Morgunblaðið - 17.10.1969, Page 21

Komið í slóturhús Slúturfélugs Suðurlunds

Þrjár milljónir
í sláturtíöinni
í vikulaun
ið, þar sem rúmgott er orðið og
hægt að frysta mikið af því. —
Noiklkur kyrrstaða hefur verið í
slátur'húsaimálum á un/ianförn-
um árum, ekiki verður því neit-
að, segir Helgi. En nú er komin
hreyfing á þau mál og verið að
endurbæta. Húsið hérna verður
bæði endurbyggt og stæikkað. En
það er dýr fjárfesting, þar sem
sláturihús eru notuð svo stuttan
tíma á hverju ári.
Féð er sótt til ’slátrunar í Ár-
nessýslu eða bændur flytja það
sjálfir til sláturhúsanna. Fjár-
rekstrar eru alveg að hverfa,
SLÁTURFÉLAG Suðurlands rek
ur sjö sláturhús á Suður- og Suð
vesturlandi og áætlað að þar
verði slátrað 175—180 þúsund
fjár auk nautpenings. Það er því
margt liandtakið og margar hend
ur, sem starfa á vegum fyrirtæk
isins um þessar mundir. í frysti
húsum og sláturhúsum SS á Suð
urlandi eru 580 manns og eru
greiddar um 3 milljónir króna í
vinnulaun á viku, en alls starfa
hjá fyrirtækinu yfir 1000 manns
á haustin. Sláturhúsin eru í
hverri sýslu á Suðurlandi og sum
um tvö. Fréttamaður Mbl. kom í
síðustu viku í fimm þessara slát
urhúsa, þau sem liggja við þjóð
veginn milli Selfoss og Kirkju-
bæjarklausturs, og var í fyrri
grein sagt frá heimsókn að
Klaustri.
Á Sekfossi er stærsta sláturhús
Nýrun hreinsuð
Margt er handtakið í slátur-
tíðinni
ið. í Árnessýslu er áformað að
slátra á þessu hausti um 60 þús.
fjár í tveiimur sláturihúsum, þar
og í Laugarási. En við slátrun
á Selfossi vinna 90—100 manns
að staðaldri.
Þar fer í ár íram merlkilleg flán
ingstilraun með vélum, alger nýj
ung hér á landi. Fláningisbandið,
sem notað er, kemur frá Svíþjóð
og hefur verið breytt lítilslhátt-
ar, svo að það henti fyrir íslenzkt
fé. Með þessari aðferð má spara
sterka karlmenn við að bera
s'kro'klkana til og frá fláningstoorð
inu og lyfta þeim í gálgann, þar
sem farið er innan í og þvegið.
Þetta gengur á færibandi. En
fláningin sjáif er elklki ólík því
sem áður var, nema hvað það
siðasta af gaerunni er nú teikið af
með rafbandi. Er verið að reyna
þessa nýju aðferð á Sellfossi, áð
ur en endurnýjun fer' fraim í
sláturihúsinu.
— Þetta sýni-st vera til stórbóta
segir Helgi Johanmsson, sláturhús
stjóri á Selfossi. Það bætir vinnu
brögðin og gerir þau léttari.
Núna var aðeins eitt band sett í
enda hússins og tengt saman við
gamla kenfið, til að vita hvort
það hentar nógu vel. Það tekur
bara 500 fjár á dag, en eif þessi
aðferð yrði tðkin endanlega upp
í toúsinu, þá þyrftum við þrjú
bönd. Það verður ákveðið í haust.
Helgi er frá Núpi í Ölfusi og
er búinn að stjórna sláturihúsinu
á SeQfossi síðan fjárskiptin urðu
1953. En í þessu húsi Ihefur verið
siátrað sáðan 1947. í fyrstu fór
þarna fram slátrun fyrir alla Ár
nessýslu og vildi þá slátrun drag
ast langt fram eftir hausti. En
nýlega byggði Sláturfélag Suður
lands annað sláturhús í ifjöl-
mennum hreppum í þéttbýlinu í
Laugarási í Bislkupstunguim. Þar
er teikið fé úr uppsveitum Árnes
sýsilu, en á Selifossi úr sveitunuim
á láglendinu, oft 20—30 þúsund
talsins, og nautgripir úr allri sýsl
unni. Slátrun stendur þá ekki
eins lengi á haustin.
— Áður vaæ miikil ásókn í að
koma dilkunum til slátrunar sem
fyrst eftir að þeir fcomu af fjalli,
segir Helgi. En á seinni árum
eru margir farnir að fóðra lömto
in á káli og hafa kjarnfóður
handa þeim á ræktuðu landi og
eru því eklki eins ákafir í að
slátra snemma. Ef dilkarnir eru
hafðir á slíku landi í 4—5 vikur,
þá geta þeir bætt þó nokkru við
þyngd sina. Núna er þó minna
um þetta, vegna tíðarfansins. —
Sláttur byrjaði seint og gras
spratt illa. Nú verður því slátrað
fleira fé en áður. Sýnilega verða
lömb eikiki sett á hér í sýslunni
og llfkllega gengið á ærstofninn
lika. En það er e'kki 'komið í ljós
ennþá hve mi'kið það verður.
Ekiki heldur með nautgripina.
Á Selifossi er slátrað fyriæ inn
lendan og erlendan marlkað og
hefur verið gert undanfarin ár.
