Morgunblaðið - 27.07.1968, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. JÚLÍ 1968
15
Jökulborgir í Langjökli. (Ljósm. Ragnar Henriksson)
Leiðir á Langjökul og Hrútafell
LANGJ'ÖKULL er næst stærsti
jökull landsins, rúmir þúsund
ferkílómetrar. Mestu hæð nær
hann nálægt miðju rúmiega
l'3i50 metrum.
Víðast hvar er hann auðveld-
ur yfirferðar og lítt sprunginn,
ef frá er talinn skriðjökull sá,
er gengur út í Hvítárvatn og
margir þekkja, en hann er gott
æfingarsvæði fyrir þá er 'eiknir
eru í ,meðferð ísaxa og mann-
brodda.
Fyrir þá er leggja vilja leið
sína á Langjökul, er um marg-
ar leiðir að velja.
Ég tek þá fyrst fyrir leiðir
frá Kjalvegi.
Jökulborgir
Sunnan undir Langjökli er
Hagavatn. Það var fyrrum jök-
ulstífiað lón, en árið 1929 braut
það sér farveg austur í gegnum
Brekknafjöll og myndaði foss
þann er hlaut nafnið Leynifoss.
Tíu árum síðar braust það fram
á nýjum stað og myndaði Nýja-
foss, sem er afrennsli þess nú i
dag. Við þessar hamfarir lækk-
aði yfirborð Hagavatns um tíu
metra og þornaði upp um helm-
ingur þess.
Jfrá skála Ferðafélagsins viö
Hagavatn er auðveld leið a
Langjökul, enda hafa flestir
þeir er á jökulinn hafa gengið
lagt upp þaðan. í nágrenni Haga
vatns eru það einkum svokallað-
ar Jökulborgir er dregið hafa
til sín margann ferðamanninn.
Jökulborgir eru í sunnanverð-
um Langjökli, skammt austur af
norðurenda Hagafells, eii það er
höfði einn mikil'l er gengur
langt upp í jökulinn frá Haga-
vatni veatanverðu. Áður fy.rr
náði vatnið vestur með fellinu,
en eftir síðara hlaupið er greið
leið þar fyrir framan.
Þegar haldið er frá sæluhús-
inu áleiðis upp að vatni, er hag-
kvæmast að fylgja ánni. Hún
heitir Far, og fellur all bratt
niður með Brekknafjöllum að
austan. Á stuttum kafla eru að
henni gljúfur og er þar talsvert
um fossa og flúðir.
Miðja vegu milli sæluhússins
og vatnsins er göngubrú á Far-
inu til mikils hagræðis, því áin
er oft að sumri til hin versta
yfirferðar og mikill farartálmi.
Þegar upp að vatni er komið er
gaman að ganga að útfalli Haga-
vatns ,en þar sem Farið fellur
úr vatninu, er það aðeins um
hálfur annar metri á breidd.
Ekki skyldu menn samit reyna
að stökkva þar yfir ,því tæp-
lega myndi sá lifi halda er þar
félli niður, því örfáum metrum
neðar fellur áin fram í Nýja
fossi. Frá útfalli Hagavatns
liggur leiðin austur fyrir vatns-
endann að jöklinum og á þeirri
leið er yfir eina smá kvisl að
fara. Við jökulröndina er að
sumri til jafnan mikilí vatnselg-
ur og færi þungt. En er á jök-
ulinn kemur er hann venjulega
alauður og glerháll. Ágætt er
því að menn hafi mannbrodda
með í förinni, það eykur örygg-
ið að mun. Frá jökulrönd upp
að Borgum er hátt í tveggja
stunda gangur með hæfilegum
hvíldum, en öll gangan tekur
6—8 tíma fram og aftur. Þegar
að Jökulborgum er komið er
bezt að tryggja alla þátttakend-
ur. Enginn skyldi hætta sér út
á slíkt sprungusvæði óbundinn.
Jökulborgir eru æfintýraland,
sem engan er á annað borð hef-
ur yndi af fjöllum og jöklum
mun iðra að heimsækja. Þaðan
er útsýni fagurt og sérkennilegt.
f suðurátt er Hagavatn og fjöll-
in fram af því, Brekknafjöll.
