Morgunblaðið - 19.12.1967, Page 3

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. DES. 1967
3
Bylting í lýðveidinu Dahomey
Foringjar úr hernum hrifsuðu
völdin og viku stjórninni frá
Cotanou, Dahomey,
18. desember. AP—NTB.
HÓPUR liðsforingja hrifsaði
til sín völdin í Dahomey í
Vestur-Afríku, viku Christ-
ophe Soglo, forseta og ríkis-
stjórn hans frá völdum og
lýstu því yfir, að nýjar kosn-
ingar yrðu látnar fara fram í
landinu innan sex mánaða.
Komu liðsforingjarnir á fót
hernaðarbyltingarnefnd, sem
skyldi skipa nýja ríkisstjórn
til bráðabirgða og var Mariee
Maurice Kouandete major,
sem er 35 ára að aldri, út-
nefndur yfirmaður hennar.
Bylting þessi fór fram, án
þess að til nokkurra blóðsút-
hellinga kæmi.
Byltingunni var stjórnað af
þeim Maurice Kouandete og
tveimur foringjum úr hemum,
Mathieu Kerekou. Báðir eiga
þeir sæti í byltingunni, en í
henni eru 15 manns. Útvarpið
í Coutanou skýrði frá því á
sunnudag, að byltingarforingj
arnir tveir hefðu borið mikil-
vægustu hagsmuni þjóðarinn-
ar fyrir brjósti með fram-
kvæmd byltingarinnar. Skip-
uð verði stjprnarskrárnefnd,
sem gera skuli drög að nýrri
stjórnarskrá, sem á sínum
tíma verði borin undir þjóðar-
atkvæði.
Hermenn, sem þátt tóku í
byltingunni á sunnudags-
morgun héldu vörð við ýmsar
byggingar í Coutanou, m. a.
við bústaði Soglos forseta,
Philippe Ahos innanríkisráð-
herra og Majtr Sinzogans, sem
var yfirmaður herliðsins,
og komu upp aðalstöðvum sín
um í aðeins nokkur hundruð
metra fjarlægð frá embættis-
bústað Soglos.
Síðdegis á sunnudag segist
maður nokkur hafa séð, að
óeinkennisklæddur maður var
fluttur frá forsetabústaðnum
til aðalstöðva byltingarforingj
anna, en maðurinn kvaðst
ekki geta skorið úr um, hvort
það hefði verið SogLo forseti
eða einhver annar.
Vikan • fyrir . byltinguna
hafði einkennzt af mikilli
ókyrrð í atvinnulífinu í
Dahomey og allsherjarverk-
fall hefði verið áformað á
næstunni af háifu verkalýðs-
samtakanna.
aðra milljón. í austri liggja
landamæri þess að Nigeriu, í
norðri að Niger, en í norð-
vestri og vestri að Efri-Volta
og Togolandi. FjöLmennasti
ættflokkurinn er nefndur Fon
eða Dahomey og byggir eink-
um suðurhluta landsins. Um
helmingur íbúanna er af þess-
uim ættflokki, sem á að baki
sér merkilega sögu, því að
það var hann, sem stofnaði
konungsríki í Dahomey fyrir
mörgum öldum, en þar komst
Kort þetta sýnir Dahomey og Iandfræðilega afstöðu þess
til nágrannaríkjanna.
Foringjar úr hernum og lið
þeirra hertók mikilvæga staði
í Coutanou árla morguns á
sunnudag og rauf síma- og
skeytasamband við útlönd. Á
sunnudagskvöld var hins veg-
ar allt með kyrrum kjörum.
★
Lýðveldið Dahoimey er í
Vestur-Afríku, sem að fram-
an greinir. Það er aðeins
stærra en ísland að flatarmáli
og eru íbúarnir, sem skiptast
í marga ættflokka, talsvert á
á legg mjög þróuð sjáifstæð
menning þar sem m.a. ýmsar
listgreinar stóðu með miklum
blóma.