Þetta er gott sláturhús, en þar
sem aðstæður breytast í sífellu
er það nú í uppbyggingu. Firysti
húsið var endurbyggt á sl. sumri
og næsta eumar er áformað að
talka sláturhúsið fyrir og færa
það í nýtízkulegra horf. Sláturfé
lag Suðurlands átti aðeins 1/3 af
frystilhúsinu, en hefur keypt hina
tvo hlutana af Kaupfélagi Ámes
inga og Mjólkurbúinu. Fer kjöt-
ið nú á braut beint út í frystihús
Arni Sæmundsson, bóndi í Stóru-Mörk, sem hefur stjómað slátr
un í Djúpadal í 30 ár og Ólafur Guðmundsson í Hellnatúni, sem
annast skráningu í sláturtíðinni.
Ný fláningaraðferð er nú reynd að Selfossi með sænsku flánings
bandi, sem skrokkarnir renna eftir . . .
hafa aðeins 'komið tveir till slátur
hússins á Selfossi í haust. Þar er
svo slátrað 1400—1500 kindurn
á 8 kluiklkustunda vinnudegi og
þó fara tveir tímar í matar- og
kaffihlé. Slátrunin gengur því
æði hratt fyrir sig, enda skipu-
lega unnið og af hagkvæmni.
Helgi hefur stjórnað sláturhús
inu á Selfossi í 16 ár, og starfað
þar með góðum mönnum, eins og
hann segir. — Mér hefur aldrei
þótt jafn erfitt að eiga við þetta
eins og í ár, segir hann. Menn
voru svo lengi í heyi. Þess vegna
vantaði bæði vinnuikraft í húsið
og til að smala fénu, og svo
þurftu menn að bregða sér frá,
þá sjaldan ’kom þurrkur. Fall-
þungi dil'kanna? Hann er laikari
en í fyrra, vegna þessarar óhag-
stæðu tíðar.
Að lolkum ræðum við um hve
seint greiðslur koma til bænda
fyrir afurðirnar. — Já, það er
erfitt fyrir bændur að bíða svo
lengi eftir ‘kaupi sínu, allt upp í
hálft annað ár. Þó verða þeir að
kaupa allt, sem til þanf, með
stuttum greiðslufresti. En fyrir
tæ'kin eiga líka enfitt. Þau sitja
lengi með vönuna og eru e'kki bú
in að íá hana greidda, þó hún
fari úr frystilhúsunum. Það vant
ar einhverja fyrirgreiðsilu hér,
eins og er í Noregi, þar sem bank
arnir sjá fyrir láni í þessu slkyni.
Við göngum í gegnum slátur-
húsið. Þeir Sveinn Kristjánsson
matsmaður og bóndi í Efra-Lang
holti, Árni Ögmundsson, viigtar-
maður og bóndi í Galtafelli og
Jón Guðbrandsson, dýralælknir
eru þar við stönf sín. Við veitum
athygli málmmer'ki á sumum
dkrök'kunum. Þau meríki setja
bændur í eyrun á dilkunum og
síðan eru þau færð yfir á slkroklk
inn, svo að bóndinn geti séð hvað
hver kind gefur af sér. Þetta
hirða þó eklki allir um að gera.
Uti í nýuppgerðu frystihúsinu
hittum við frystilhússtjórann,
Boga T'horarensen, sem er búinn
að starfa þarna frá upphafi. —
Hann segir ckkur, að frystihúsið
hafi verið gjörsamlega endur-
byggt með nýju frystilkerfi og
breyttum frystiklefum, svo að nú
komast þar fyrir um 2000 sikroikk
ar í stað 700 áður. Er allur út-
búnaður mjög fuliskominn. Nú
frýs ikjötið mi'klu fyrr. Áður
þunfti að kæla það fyrst niður í
0 stig. Nú er það bara látið hanga
yfir nóttina og fer svo beint í
frystingu. Um leið og við förum
út, veitum við því atihygli að
þarna er verið að frysta lifur í
4 l'bs. dósum og er sagt að það
sé nú gert í fyrsta sikipti og sé
li'frin ætluð til útflutnings.
%l Erfiðara en nokkru sinni
Það var enn meira umstang
á skriifstofu sláturhússtjórans í
Slátunhúsi SS í Ví'k i Mýrdal en
í hinum húsunum, var þó edaki
næðisamt þar. Stöðugt hriwgdi
síminn eða menn komu inn., til
að ræða 'hvenær væri hægt að
taika féð frá þeim og hve margt
í fyrsta umgangi. Þarna var nýi
sláturihússtjórinn Ólaifur Sigur-
steinsson á Norður-Fossi og Guð-
laugur Jónsson, sem var að láta
af því starfi eftir 28 ár. — Nýi
verikstjórinn leyfir mér að dútla
hérna, sagði Guðlaugur. — Mér
finnst þetta vera mitt annað
heimili.
— Stendur hann sig ekki?
spurðuim við.
— Jú, hann hefði aldrei verið
ráðinn, ef ég hefði ekki vitað að
hann mundi gera það, segir Guð
laugur kankvís. Annaris hefur
verið á'kaflega erfitt í ár. Bkki
var ihægt að byrja á réttum tíma,
því að allir voru í heyjum. Svo
þegar löks var byrjað að
slátra, þá komu síðustu
þurrkdaganir. Og svo kom
Framhald á bls. 23