Morgunblaðið - 19.07.1968, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. JÚLÍ 1968
19
i
Margar orsakir fyrir kali
— Rœtt við dr. Björn Sigurbjörnsson og dr. Maurice Fried,
— framkvœmdastjóra og forstjóra hjá FAO í Vín
Dr. Björn Signrbjömsson,
framkvæmdastjóri sameigin-
legrar deildar FAO og Al-
þjóða kjarorkustofnunarinn-
ar er staddur hér á landi um
þessar mundir. í gær var
einnig staddur hér forstjóri
sömu deildar, dr. Maurice Fri
ed, jarðvegsfræðingur og var
hann á leið til Bandaríkjanna
í sumarfrí, en kom hér við til
þess að hitta dr. Bjöm, sem
gegna mun störfum hans á
meðan. Við hittum þá félaga
í gær og spjölluðum við þá
um stund.
Þeir félagar sögðu mark-
mið deildarinnar vera rann-
sóknir um notkun kjarnorku
í landbúnaði og matvælafram
leiðslu og vinna á þeirra veg
um um 50 manns, þar af 30
vísindamenn. Hefur deildin
umsjón með rannsóknum í
um 120 löndum m.a. rannsókn
um, er framkvæmdar eru í
húsi Fiskifélagsins við Skúla
götu, en þar er unnið að
geislun á sjávarafurðum.
Við spurðum þá félaga,
hvers vegna ísland hefði orð-
ið fyrir valinu, í sambandi
við þessar tilraunir. þeir
kváðu aðbtöðu alla hér hina
ákjósanlegustu, Mestallur út
flutningur landsins væri fisk
afurðir og þær dreifðust víða
um lönd. Einnig hefði fjöldi
vísindamanna á þessu sviði
ráðið miklu og geta þeirra til
slíkra framkvæmda.
Dr. Fried er jarðvegsfræð-
ingur. Við spurðum hann því
um kalið, sem svo mjög hefur
herjað fsland á liðnum vetri.
Dr. Fred sagði það vera erf-
itt og ógjörlegt að dæma um,
en svo mismunandi og margir
þættir gaetu haft þar hvetj-
andi áhrif að rannsóknir
þyrfti við sérhverjar aðstæð-
ur. Tegund og afbrigði plantn
anna væri mismunandi, áburð
ur, dreifingaraðferð áburðar
og vinnsluaðferðir við hann.
Allt gætu þetta verið atriði,
sem skiptu máli og rannsaka
þyrfti það í smáatriðum, Erf-
itt væri þess vegna að notast
við upplýsingar frá öðrum
löndum, sem ættu við svipuð
vandamál að etja.
Þá spurðum við dr. Bjöm
um starf hans í Vín. Hann
sagði:
— Ég var áður fram-
kvæmdastjóri fyrir undirdeild
er rannsakar og gerir tilraun
ir með jurtakynbætur. Ég
mun að vísu halda áfram því
verki næstu 2 árin, en sem
framkvæmdastjóri þessarar
sameiginlegu deildar vinn ég
mest með dr. Fried. Þessi
deild greinist síðan í 6 undir
deildir og rannsóknarstofur.
Undirdeildir þessar starfa að'
jurtakynbótum, erfðafræðileg
um athugunum, jarðvegsfræði
Mfeðlisfræði húsdýra, fóðrun
og heilbrigði, skordýrafræði
í sambandi við útrýmingu
skaðlegra snýkjudýra. vernd
un matvæla og ranmsóknir á
áhrifum geislavirkni á hvers
konar matvæli og nytjadýr.
Þeir félagar sögðu okkur
að t.d. hefði sérstök aðferð
við útrýmingu skaðlegra skor
dýra gefizt vel. Hún væri í
því fólgin að vana mikinn
aragrúa dýranna með geislun
og væri þeim síðan sleppt á
landsvæði, þar sem dýr þessi
gera mikinn usla. Umhverfið
mettast af tegundinni og þar
ssm vönuðu dýrin tímgast
ekki deyr tegundin smám sam
an út. Sé nefnt dæmi er unnt
að hugsa sér landssvæði mefí

kM HialSiu - ' - 8
Dr. Bjöm Sigurbjömsson
Sv. Þorm.
