ekki menn til þess að
semja við útlendinga og hafa hér
erlendan atvinnurekstur, án
þess að bíða við það tjón, jafn-
vel á sjálfstæði landsins. Talað
hefði verið um kjarkleysi fylgis-
manna álbræðslu samningsins og
að þeir vantreystu undirstöðu
atvinnuvegum þjóðarinnar og
vildu bjarga sér með samning-
um við útlenda aðila. Slíkum
staðhæfingum mætti eins snúa
við og tala um kjarkleysi þeirra
er ekki treystu sér til þess að
semja við erlenda aðila og væru
hræddir um að slíkir samningar
yrðu orsök þess að við biðum
tjón á sjálfstæði og efnahags-
kerfi. Segja mætti þó, að þetta
væri hugsanagangur sem við æbt
um að vera vaxnir upp úr. Við
værum ekki minni menn en sér-
hver önnur sjálfstæð þjóð til
þess að semja við útlenda aðila
ef við dæmdum slíka samninga
hagstæða fyrir okkur. Þegar lit-
ið væri til framtíðarinnar sæist
berlega að mikil fólksfjölgun
væri væntanleg, svo það væri
ekki að ófyrirsynju að fleiri stoð
um væri rennt undir atvinnuHf-
ið.
Ráðherra sagði, að vitanlega
væri Ijóst að svona samningi
fylgdu mörg vandamál og það
.yrði vissulega að gera ráðstafan-
ir til þess að fylgja sem bezt
eftir framkvæmd samningsins
og greiða úr þeim vandamálum
sem upp kynnu að koma á hverj
um tíma.
Stjórnarandstæðingar hefðu
mikið um það talað, að með
samningi þessum væri tekin upp
ný stefna og að úitlendingar gætu
niú tekið í sínar hendur meira
eða minna af atvinnurekstri í
landinu. Því væri til að svara,
að enginn hefði verið með nein-
ar tillögur að fá útlendingum
þessa yfirstjórn í hendur. Yfir-
stjórn atvinnumála yrði jafnt í
höndurn Íslendinga sem áður og
hið sama mundi gilda um þetta
fyrirtæki og önnur. Það væri
rétt sem bent hefði verið á í
umræðum að ef framkvæmd
samningsins færi illa úr höndum
og það kæmi í ljós, að hún væri
skaðleg fyrir almenning og efna
hagslífið, þú ættum við þá yfir-
stjórn þessara mála, að taka
slíka verksmiðju eignamámi,
bæði samkvæmt stjórnarskránni
og ákvæðum samningsins, en um
þetta væri fjallað í 35. grein
hans.
Þá vék ráðherra að því að
inn í umræður um þetta mál
hefði spunnizt það hvort Alusu-
isse yrði aðili að Vinnuveitenda
samibandi íslands, og hefðu kom
ið fram óskir að svo yrði ekki.
19. apríl sl. hefði borizt bréf frá
þeim þar sem þeir staðfestu, að
ISAL mundi ekki gerast aðili
að Vinnuveitendasambandinu.
Þá vék ráðherra að því er
komið hafði fram í ræðu Einars
Olgeirssonar um verkföll og það
hvort þau gætu haft áhrif á raf-
magnskaup verksmiðjunnar.
Sagði ráðherra, að verkfall á ís-
landi gæti auðvitað ekki hindr-
að Alusuisse í því að greiða fyrir
það rafmagn, sem bræðslan not-
aði í raun og veru. Til gæti kom
ið aðeins þau verkföll sem bein-
línis lækkuðu orkunotkun verk-
smiðjunnar niður fyrir lágmarks
magn sem gætu haft í för með
sér hnekki fyrir landsvirkjun,
samkvæmt þessu ákvæði samn-
ingsins. Af þessu leiddi að það
væru aðeins verkföll í bræðsl-
unni sjálfri sem stöðvuðu sjálfa
framleiðsluna. T.d. væri engin
ástæða fyrir ISAL að draga úr
framleiðslunni þótt verkfall yrði
hjá hafnarverkamönnum. Slókt
verkfall þyrfti að standa mánuð
um saman áður en það færi að
segja til sín í minnkaðri orku-
notkun þar sem bræðslan mundi
hafa jafnan nægar efnisbirgðir á
staðnum.
Það yrðu verkföll sem yrðu
í sjálfri verksmiðjunni sem
segðu vitanlega fyrr til sín, en
samt yrðu þau að standa langan
tíma til þess að breyta nokkru
um skuldbindingar um raf-
magnskaup. Fyrirtækið yrði
sjálft að sanna að það hafi orð-
ið fyrir verkfalli er það gat ekki
komið 1 veg fyrir með öllum
eðlilegum ráðum og það hafi ver
ið bein afleiðing af þessu verk-
falli sem orkunotkun þess fór
niður fyrir lágmark.
Þá hefði verið spurt um að
það hvernig afstaða ríkisstjórn-
arinnar væri í sambandi við
þessi verkföll. T.d. hvort Alusu-
isse gæti bent á það að ríkis-
stjórnin gæti leyst málið og af-
stýrt óviðráðanlegum öflum t.d.
með því að banna verkfallið. Því
væri til að svara að ríkisstjórnin
hefði engar sérstakar skyldur
gagnvaft verkföllum í bræðsl-
unni fremur en öðrum verkföll-
um og ætti Alusuisse enga heimt
ingu á því að ríkisstjórnin grípi
til sérstakra ráðstafana til að
leysa vinnudeilur í verksmiðj-
unni.
