Morgunblaðið - 20.05.1967, Síða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARÐAGUR 20. MAÍ 1967.
Ragnhildur J. Björnsson
frá Borgarnesi - Minning
ÞBGAR ég á barnsaldri fór fyrst
að vita deili á héraðsbúuna ut-
an heimilissveitar minnar,
Hvítársíðunnar, heyrði ég oft
getið tveggja bændahöfðingja í
hjarta Borgarfjarðar, Stafholts-
tungunum, þeirra Jónasar í Sói-
heimatungu og Björns á Svarf-
hóli. Það orð gekk þá af þeim,
að í huga mínum skipuðu þeir
sess í námunda við sögumenn
fornsagna. Og vel minnist ég
þess, er sú fregn barst um hér-
aðið fyrir 60 árum, sumarið 1907,
að Jón Björnsson, einn af hin-
um mannvænlegu sonum Svarf-
hólshjónanna, hefði gengið að
eiga heimasætuna í Sólheima-
tungu, Ragnhildi Jónasdóttur.
Þótti þar fullkomið jafnræði á
vera, og var mikið orð á því
gert, hversu glæsileg hin ungu
hjón væru að útliti og allri at-
gervi. Síðar átti ég því láni að
fagna að eiga um árabil heimili
hjá þessum mætu hjónum. Jón
Björnsson andaðist árið 1942, 66
ára að aldri, og nú hinn 13.
þ. m. lézt frú Ragnhildur hér í
Reykjavík á 87. aldursári.
Frú Ragnhildur var fædd 24.
júlí 1880. Jónas faðir hennar var
sonur Jóns stúdents Árnasonar
á Leirá, sem fjölmenn og kunn
ætt er frá komm. Foreldrar Jóns
voru Árni bóndi Þorleifsson í
Kalmanstungu og kona hans,
Guðrún Kolbeinsdóttir prests
Þorsteinssonar í Miðdal. Síðari
kona Jóns á Leirá og móðir Jón-
asar var Ragnhildur Ólafsdóttir,
bónda á Lundum, Þorbjarnar-
sonar. Fyrri kona Jónasar í Sól-
heimatungu og móðir frú Ragn-
hildar var Guðríður Tómasdótt-
ir Jónssonar, bónda í Skarði í
Lundarreykjadal. Meðal systkina
Guðríðar voru Jón hreppstjóri
Tómasson í Hjarðarholti í Staf-
holtstungum og Guðrún Tómas-
dóttir, kona Ólafs hreppstjóra
Finnssonar á Fellsenda í Dölum
Alsystkin frú Ragnhildar voru
Tómas, er bjó í Sólheimatungu
eftir föður sinn, og Guðríður,
bókhaldari í Reykjavík. Eru þau
bæði iátin. Eftir að Jónas missti
fyrri konu sína, Guðríði, kvænt-
Konan mín,
Margrét Þorsteinsdóttir,
lézt að heimili dóttur sinnar,
Akurgerði 1, miðvikudaginn
17. þ.m. Fyrir mína hönd og
annarra vandamanna.
Ingimar Jónsson.
Karl Hansson
Winnipeg, Kanada, andaðist
11. marz s.l.
Ættingjar.
Oddný Sigurjónsdóttir,
kennari,
Miklubraut 78,
andaðist að Vífilsstöðum
18. mai
Systkinin.
ist hann Kristínu (eldri) Ólafs-
dóttur frá Sumarliðabæ. Synir
þeirra og hálfbræður frú Ragn-
hildar voru Gústav Adolf ráðu-
neytisstjóri sem nú er látinn, og
Karl Sigurður, læknir í Reykja-
vík.
Móður sína missti frú Ragn-
hildur, meðan hún var enn barn
að aldri. Á æskuárum sínum
naut hún góðrar menntunar,
meðal annars við nám 1 Reykja-
vík. Auk þess dvaldist hún um
skeið í Englandi og varð þá vel
að sér í enskri tungu.
Eftir giftinguna stofnuðu þau
Jón og Ragnhildur heimili sitt í
Borgarnesi. Jón var fram-
kvæmdarstjóri Kaupfélags Borg
firðinga, sem þá var enn ungt
að aldri. Jafnframt hafði hann
póstafgreiðslu á hendi en það
var þá og lengi síðan umfangs-
mikið starf, með því að aðal-
póstsamgöngur til Vestur- og
Norðurlands lágu þá um Borg-
arnes og þar var endastöð fyrir
landpóstana á þeim leiðum. Var
hús þeirra hjóna jafnan nefnt
Pósthúsið, en það var þá eitt
stærsta og veglegasta hús í kaup
túninu.
