Morgunblaðið - 13.05.1967, Blaðsíða 20

Á viðreisnartímabilinu hefur mikil rækt verið lögð
við menntun og menningu þjóðarinnar. Ahrif mennt-
unarframfara á hagvöxtinn í þjóðfélaginu og lífskjör
þjóðarheildarinnar hafa orðið mönnum betur ljós en
áður. Því hefur sérstök áherzla verið lögð á framfarir
á öllum sviðum menntamála, m.a. byggingu skólahúsa,
fjölgun kennara og bætta menntun þeirra og starfs-
kjör, nýjungar í kennsluháttum, aukna tæknimennt-
un, eflingu æðri menntastofnana óg fjárhagslegan
stuðning við námsmenn.
Visindalegar rannsóknir á mennta-
og skólamálunum
Til þess að stuðla að því, að skólakerfið og
kennsluhættir svari ætíð sem bezt nýjum þörfum, sem
rísa vegna örra þjóðfélagsbreytinga og breyttra við-
horfa, hefur nú verið tekin upp stöðug vísindaleg
rannsókn og endurskoðun skóla- og menntamála.
Hefur í þessu skyni verið sett á stofn sérstök skóla-
rannsóknadeild innan menntamálaráðuneytisins, sem á
að gera tillögur um umbætur þegar er þeirra gerist
þörf.
Sérstök nefnd hefur um alllangt skeið unnið að
endurskoðun menntaskólanámsins, og önnur nefnd
vinnur nú að áætlun um eflingu Háskóla íslands á
næstu 20 árum.
Þá hefur að undanförnu verið unnið að gerð heild-
aráætlunar um menntunarþörf þjóðarinnar í náinni
framtíð og þörfina á nýju skólahúsnæði og fjölgun
kennara. Hefur Efnahagsstofnunin haft mnsjón með
þessu starfi í samvinnu við menntamálaráðuneytið.
Einnig hafa sérfræðingar frá Efnahags- og framfara-
stofnuninni í París verið til aðstoðar í starfinu.
Komið hefur verið upp nemendaskrá alls skóla-
kerfisins, og er hún þáttur í starfinu að mennta-
málaáætluninni. Verður námsferli hvers nemanda
fylgt í skrá þessari, sem verður unnin í skýrsluvél-
um. Verður miðstöð skrárinnar í Hagstofu íslands.
Menntastofnanir og skólalöggjöf
Fjölgun þjóðarinnar og síaukin þörf fyrir þekk-
ingu og tækni hefur krafizt stóraukinna framkvæmda
í skólamálum. Hafa mjög miklar framkvæmdir ver-
íð við skólabyggingar á undanförnum árum og fram-
lög ríkissjóðs til þeirra stórhækkuð. Fjárveitingar úr
ríkissjóði til stofnkostnaðar skóla á árunum 1960—67
nema samtals tæplega 667 millj. kr., þar af um 435
millj. kr. til barnaskóla og gagnfræða- og héraðs-
skóla. Miklu hærri fjárhæð hefur verið varið til
reksturskostnaðar skóla. Hefur hann hækkað mjög
miikið vegna fjölgunar skólafólks, fjölgunar kennara,
launahækkunar kennara, aukins tækjabúnaðar skóla
og aukins fjár til viðhalds skólabygginga.
Á vorþinginu 1967 var samþykkt ný skólakostn-
aðarlöggjöf. Samkvæmt henni skal ríkið framvegis
greiða öll kennaralaun á barnafræðslu- og gagn-
fræðastiginu. Verða þar með öll kennaralaun í hinu
opinbera skólakerfi greidd af ríkinu. Léttir það út-
gjöldum af sveitarfélögunum og eykur svigrúm þeirra
til að efla menntun í umdæmum sínum.