einni milljón skaðlegra skor-
kvikinda. Við þessa aðferð er
þá t.d. sleppt 10 sinni fleiri
vönuðum einstaklingum og
þegar þessi kynslóð deyr
hefur fjöldi einstaklinganna
minnkað um 90%. Sé þetta
framkvæmt þrisvar til fjórum
sinnum má algjörlega útrýma
tegundinni. Með þessari að-
ferð hefur þegar verið út-
rýmt skaðvöldum er leggjast
á nautgripi og ávaxtaekrur í
Bandaríkjunum og Mið-Amer
íku. Rannsóknir fara nú fram
á því hvort heppilegt sé að
beita þessari aðlferð gegn mos
kito-flugunni og tse-tse-flu:g-
unni, er orsakar svefnsýki
víða um heim. Einnig gæti
'þetta verið lausn á engi-
sprettuplágum.
í þessu sambandi sögðu þeir
félagar að mikilvægt væri að
rannsaka til hlítar, hverjar
afleiðingar slík útrýminig gæti
hatft. Við útrýmingu skað
valdsins á ávaxtaplantekrun
um og nautgripunum, sem áð-
ur er nefnd, var lítil hætta á
mikilli breytingu á jafnvægi
í náttúrunni, þar eð báðir
skaðvaldarnir voru inntfluttir
ef svo má að orði komast.
Einn mesti akkurinn í þessari
aðferð væri sá að hún snert-
ir engar aðrar tegundir, en
sem ætlað er að útrýma. DDT
hins vegar drepur milljónir
af öðrum skorkvikindum, sem
ef til vill eru mjög gagnleg.
T.d. var einu sinni gerð til-
raun til að eitra fyrir epla-
fiðrildi, en við eitrunina
drapst þá fjöldinn allur af
öðrum kvikindum. Hér væru
heldur engin eiturefni, sero
gætu komizt til mannsins.
Þeir dr. Björn og dr. Fried
nefndu einnig athyglisverðar
rannsóknir um áburðardreif-
ingu. Með því að geisla áburð
með ísótópum væri unnt að
finna hvar hver einstök
!
og dr. Maurice Fried. — Ljósm
plöntutegund tæki bezt við
næringu. ísótóparnir eru ým-
ist látnir við rót, grafnir í
jörðu eða látnir á yfirborð og
síðan er mælt hve mikið af
þeim fer inn í plöntuna. Má
síðan mæla nákvæmlega magn
ið, sem hún tekur til sín. Til
raunir þessar hafa verið gerð
ar á hrís maís og hveiti í S-
Améríku, Asíu og Evrópu. í
hitabeltinu er og ræktað mik
ið af ýmis konar nytjatrjám,
s.s. kakó-tré, kaffitré o.s.frv.
og er í því tilfelli mjög erf-
itt að finna, hvar bezt er að
bera á. Næringarefnd, sem
trjánum er gefið er þá merkt
og má þá með mælingu kort-
leggja allar rætur trjánna.
Unnt er þá að sjá hvar bera
á á og hvar ekki.
Aðalstartf dr. Björnis að
undantförnu hefur verið að
kynbæta plöntur, hrís, hveiti
og bygg. Við þær rannsókn-
ir hefur aðallega verið notuð
geislun til þess að framkvæma
stökkbreytingar, mynda nýja
einstaklinga, sem gefa meiri
uppskeru, sterkari strá, skjót
ari þroska og síðast en ekki
sízt meiri eggjahvítuefni.
Rannsóknir þessar hafa tek-
izt mjög vel og eru nú fjöldi
nýrra atfbrigða ræktað í stór
um stíl í Asiíu og Ameríku.
Að lokum sögðu þeir félag-
ar að verið væri að rann-
saka ýmsa dýrasjúkdóma,
snýkjudýr, sem svipuð eru
band'ormum. Lirfur ormsins
eru geislaðar og unnið úr
þeim bóluefni og er þetta eina
aðferðin við að vinna bólu-
efni gegn fjölda skaðvalda af
þessari tegund.
Dr. Fried fór utan í gær.
Hann er skipaður af FAO sem
forstjóri deildarinnar, en dr.
Björn er skipaður af Alþjóða
Kj ar norkustof nuninni.
Góö frammlstaða fsl.
á skákmóti stúdenta
Ybbs, Austurríki, 18. júlí.
Einkaskeyti til Morgunbl.