IFagradalsfjall, Mosaskarðsfjall
tog enn fjær Kálfstindur, Högn-
höfði og Bjarnarfell. Austan við
jökulinn rísa Jarlhettur og er
þar mest áberandi tindur sem
iheitir Tröllhetta, en þar að baki
rís Bláfell með snjóugan koll.
lEf menn hafa nægan tíma get-
ur verið gaman að ganga í baka-
leið vestur fyrir Hagavatn og
yfir Brekknafjöll, en gott er að
komast yfir þau fast norðan
Leynifossgljúfurs, en það er
mjög skoðunarvert. Frá gljúfr-
inu liggur svo leiðin um göngu-
brúna á Farinu að sæluhúsinu.
Þursaborg
í miðjum Langjökli sunnan
,og vestan til í hábungú hans rís
einstakur tindur um 80—90
metrar á hæð. Sunna.n o.g vestan
hans hafa myndazt .geysimdklar
vindgeilar með slútandi hengj-
um .Tindur þessi var áður fyrr
oítast nefndur Skátahnjúkur,
en á seinni árum hefur hann
gengið undir nafninu Þursaborg
og er það sannarlega réttnefni.
Um tvo km. austur af Þursa-
borg, rís annar tindur lægri
nokkru, oig er sá nafnLaus. Fyr-
ir þá sem skoða vilja Þursaborg
er um ýmsar leiðir að velja, en
flestar langar, því Borgin ligg-
ur sem áður segir í miðjum
Langjökli. Einna stytzt og auð-
veldast er að leggja á jökul úr
Þjófadöluim austan jökuCLs, en
þar á Ferðafélagið sæluhús.
Þangað má komast á tveggja
drifa bifreiðum frá Hveravöll-
um, en gangandi tekur ferðin
tvær stundir. Frá sæluhúsinu í
Þjófadölum liggur leiðin vestur
yfir Þvenfell, sem er I)íti<ð feM
við mynni Þjófadals að vestan.
Þar skammt vestur af rennur
Fúlakvísl og má vaða hana vest-
ur af Fögrulhlíð, sem er lítið fell
litfagurt mjög í jaðri Langjök-
uls. Sé kvíslin ófær má ganga
upp með henni og komast fyrir
hana á jökli. Þegar yfir ána er
komið, er haldið inn með Fögru
hlíð að sunnan og er þar góð
leið á jökulinn. Liggur leiðin nú
upp allbratta jökulbrekku og i
átt að tindum allmikium er
ber við loft. Tindar þessir eru
í há vestur frá Hrútafelli og
Ihafa siundum verið nefndir
iKirkjan á fiallinu eða Fjallkirkj
an. Frá jökulröndinni upp að
tindum þessum er um tveggja
líma gangur. Frá Fjallkirkjunni
er bezt að stefna á hábungu jök-
ulsins, en þaðan er skammur
spölur ófarinn áð Þursaborg. Sé
tími og útbúnaður fyrir hendi,
gefa menn haldið áfram vestur
jökul og komið af jökli sunnan
ÍHafrafells, en þaðan má svo kom
ast vestur á Kaldadalsveg og
fá þangað bíl á móti sér.
S'kömmu áður en komið er á
Kaldadalsveginn verður Geitá í
veginum, en hún er lítill farar-
tálmi nema um mikinn hita eða
r:"nin''u sé að ræða. Leiðinni úr
Þjófadölum á Kaldadalsveg er
hæfi.egt að skipta í tvær dag-
leiðir og hafa þá náttstað við
Þursaborg. Yrði þá fyrri dag-
leiðin allmiklu léttari, því auð-
veldlega má fara úr Þjófadöl-
um að morgni vestur í Þursa-
■borg og sömu leið til baka að
kvöldi. Siík ganga mundi taka
8 til 10 tíma og gæfist þó gott
tóm til að skoða það markveirð-
asta. Auðvelt er að komast á
Hveravelli, því þangað hefuir
Ferðafélag íslands fastar ferðir
í júlí- og ágústmánuði, en það-
an er eins og áður segir aðeins
tveggja tima gangur vestur í
Þjófadali.
Hrútafell
Austur af Langjökli miðjum
rís eitt af fegurstu fjöllum þessa
lands, HrútafeLl. Það er þver-
íbratt stapafjall með jökulhúfu á
kolli og minnir mjög á Eiríks-
jökul að sjá, en miklu minna um
sig og all miklu lægra. Hrúta-
fell er þó eitt af hærri fjöllum
landsins eða 1410 metrar yfir
sjó og ágætt útsýnisfjall. Þó er
það svo, að þangað upp hefur
verið næsta fáferðugt og veld-
ur því mest að erfitt er að kom-
ast nálægt því á bifreiðum og
eins hitt og kannski ekki síður
að á Hrútafell virðist ekki auð-
gengið við fyrstu sýn, þar sem
það rís þverbratt með jökul-
Ihettu á kolli og fimm snarbratta
sundurtætta skriðjökla í hlíð-
um. í fyrstu ferð minni á Hrúta-
fell vorum við fjórir saman.
