Morgunblaðið - 27.07.1968, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. JULI 1968
Grafiö í kirkju heiiags Péturs á Varmá
í GÖMLUM máldaga frá
1397, sem kenndur er við Vil-
chin munk, segir, að kirkja
heilags Péturs sé að Varmá í
Mosfellssveit. Kirkjan var,
eins og jörðin, eign Viðeyj-
arklausturs, en hún hefur
ekki verið rík að búnaði; átti
krossa tvo, altarisklæði og
kertisstiku, tvær bjöllur, alt-
arisdúk, paxspjald og sacrari
um munnlaug. Þessi kirkja
virðist hafa verið lögð af um
siðaskipti, því að engar heim
ildir eru um hana eftir þau.
Síðan gleymdist smátt og
smátt hvar hún var, en í sum-
ar hafa tveir ungir fornleifa-
fræðingar, Sveinbjörn Rafns-
son og Helgi Jónsson unnið
að uppgreftri í rústum kirkj-
unnar. Við fórum þangað um
daginn og skoðuðum uppgröft
inn, og inntum þá Helga um
verkið.
,,Hreppsnefndin bað um að
grafið yrði í hólinn þarna“,
sagði Helgi og benti á hól
nokkru austar arfavaxinn,
„en þeir héldu að liirkjan
væri þar. Hins vegar leizt
mönnum illa á hólinn, enda
eru gamlar fjárhúsrústir þar
og töldu líklegra að kirkjan

hefði verið hér. Það Var gjör-
samlega gleymt ihvar kirkjan
stóð, ekki einu sinni til munn
mæli hér í sveitinni. Það var
svo grafinn skurður í til-
raunaskyni og þá fannst bein
verið gerður af heittrúuðum
manni. Það sem við höfum
fundið hér, er allt frekar
ókristilegir munir, t.d. fund-
um við snældusnúð úr klé-
bergi í dag, líklega frá mið-
Norðurlönd, en þetta er sá
efni, sem hér hefur fundizt.
íslendingar drukku mikið af
öli á þessum tíma og fluttu
það inn frá Þýzkalandi, Eng-
landi og yíðar. Kraninn var
Séð yfir tóttina. Helgi Jónsson er nær og í þeim hluta tóttarinnar hafa þeir fundið merki
um trégólf, sem liklega er úr kirkjunni. Sveinbjörn Rafnsson er hinum megin við vegginn,
en snúðurinn fannst í þeim hluta tóttarinnar. Veggurinn er hafður til þess að auðveldara
sé að átta sig á, hvað eigi saman.
Snældusnúðurinn, sem fannst
daginn sem við komum. Hann
er gerður úr klébergi og er
frá miðöldum .
hnúta, sem Jón Steffenssen
prófessor úrskurðaði manna-
bein“.
„Er hún það eina, sem’
bendir til, að hér hafi verið
kirkja?“
„Já, ef hægt er að kalla
það sönnun“, segir Svein-
björn. „Við fundum að vísu
sandstein með krossmarki, en
það var ósköp ómerkilegur
kross og hefúr alla vega ekki
öldum. Kléberg finnst ekki á
Íslandi, hins vegar í Noregi,
Grænlandi og Orkneyjum.
Við fundum einnig
skemmtilegan hlut, rétt eftir
að við byrjuðum uppgröftinn.
Það var koparkrani, sem not-
aður var á bjórtunnur, og er
kraninn frá miðöldum. Þess-
ir kranar eru eins konar sam
norrænn menningararfur, því
að þeir hafa fundizt um öll
(Ljósm.: Ingimundur)
eiginlega ekki í rústinni
sjálfri, heldur fundum við
hann stuttu eftir að við
komum niður fyrir svörðinn“.
„Og hafið þið fundið
fleira?" .
Þeir sögðust hafa fundið
um 200 gripi ,að vísu væru
margir þeirra lítt merkilegir,
en munir samt, m.a. fyrnin
öll af eirflögum og sýndu
þeir okkur nokkrar.. Þær
voru moldugar og litu út eins
og einseyringar, sem orðið
hafa undir valtara.
„Við fundum líka rúðu og
glerflöskur, og það eru nokk-
uð merkilegir gripir“, sagði
Helgi, „því að glerflöskur frá
þessum tíma eru ekki til í
eigu safnsins.
„Og voru þær heilar?“
„Nei, nei, aðeins stútarnir
eru heilir en einnig fundum
við brot úr flöskubolnum.
Vinnslan er mjög prímatív;
þær eru blásnar og glerið
mjög þunnt ,og þær líta út
efns og ljósapera“, sagði
Sveinbjörn, „rúðuglerið er
líka prímatívt".
„Þeir hafa ekki skorið það
eins og nú heldur grófskorið
og kvarnað úr því, til að fá
rétta stærð“, bætir Helgi við.
Þeir sögðu okkur, að þeir
væru komnir niður á þriðja
húsið, og þeir héldu að þeir
væru núna að ná til kirkjunn
ar. Meðal annars sýndu þeir
okkur för og leifar eftir
stokk. Töldu þeir líklegt, að
ofan á hann hefði verið lagt
trégólf, því að fyrir framan
stokkinn var moldin troðin
eins og gólfskán, en slíkt var
ekki að finna fyrir innan
hana. Helgi benti okkur á, að
skotið hefði verið undir hann
kubbi svo að hann hallaðist
ekki.
Dagsverkinu var að verða
lokið og þeir tíndu áhöldin
saman og menjarnar, sem
fundizt höfðu um daginn.
Þeir eru búnir að vinna að
uppgreftrinum síðan 20. júní,
og senn fer honum að ljúka.
Þó að kirkjan sé ekki fræg af
sögunni, er hún á sinn hátt
nokkuð merkileg, því að
þetta er í fyrsta skipti, sem
sveitakirkja frá miðöldum er
grafin upp hér á landi.
Lokoð vegno sumorleyfo
til 8. ágúst.
Bílasprautun hf.
Skeifunni II.
Tilkynning
frá Ileilsuverndarstöö Reykjavíkur.
Heyrnardeildinni verður lokað frá og með 12. ágúst nk.
til 26. sama mánuðar.
Heilsuverndarstöð Reykjavíkur
NÝ VERZLUN
Nœg bílastœði
Laugavegi 164
LATIÐ BLOMIN TALA
Blómvendir, sem
þér hafið ánægju
af að gefa.
Brúðarvendir
Brúðkaupsskreytingar
ÁLFTAMÝRI 7
BLÖMAHÚSIÐ
simi 83070
Blómsveigar,
blóniaprýði við
útfarir.
Blómaunnendur veija biómin frá Blómahúsinu. Blómin vand-
lega meðhöndluð, sem tryggir að þau endast vel.
Munið — næg bílastæði.