Norðar í landinu eru íbú-
arnir svo af ýmsum ættflokk-
um, sumum mjög frumstæð-
um. Þar hefur Múhameðstrú
náð nokkurri útbreiðslu, en
meiri hiutinn þar trúir þó á
stokka og steina. Á meðal Fon
ættflokksins í suðri hefur
kristni náð verulegri út-
breiðslu.
Maður af Fon-ættflokknum
eða Dahomey, eins og sá
ættflokkur er einnig nefnd-
ur.
Efnahagslíf landsins byggist
fyrst og fremst á landbúnaði,
svo sem á baðmu'llarrækt'og
fleiri jurtum. Kvikfjárrækt er
einkum stunduð í norðurMuta
landsins. Þá hefur landið
þegið mikla efnahagsaðstoð
frá Frökkum á undanförnum
árum. Efnahagsmiðstöð og
aðal hafnarborg landsins er
Coutanou, en höfuðborgin er
þó Porto-Novo.
Landkönnuðir höfðu komizt
að raun um konungsríkið
Dahomey þegar um 1500.
Höfuðborg rikisins hét þá
Abomey og náði þetta kon-
ungsríki hátindi blóma síns
undir stjórn Cheso konungs
(1818—1858). Her hans og
fyrirrennara hans var frægur
fyrir valkyrjur sínar, það er
konur, sem voru hermenn.
Frakkar tóku að leggja
Dahomey undir sig 1894, en
fóLkið í landinu barðiist gegn
yfirráðum þeirra til 1904, er
landið var gert hluti af
Frönsku Vestur-Afríku. Da-
homey gekk í franska sam-
veldið 1958 og varð sjálfetætt
lýðveldi í ágúst 1960. Franska
er hið opinbera mál landsins.
L£óðabók eftir
Giinnar frá Sjávarborg
GUNNAR B. Jónsson frá Sjáv- I bókina Brimberg. Bókinni er
arborg hefur sent frá sér ljóða- ' skipt í tvo meginkafla, í hinum
fyrri eru Ijóð og í þeim seinni
lausavísur og stökur. Aftast i
bókinni er minningarkvæði.
Á kápsíðu segir, að höfundur
sé ættaður frá Sjávarborg á Þór
arinsstaðaeyrum í Seyðisfjarðar
hreppi. Gunnar stundaði tvo
vetur nám við Eiðaskóla, flutt-
ist síðan til Keflavíkur og svo
Reykjavíkur. Undanfarin 4 ár
hefur hann verið búsettur í
Ólafsvík.
Bókin Brimberg er 158 bls. að
stærð, prentsmiðjan Grágás í
Keflavík prentaði bókina.
Kápumynd gerði Jóhann Berg-
mann Jónsson.
Athyglisverðasta skáldsaga ársins
Márus á Valshamri
og meistari Jón
eftír Guðmund Gíslason Hagalín
hefnr þegar vakið einróma lof gagnrýnenda og
allra annarra er lesið hafa bókina.
Erlendur Jónsson segir í Morgunblaðinu:
„ . . . er mergurinn málsins, að Márus á Valshamri
og meistari Jón er skemmtilegasta og liklega einnig
bezt rituð skáldsaga Hagalíns . . . “
Eiríkur Hreinn Finnbogason segir í Vísi:
„En þau skil, sem hann gerir efninu núna, næstu
hálfri öld ríkari af ritreynslu og lífsreynslu, eru á
þann veg, að ég sé ekki betur en verkið jafnist við
stærstu risin í skáldsagnagerð hans“.
Hörður Bergmann segir í Þjóðviljanum:
„Guðmundur Hagalín hefur skrifað nýja hetjusögu“.
Tryggið ykkur eintak af Márusi á Valshamri og
meistari Jóni.
Missið ekki af beztu skáldsögu ársins.