Árið 1907 setti Jón á stofn
ásamt alnafna sínum og mági,
Jóni Björnssyni frá Bæ, verzl-
unarfélagið Jón Björnsson & Co.
í Borgarnesi. Lét Jón þá einnig
bráðlega af kaupfélagsstjóra-
starfinu. Verzlun þeirra nafna
tók fljótt miklum vexti og við-
gangi og höfðu þeir um ára-
skeið mikið umleikis, enda stóð
þá hagur þeirra með blóma.
Þeim er nú farið að fækka,
sem muna heimilisbrag í húsi
Jóns frá Svarfhóli og frú Ragn-
hildar á fyrsta og öðrum tug
aldarinnar, því mikla risnu- og
menningarheimili. Virisældum
húsbóndans og góðvild í hvers
manns garð var við brugðið,
Þökkum auðsýnda vináttu
og samúð við andlát og útför
Hannesar Júlíussonar,
skósmiðs, Laugalæk 1,
Börn, tengdabörn, barnabörn
og barnabarnabörn.
Jarðarför eiginmanns míns og
föður okkar,
Sigurjóns Gunnarssonar,
fer fram frá Hafnarfjarðar-
kirkju mánudaginn 22. maí
kl. 10,30. Blóm vinsamlegast
afþökkuð. Þeim sem vilja
minnast hins látna er bent á
KFUM og K, Hafnarfirði.
Jónfríður Halldórsdótíir
og börnin.
enda leituðu margir til hans í
vanda sínum, og sá hann þá oft
ráð, sem að haldi máttu koma.
En ekki var hlutur húsfreyjunn-
ar minni og setti hún pkki síður
svip sinn á heimilislífið með
háttprýði sinni og aðlaðandi
framkomu. Hún hafði hlotið að
erfðum góðar gáfur og átti sér
margvísleg áhugamál. Meðal
annars fylgdist hún vel með öll-
um nýjungum á bókmennta-
sviðinu og hafði öruggan bók-
menntasmekk. Var henni sérstök
ánægja að ræða við aðra um þau
efni. Á heimilinu var líka gott
safn innlendra og erlendra úr-
valsbóka.
Á hinu stóra heimili þeirra
hjóna var þó í mörgu öðru að
snúast en bókalestri. Þar var
jafnan margt heimilisfólk, og
auk þess tóku þau oft ungt
frændfólk sitt til lengri eða
skemmri dvalar. Hlotnaðist því
þar fræðsla og menning, sem
kom að góðum notum síðar í
lífinu. Við þetta bættist svo sí-
felldur erill gesta, bæði úr hér-
aðinu og lengra að komnum. Oft
voru þar samtímis margir næt-
urgestir, sem voru á leið frá eða
til Reykjavíkur með Flóabátn-
um. Öllum var tekið með sömu
gastrisninni og hjartahlýjunni
Um það voru hjónin fullkomlega
samhent.
Framan af búskap sínum áttu
þau hjónin við allsnægtir að búa.
En í efnahagsbyltingum þeim,
sem fyrri heimsstyrjöldin og eft-
irköst hennar höfðu í för með
sér, fengu þau að reyna hið
fornkveðna, að auður er valt-
astur vina. Gengu þá af þeim
eignir þeirra, og samtímis urðu
þau fyrir því áfalli, að hús
þeirra brann með öllu, sem í
því var, og varð aðeins manns-
lífum Ijjargað. Var það tjón
þeirra óbætanlegt. Hvorki bogn-
uðu þau þó né brotnuðu við
mótlæti þetta, heldur efndu til
nýs verzlunarrekstrar, og tókst
þeim áður langt um leið að rétta
við efnahag sinn.
Þau hjónin eignuðust fjögur
börn, sem öll eru á lífi, en þau
eru: Árni framkvæmdastjóri,
áður í Borgarnesi, en nú I
Reykjavík, kvæntur Guðrúnu
Ólafsdóttur Briem, Ragna, ekkja
Sigurðar Guðmundssonar, for-
stjóra í Reykjavík, Ása, gift
Hannesi Ólafssyni frá Hvítár-
völlum, og Ágústa, gift Þorbirni
Ásbjarnarsyni, stýrimanni i
Reykjavík. Enn fremur ólu þau
upp fósturdóttur, Hönnu Helga-
dóttur frá Vogi, bókara í Reykja
vík.