Þá vék ráðherra að þeim um-
mælum Hannibals Valdimarsson
ar að samningarnir hefðu ekki
alltaf gengið snuðrulaus't. Ráð-
herra sagði að því væri til að
svara að fyrstu samningsdrög-
in af hendi íslendinga hefðu ver
ið send Svisslendingunum í jan
úar 1965 og þar hefði samnings-
uppkastið verið formað. Því
hefði svo aftur verið svarað með
samningsuppkasti frá Alusuisse
í maí 1965. Við það uppkast
hefði verið gerður fyrirvari og
óskað eftir fundi. Fyrirvarin
hefði varðað efnisatriði og þó
einkum form samninganna.
Þetta uppkast hefði síðan farið
til þingmannanefndarinnar sem
hefði farið í gegnum það og gert
við það ýmsar athugasemdir.
Upp úr því hefði verið samin
greinargerð og hún seld til Alu-
suisse. Ráðherra sagði að það
hefði verið margt í þessu samn-
ingsuppkasti Svisslendinga sem
talin hefðu verið það veruleg
atriði, að látið hefði verið uppi
irm það leyti að óvíst væri hvort
af samningum yrði. Forstöðu-
menn samningana af Svisslend-
inga hálfu hefðu svo komið hing
að í október og hefðu það þá
verið alveg sérstakleg ákvæði
um deilur á milli aðilanna og
þau lög, sem fara ætti eftir sem
voru ágreiningsatriði. Sagðist
ráðherra þá hafa látið í ljós við
Svisslendingana að við gætum
ekki gengið að þeim ákvæðum
er þeir fyrirhuguðu. Upp úr
þessium viðræðum hefðu þeir
síðan gengið inn á það sem nú
kæmi frauj í 45. grein samning-
ana.
Þá vék ráðherra að því, að
auk gerðardómsins hefðu orðið
mestar deilur um rafmagnsverð-
ið. Vissulega hefði verið æski-
legra ef það hefði getað verið
hærra, en lengra en þetta hefði
ekki verið mögulegt fyrir okkur
að komast. Það væri sín skoðun
að samningurinn væri okkur hag
stæður þrátt fyrir rafmagnsverð
ið Og að grundvallarverðið 2,5
pro. mill. gæfi okkur sterkari og
betri aðstöðu til annara virkjana
framkvæmda en við hefðum ella
haft. í greinargerð frumvarpsins
kæmi fram að ef litið væri á
framleiðslueiningu rafmagns frá
Búrfelli með og án álbræðslu,
kæmi í ljós að á árunum 1969—
19T5 mundi viðbótarorkan kosta
62% meira ef álrbæðsla yrði ekki
byggð, á árunum 1976—1980 2i2%
og á árunum 1981—1985 12%
meira. - Þessum staðreyndum
hefði ekki verið á móti mælt,
nema sagt hefði verið, að áætl-
anir um byggingarkostnað gæti
ekki staðist. Um kostnaðinn
lægju hins vegar fyrir ýtarlegar
áætlanir, sem að miklu leyti
væru þó fast verð.
Happdrætti vangefínna
Handhafi vinningsmiða nr. 20443 í happdrætti Syrktarfélags
vangefinna, sem hlaut fólksbif reið Chevrolet Impala, gaf Styrkt
arfélaginu kr. Þúsund daginn sem bifreiðin var afhent. Hann
hefur óskað þess að nafns verð i ekki birt. Styrktarfélagið þakk-
ar þessa rausnarlegu gjöf og óskar vinningshafa til hamingju
með bifreiðina. Þessi mynd er af happdrættisbílnum og standa
við hann framkvæmdastjóri Styrktarfélagsins og fulltrúi frá
fjáröfiunarnefnd, Hörður Ásgeirsson.
(Frá StyrktarféL vangefinna)
Stórkostleg nýjung —
Vatnslímdar spónaplötur
frá OY. Wilhelm Schauman A/B.
Vér getum útvegað vatnsheldar spónaplöt
ur (Vialaboard) frá Finnlandi.
Einnig Steypumótakrossvið á mjög hag-
stæðu verði. — Leitið upplýsinga.
Hannes Þorsfeinsson Heildverzlut
Hallveigastíg 10. — Sími 2-44-55.
Verkakvennafélagið Framsókn
Félagsfundur
í Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu, þriðjudaginn 26.
apríl kL 8,30 síðdegis.
FUNDAREFNI:
1. Félagsmál.
2. Rætt um uppsögn samninga.
3. Onnur mál.
Konur fjölmennið og mætið stundvíslega.
Verkakvennafélagið Framsókn.
Svurtir ítolskir skór
nýkomnir. — Bússkinn, skinn, heilir
Lönguhlíð
milli Miklubrautar og Barmahlíðar.
Nýjasta nýtt í kaffilogtm
FILTROPA kaffisíur
Útsöluverð aðeins kr. 20,00 pakkinn.
Heildverzlunin Amsterdam
Sími 31-0-23