SKUGGSJÁ
STAKSTtlMAR
Fjölskrúðug
bókaútgdfa
l’m þessar mundir stendur yf- -
ir aðalbókavertíð ársins. Síðustu
vikur og mánuði hafa fjölmarg-
ar nýjar bækur komið út eins
og jafnan er á þessum árstima.
Það hefur lengj verið svo, að
bækur hafa fyrst og fremst ver-
ið gefnar út í jólamánuðinum og
bókaútgefendur telja erfitt um
bókaútgáfu á öðrum árstímum.
Það er að sumu leyti hvimleitt,
að bókaútgáfan skuli ekki dreif-
ast jafnar yfir árið, en sjónar-
mið bókaútgefenda er þó bæði
eðlilegt og skiljaniegt. Á þessu
hefur þó nokkur breyting orðið
á síðustu árum, fyrst og fremst
fyrir tiiverknað bókafélaganna,
þá ekki sízt Almenna bókafélags-
ins, sem hefur gefið bækur út
nokkuð jafnt yfir árið og hefur
því horft tii bóta í þessum efn-
um að nokkru leyti. Athygiis-
vert er, að vel gerðar og um
leið dýrar bækur virðast seljast
ekki siður en aðrar og sumar jafn
vei betur og bendir það bæði
til mikillar velmegunar og löng
unar til þess að eiga góðar bæk-
ur.
Er bókaframleiðslan
að færast úr landi? ;
En um leið og fagna ber
þeirrj grósku, sem virðist vera
í íslenzkri bókaútgáfu um þess-
ar mundir er ástæða til að láta
koma fram nokkur varnaðarorð í
sambandi við bókaframleiðsluna.
Marg; bendir til þess, að prentun
bóka sé í vaxandi mæli að færast
úr iandi. Þetta gerist á sama tíma
og vélakostur íslenzkra prent-
smiðja hefur vaxið og batnað
mikið á síðustu árum frjálsræðis
í innflutningi, sem hefur auðveid
að prentsmiðjum mjög að afia
nýrra og fullkominna tækja til
starfsemj sinnar. Það virðist t.d.
orðið býsna algengt að barnabæk
ur og einnig aðrar bækur séu
prentaðar að hluta til erlendis,
þ.e.a.s. myndir litprentaðar en
textinn prentaður hér heima.
Ástæðan nrun fyrst og fremst
vera tollareglur, sem valda því,
að þessi þáttur er hagkvæmari
fyrir bókaútgefendur en að láta
vinna bækurnar að öllu leyti hér
á Iandi. Vissulega er það nei-
kvæð þróun, ef framleiðsla
íslenzkra bóka færist smátt og
smátt til annarra landa og nauð-
synlegt að gera ráðstafanir til
þess að breyta þeirri þróun. /
Efla verður íslenzka
bókagerð
Þeir aðilar, sem að bókagerð
starfa hér á landj hafa um langt
skeið sett fram sanngjarnar ósk-
ir um breytingar á tollareglum,
sem geri bókagerð og bókaút-
gáfu auðveldari hér á landi en
verið hefur og er sannarlega á-
stæða til fyrir stjórnarvöldin að
íhuga vandlega, hvort ekki sé
unnt að gera hér nauðsynlegar
breytingar, sem stuðli að fjól-
skrúðugri bókaútgáfu hérlendis,
og að bókagerðin fari fyrst og
fremst fram hér innanlands: ís-
lendingar eiga á að skipa góðum
| fagmönnum, sem kunna sitt verk.
| íslenzkar prentsmiðjur hafa afl-
að fullkomins vélarkosts. en nokk
uð skortir á, að nægileg tækni
i sé notuð í bókbandi. Hins
vegar ættu allar forsendur að
i vera fyrir hcndi til þess að fram
leiðsla bókanna geti farið fram
hér innanlands, en tollareglur
hafa valdið því, að þróunin hef-
ur orðið önnur. Hér þarf að verða
breyting á og er þess að vænta,
að stjórnarvöld sjái sér fært að
veita íslenzkri bókaútgáfu og
/ b'kagerð þann stuðning.