í annari umferð Alþjóðaskák
móts stúdenta í Ybbs í Austur-
ríki unnu ísléndingar íra með
3:1 í þriðju umferð unnu þeir
Dani með 3:1 og í fjórðu um-
nir Svía með 3 l/2:l/2. Úrslit
nir Svía með 3 1.2:1 2 Úrslit
einstakra skáka urðu þessi:
Önnur umferð: Guðmundur
vann Koegh, Bragi gerði jafn-
tefli við MacGrillen, Haukur
gerði jafntefli við Roberts og
Jón vann Gibson.
Þriðja umferð: Guðmundur
gerði jafntefli við Brinck Claus
sen Bragi gerði jafntefli við Moe
Haukur vann Fihl Jensen og Jón
vann Kolbaek.
Fjórða umferð: Guðmundur
vann Dahl, Bragi gerði jafntefli
við Holmstrand, Haukur vann
Malmberg og Jón vann Lekand-
■er.
Athugasemd
í ÚTVARPSÞÆTTI Eggerts
Jónssonar um atvinnumál hinn
16. júlí sl. skýrði ég frá heim-
sókn í allmörg iðnfyrirtæki á
Vestfjörðum og gerði nokkra
grein fyrir ástandi iðnaðarins
þar. Af gefnu tilefni skal þó upp
lýst ,að umsögn mín um fjárhag
Gleriðjunnar hf. á ísafirði var
ekki byggð á upplýsingum frá
forráðamönnum fyrirtækisins.
Otto Schopka.
fslenzka sveitin hefur þannig
hlotið 11 vinninga í 16 skákum
og tekur nú þátt í úrslitakeppn-
inni, eins og að framan greinir,
og teflir þar í A-riðli.
- LANDSPROF
Framhald af bls. 18
greinum, enda verði se^ar um
það efni skýrar reglur.
4. Fundurinn telur, að könn-
unarpróf hafi verið og séu þarf-
legur undirbúningur undir nauð
synlega samræmingu gagnfræða
námsins og stöðlun gagnfræða-
prófis í nokkrum undirstöðu-
greinum.
5. Fundurinn mælir með því
við fræðsluyfirvöld, að nemend-
um á gagnfræðastigi verði gert
sem greiðast að komast af einni
námsleið á aðra.
Bæjarstjórn Akureyrar bauð
fundarmönnum og konum þeirra
til kvöldverðar í Skíðahótelinu.
Tóku þar á móti gestum Bjarni
Einarsson, bæjarstjóri, og Bragi
Sigurjónsson, forseti bæjar-
stjórnar ásamt konum sinum.
Jón R. Hjalmarsson þakkaði fyr-
ir hönd gesta rausnarlegt boð
og hlýjar mótttökur. Þá var far-
ið í kynningar- og skemmtiferð
um Svarfaðardal í boði fræðsiu-
málastjóra.
Þennan fund sóttu um 40 skóla
stjórar gagnfræðastigsins auk
fyrirlesara, starfsmanna fræðslu
málaskrifstofunnar og gesta.
UR FROSTI I FUNA
Ný söngkona á Hótel Borg
Ung stúlka úr Hafnacfirði.
ensk að uppruna, T inda
Christine Walker, mun syngja í
sumar með hljómsveit Magnúsar
Péturssonar á Hótel Borg. Hún
hefur dvalið hér í tólf ár. eri
móðir hennar er gift íslenzkum
manni. Tók hún landspróf, og
hefur lokið gagnfræðaprófi.
Þetta er í fyrsta sinn, sem
hún syngur opinberlega. Kvaðst
hún hafa sungið í skólakór, og
í kirkjukór, en aldrei ein síns
liðs.
Hún vinnur í frystihúsi í Hafn
arfirði á daginn, en lengir 'unnu
daginn með því að hjálpa hljóm-
sveit Magnúsar á kvöldin við að
stytta þeim stundir, er leita
skjóls á Hótel Borg til að sinna
skemmtistörfum.
Magnús sagði að stúlkan
hefði þróttmikla, djúpa alt rödd,
og góða þekkmgu á eldii og
yngri lögum, sem væri ekki al-
gengt hjá svo ungu fólki. Hún
hefði mikla tilfinningu fyrir tón-
list, og var hann mjög bjart-
sýnn á velgengni í sumars*arf-
inu.
Linda Christine Walker á Hútel Borg, Magnús Pétursson er við
hljóðfærið.
/