Eftir lát Jóns Björnssonar ár-
ið 1942 bjó frú Ragnhildur fyrst
um sinn áfram í Borgarnesi, en
síðasta áratug ævi sinnar átti
hún heima í Reykjavík í sam-
býli við Ágústu dóttur sína.
Eins og ég gat um áður, átti
ég á unglingsárum mínum heim-
ili hjá Jóni frá Svarfhóli og frú
Ragnhildi. Átti ég þar atlæti að
mæta sem í foreldrahúsum værL
Það var frú Ragnhildur, sem
fyrst hvatti mig til skólagöngu
og lagði á ráðin um, að það
mætti takast. Og með ágætri að-
stoð þeirra hjónanna heppnað-
ist mér að Ijúka námi. Fyrir
þetta drengskaparbragð stend ég
í óbættri þa'kkarskuld. En minn-
ingu um þau hjónin mun ég
Kveðjur þremur Blönduóssbúum
Domhilduf
Jéhannsdóttir
DÓMHILDUR Jóhannsdóttir á
Blönduósi (ættuð úr Hjaltadal)
er horfin úr heimi héðan nær
áttræð að aldri, tæpum þremur
árum á eftir bónda sínum,
Kristófer Kristóferssyni frá
Köldukinn. Þau miklu sæmdar-
hjón höfðu lifað hálfa öld í
hjónabandi, lengstum á Blöndu-
ósi, og unnið því plássi fjöl-
margt til heilla og þrifa. Hann
starfaði m.a. lengi í hreppsnefnd
og sóknarnefnd, en hún gaf sig
aftur á móti talsvert að félags-
málum kvenna, og mun hún trú-
lega hafa gegnt formennsku í
kvenfélagi staðarins lengur en
flestar eða jafnvel allar aðrar
konur.
En ekki ætla ég að rekja störf
Dómhildar eða áhrif þeirra út
á við, enda ekki umkominn þess,
aðeins að minnast þess og þakka,
hve oft ég naut góðs atlætis í
húsi þeirra hjóna, litla steinhús-
inu við brekkufótinn vestan við
kirkjuna. Þar kom ég oftast af
öllum húsum utan heimilis, oft
daglega, stundum dögum oftar,
af því að þar var ævinlega vin-
semd að mæta hjá móðurbróður
mínum og fjölskyldu hans, enda
vorum við Sverrir frændi tíðir
leikbræður og miklir mátar.
Margur var sá bitinn og sopinn.
sem ég neytti í eldhúsinu hjá
Dómhildi, og var þá aldrei kom
ið að tómum kofum, hvorki í
orði né á borði. Rausn og skör-
ungsskapur voru hvað sterkastir
þættir í öllu dagfari Dómhildar,
og naut þess gestur og gangandi.
En ekki má heldur gleyma að
nefna glaðværð hennar og gam-
ansemi, sem var henni mjög
eðlislæg, borin upp af ágætri
greind og skýru tungutaki.
Aldrei heyrði ég hana halda
ræðu á mannfundi, en það veit
ég með vissu að sópað hefur að
henni í ræðustól fyrir framsögn
hennar og framgöngu.
Fyrir 6—8 árum fluttu þau
hjónin til Sverris sonar síns og
Hjartans þakkir færi ég öll-
um þeim, sem glöddu mig
með gjöfum, skeytum, heim-
sóknum og hlýjum kveðjum á
sextugsafmæli mínu 10. maí
sl. Guð blessi ykkur.
Guðmunda Kristín
Júlíusdóttir,
Bjargi v. Sundlaugarveg.
konu hans og áttu þar gott at-
hvarf fram undir það síðasta.
Ekki efa ég að börnin þar á
heimilinu muni lengi minnast
þess að hafa notið samvista við
afa og ömmu, og sittihvað gott
hljóta þau að hafa þegið frá
þeim í veganesti, bæði til orðs
og æðis. Gildir það sjálfsagt einn
ig um sonarbörnin hin, börn
Skafta bónda í Hnjúkahlíð.
Þriðja barn Kristófers og Dóm-
hildar er Jóna handavinnukenn-
ari við Kleppsspítalann, en hún
varð hvað fyrst íslendinga til að
afla sér menntunar á því sviði
erlendis og helga sig sjúkra-
kennslu hér heima.