Háskóli íslands hefur eflzt verulega á viðreisnar-
artímabilinu. Stúdentafjöldinn við skólann hefur
meira en tvöfaldazt. Fjárveitingar til háskólans hafa
hækkað mjög mikið. Kennurum hefur verið fjölgað,
og er nú í framkvæmd 10 ára áætlun um fjölgun
kennara við skólann, sem gerð var á árinu 1964.
Nýjar rannsóknarstofnanir við skólann eða í nán-
um tengslum við hann hafa tekið til starfa, Raunvís-
indastofnun háskólans, þar sem fram eiga að fara
rannsóknir í stærðfræði, eðlisfræði, efnafræði pg jarð-
eðlisfræði, og Handritastofnun íslands, sem hefur það
hlutverk að vinna að aukinni þekkingu á máli, bók-
menntum og sögu íslenzku þjóðarinnar fyrr og síðar.
Handritastofnunin fær til varðveizlu „Stofnun Árna
Magnússonar á íslandi", þ.e. þau íslenzk handrit í
Danmörku, sem Þjóðþing Dana hefur samþykkt að
sfhenda íslendingum.
Raunvísindastofnun hásikólans hefur þegar fengið
sérstaka byggingu fyrir starfsemi sína.
Innan skamms hefst bygging myndarlegs húss
fyrir handritastofnunina. Einnig fær há&kólinn í sama
húsi gott húsnæði fyrir kennslustarfsemi, og verða
með því að verulegu leyti leyst húsnæðisvandamál
háskólans. Þetta nýja hús á að verða tilbúið til notk-
unar í árslok 1968 eða ársbyrjun 1969.
Þá hefur Reiknistofnun háskólans hafið starfsemi.
Nýbyggingar í þágu menntaskóla hafa verið tals-
verðar á undanförnum árum, og frekari framkvæmd-
ir exu í undirbúningi. Við gamla Menntaskólann í
Raunvisindastoínun háskólans.
Mennta-
og
menningarmál
Við nýja Kennaraskólann.
Reykjavík hefur verið byggt nýtt hús, sem einkum
er ætlað til kennslu í raunvísindagreinum. Er afráðið
að koma upp sams konar byggingu við Menntaskól-
ann á Akureyri. Fyrsti áfangi nýs menntaskóla 1
Reykjavík hefur verið tekinn í notkun, en við þann
skóla, sem verður mjög fullkominn, verða teknar ui>p
ýmsar nýjungar í mennta&kólakennslu. Nú stendur yf-
ír bygging viðbótarhúsnæðis við Menntaskólann að
Laugarvatni, sem gerir mögulega mi'kla fjölgun nem-
enda við skólann.
Samkvæmt lögum frá árinu 1965 er gert ráð fyrir
stofnun menntaskóla á ísafirði og Austurlandi, og I
sömu lögum er heimilað að koma á fót kennslu 1
námsefni fyrsta bekkjar menntaskóla við gagnfræða-
skóla, þar sem nemendafjöldi og önnur skilyrði gera
slíka ráðstöfun eðlilega og framkvæmanlega. Fram-
kvæmd þessara laga mun sérstaklega auka möguleika
ungs fólks á Vestfjörðum og Austurlandi til þess að
afla sér framhaldsmenntunar.
Við tilkomu hins nýja stórhýsis Kennaraskóla fs-
lands hefur aðstaða til menntunar kennara stórbatnað.
Er þó einungis lokið fyrsta áfanga skólabyggingar-
innar.
Samkvæmt lögrnn um Kennaraskólann frá árinu
1963 er unnt að taka stúdentspróf frá skólanum, sem
veitir réttindi til inngöngu í Háskóla íslands, auk
þess sem segja má að öðru leyti, að komið hafi verið
á algerri nýskipan á skólanum sjálfum, skipulagi
hans og námsefni.