INóttina áður höfðum við gist
skála Ferðafélagsins á Hvera-
völlum, en lögðum upp þaðan
eldsnemma enda dagur stuttur,
þvi komið var fram í október.
Frá Hveravöllum ókum við á
rúmum hálftíma suður á móts
við minni Þjófadals, en þar
beygðum við út af troðnum slóð
um og tókum stefnu á norðan-
vert Hrútafell. Vestur af Þjófa-
dal var akvegur allgreiðfær og
;bar okkur brátt að Fúlukvísl.
Er að kvíslinni kom brá okkur
talsvert í brún, því nú var þessi
drjúgstóra jökulá orðin að með-
al bæjarlæk, en frost hafði ver-
ið um nóttina ag næstu nætur
á undan. Við héldum þvi tafar-
laust áfram vestur yfir Fúlu-
kvísl og inn skarðið milli Innra-
og Fremra Sandfells og námum
ekki staðar fyrr en við rætur
iHrútafells að norðan, en þar
isýndist helzt fært til úppgöngu
Gangan upp á brún fj aflilsiirhs tók
rétta kiukkustund og er það erf-
iðasti kafli leiðarinnar. Brattinn
er all mikill efst og er sjálf-
sagt að hafa kaðal til öryggis
upp efsta hjallann, en leiðin má
teljast ágæt þeim sem ekki eru
óvenju lofthræddir. Á brúninni
tókum við okkur hvíld og lituð-
umst um. Á hægri hönd blasti
við snarbrattur skriðjökull,
sundur sprunginn, en það er sá
skriðjökull Hrútafells er snýr
móti norðvestri og er þeirra
mestur. En til vinstri handar
blasti við annar skriðjökull ekki
frýnilegri. Leiðin áfram upp jök
ullhettuna var aftur á móti sára-
lítið sprungin ,en að sjálfsögðu
notuðum við línu, þar sem ann-
arsstaðar á jöklum. Af brúninni
milli skriðjöklanna vorum við
aðeins rúman klukkutíma upp á
hákoll Hrútafells. Útsýnið af
iHrútafelli er frábært og gleym-
ist áreiðanlega ekki þeim sem
uppi hafa verið í góðu skyggni.
Og nú var skyggnið með bezta
móti hvert sem litið var. í vest-
urátt sá yfir Langjökul og bar
þar einna mest á Fjallkirkjunni
en vestra gnæfði Eiríkisjökull
yfir öll önnur fjöll enda er hann
hæsta fjall á vestanverðu land-
mu. Austur af var útsýnið engu
verra, en þar þandi Hofsjökull
sig ,en við suðvestur horn hans
gnæfðu Kerlingarfjöll ein sér-
stæðasta fjallaþyrping á land-
inu. í norðri og norðauestri sá
yfir Kjöl og heiðalöndin þar
norður af, en í fjarska gaf að
líta Mælifellshnjúk í Skagafirði.
f suðvestri sá yfir endilangt
iHvítárvatn til Bláfells og Heklu
í fjarska. En þetta frábæra
skyggni stóð ekki lengi og fyrr
en varði fór að draga í ský
með jöðrum jöklanna og brátt
hvarf allt í þoku. Við lögðum
því af stað niður úr þokunni sem
aðeins huldi hátopp fjallsins.
Niður að bílunum komumst
við eftir um einnar stundar ferð
og héldum þegar áleiðis til
Hveravalla aftur. Fyrir þá sem
sporléttir eru, er skemmtilegt
að fara frá sæluhúsi Ferðafélags
-ins í Hvítárnesi á Hrútafell.
Liggur leiðin fyrst um Hvítár-
nesið, en það er allblautt yfir-
ferðar. Þá verður einnig að vaða
Fúlukvísl, en hún er oftast lít-
ill faratálmi. Frá kvíslinni ligg-
ur leiðin inn Fróðárdal, með-
fram hlíðum Hrefnulbúða og
Rauðafells og er þá skammt eft-
ir að Hrútafelli, en þar er það
víðast gott til uppgöngu. Af há-
toppi fjallsins mætti svo halda
áfram til Þjófadala eða sömu
leið til baka.
Ég vil svo í lokin óska þeim,
sem hyggja á göngu á Hrúta-
fell eða Langjökul, góðrar ferð-
Pétur Þorleifssoa.
Ifi sloél
um
emaieiaqsins