Ég votta þeim systkinunum og
fjölskyldum þeirra innilega hlut
tekningu, en þess mega þau vís
vera, að móður þeirra bíður bjart
sumar. Þá verða efalítið endur-
nýjuð vináttutengsl eiginmanns
og eiginkonu, sem ég hygg að
aldrei hafi borið skugga á hérna
megin grafar.
Blessuð sé minning þeirra
góðu hjóna.
B jðrni og öjörji
Og bóndinn í húsinu suðaust-
an við kirkjuna, Bjarni Bjarna-
son, kvaddi heiminn í sömu vik-
unni og Dómhildur nágranna-
kona hans um áraraðir, og sam-
an lágu þau um stund á líkfjöl-
um í guðshúsinu miðja vegu
milli heimila þeirra. Þannig geta
undarleg tilvik mannlifsins náð
út yfir mörk lífs og dauða.
Bjarni Bjarnason var í tölu
þekktustu Blönduósinga, og kom
þar fleira til en eitt. En fyrst
og fremst var það þó dugnaður-
inn sem einkenndi hann. Ekki
man ég eftir öðrum manni ötulli
né vinnusamari á Ósnum í upp-
vexti mínum, en með því fylgd-
ist ég auðveldlega, því að Bjarni
átti tún og fjárhús hið næsta
„landareign" móður minnar. Og
ekki voru synir hans háir í loft-
inu, þegar hann fór að kenna
þeim til verka. Hann var karl-
menni hið mesta, þótt ekki væri
hann hávaxinn, og í skapi var
hann fastur og traustur, jafnan
hress í bragði, og ekki gleymisit
kunnugum skemmtilegur hlátur
hans og snögg tilsvör, eða glamp
inn í augunum. Til allrar ógæfu
þjakaði hann sjónleysi á síðari
árum, og mun þessum eljumanni
hafa orðið ellin þungbærari fyrir
það, að geta ekki litið í bók eða
blað, því að hann var einnig
maður lestrarfús. Mætti segja
mér að honum hafi þá verið
dægradvöl í því, að fást við hug-
arreikning, því að stærðfræðin
var Bjarna aðlaðandi viðfangs-
efni. Bjarni var þjóðlegt karl-
menni, gæddur ríku og rótgrónu
búmannseðli húnvetnsku, ár-
vekni og glöggskyggni.
Kvæntur var Bjarni hinni mæt
ustu kpnu, Ingibjörgu Þorfinns-
dóttur, sem lifir mann sinn
ásamt þremur börnum þeirra
hjóna, en sonur þeirra, Bjarni,
andaðist ungur maður og dug-
mikill, og var það þungt áfall
foreldrum og systkinum. Eldri
sonur þeirra hjónanna er Þor-
finnur sveitarstjóri í Höfðakaup-
stað, atorkumaður mesti eins oS
hann á kyn til. Ingibjörigu og
öllum nákomnum sendi ég hlýj-
ar samúðarkveðjur.
Hinn þriðji drengskapar- og
mannkostamaður úr hóp eldri
borgara Blönduóss er nýlega lát-
inn, Björn Einarsson trésmiður.
Hjá honum var iðnin og áhug-
inn líka ríkjandi, og mun ekki
fjarri að geta sér tU, að Björn
hatfi lagt sína góðu smiðshönd
að smíði eða viðhaldi flestra
húsa á Ósnum. Og kistusmiður
var hann öðrum meiri í austur-
sýslunni, enda búsettur í því
merkilega húsi staðarins, sem
'köUuð er Líkkistan, sakir lögun-
ar sinnar. Ekki voru þó allar
kisturnar hans Björns handa
hinum dánu að greftrast í, því
að hann smíðaði einnig húskist-
ur góðar og ferðakistur. Handa
mér gerði hann eina í flokki
hinna síðasttöldu, þegar ég
hleypti heimdraganum og flutti
suður, og þykir mér gott að eiga
hana í fórum mínum enn, sterka
og gerðarlega með ígreyptu
fangamarki.
Bjarn Einarsson var sérdeili*-
lega lundgóður og lipurmenni
hið mesta. Hann varð ekkjumað-
ur fyrir nokkrum árum, en
börn hans eru mörg á lí£L
Minningu hans og annarra
góðra Blönduósinga sé heiður og
sæmd. Hefur nú kauptúninu við
ósinn orðið mikill sjónarsviptir
að góðborgurum sínum.
Baldur Pálmason.