Tækniskóli fslands, sem starfar í Reykjavík, var
stofnaður með lögum á árinu 1963 til þess að bæta
úr skorti á tæknifræðingum hér á landi. Markmið
skólans er að veita nemendum tæknilega og al-
menna menntun, sem geri þá hæfa til að takast sjálf-
stætt á hendur tæknileg störf og ábyrgðarstöður f
þágu atvinnuvega þjóðarinnar. Undirbúningsdeildir
við skólann eru starfræktar bæði í Reykjavík og á
Akureyri.
Ný heildarlöggjöf var sett um iðnfræðslu á árinu
1966, sem miðar að miklum umbótum á iðnfræðslu
< landinu. Eitt þýðingarmesta atriði laganna er það,
að komið skal á fót iðnskólum í hverju kjördæmi
landsins. Á vegum iðnskólanna skulu starfræktir verk
námsskólar, þar sem veita á fræðslu, bóklega og verk-
lega í undirstöðuatriðum iðnaðarstarfa. Nú er hafin
bygging iðnskóla á Akureyri og í Hafnarfirði, og nýr
áfangi Iðnskólans í Reykjavík er í byggingu.
Lög um Myndlista- og handíðaskóla fslands voru
sett árið 1965. Tilgangur skólans er að veita kennslu
og þjálfun í myndlistum, listiðnum og búa nemendur
undir kennslustörf í vefnaði, teiknun og öðrum grein-
um myndrænna lista, sem kenndar eru í skólum
landsins. Skólinn skiptist í þrjár deildir, myndlista-
deild, kennaradeild og listiðnadeild, en auk þess er
gert ráð fyrir, að skólinn haldi uppi námskeiðum.
Mikið hefur verið um nýbyggingar og endurbætur
héraðs- og gagnfræðaskóla og barnaskóla um allt
landið á undanförnum árum, en ríkið leggur fram fé
til þeirra á móti sveitarfélögunum.
Við héraðsskólana í ReykJholti, Núpi, Reykjanesi,
Reykjum í Hrútafirði og Skógum undir Eyjafjöllum
hafa verið byggðar kennaraíbúðir, heimavistir nem-
enda og nýjar kennslustofur. Einnig hefur verið reist
nýbygging við Alþýðuskólann á Eiðum, og hafin er
nýbygging við héraðsskólann á Laugum í Suður-
Þingeyjarsýslu.
Nýir gagnfræðaskólar hafa verið byggðir á Akur-
eyri og í Keflavík og hafin er bygging nýrra gagn-
fræðaskóla á Selfossi og Sauðárkróki. Nýir gagnfræða-
skólaáfangar hafa verið byggðir í Reykjavík og Kópa-
vogi.
Af barnaskólabyggingum í sveitum má t.d. nefna
heimavistarbarnaskólana að Leirá í Borgarfirði, Kol-
viðarnesi á Snæfellsnesi, Hallormsstað, Flúðum 1
Árnessýslu, Örlygshöfn á Rauða&andi og Nesjum í
Hornafirði, auk þess sem hafin er bygging heima-
vistarbarnaskóla fyxir sveitahreppa í Austur-Húna-
vatnssýslu að Reykjum á Reykjabraut.
f Reykjavík hafa margir nýir bamaskólar verið
reistir. Helztu barnaskóla'byggingar í öðrum kaup-
stöðum og kauptúnum eru þessar: nýir skólar á ísa-
firði, Bolungarvík, Raufarhöfn, Vopnafirði, Hellu á
Rangárvöllum, Þorlák&höfn, Digranesskóli í Kópavogi
og nýir áfangar við Kársnesskólann í Kópavogi og
Öldutúnsbarnaskólann í Hafnarfirði.
Hafin er bygging nýs húsmæðraskóla að Laugar-
vatni og kennarafbúða við húsmæðraskólana að Hall-
ormsstað og á Blönduósi, en miklar endurbætur hafa
verið gerðar á húsmæðraskólunum á Staðarfelli og
20 Á FRAMFARALEIÐ
13. maí 1967