Morgunblaðið - 21.07.1970, Qupperneq 14

14
MORG-UNiBLAÐIÐ, Þ-RIÐJUDAGUR 21. JÚLÍ 1970
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjórj Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ami Garðar Kristinsson.
Rltstjóm og afgreiðsla Aðalstraeti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti €. Sími 22-4-80.
Áskriftargjald 165,00 kr. á mánuði innanlands.
f lausasölu 10,00 kr. eintakið.
NÁTTÚRUVERND
OG FRAMKVÆMDIR
egar upplýst varð um fyr-
irætlariir þess efnis að
veita jöku'lvatni í Laxá og
byggja þar miíkil miðlunar-
manmvirki, mætti sú ráðagerð
almenmri andstöðu, enda
« samnast sagna furðulegt, að
nokkrum skyldi til hugar
koma að spi’lla Laxá og jafn-
vel Mývatni með þessum
hætti. Síðan hefur staðið í
þrefi og hefur Iðnaðarráðu-
meytið beitt sér fyrir sam-
komulagi um það, að einung-
is yrði gerð rennslisvirkjun í
Laxá, en emgar vatnsmiðlan-
ir. Héldu menn, sannast
sagna, að þar með væri málið
komið hei'lt í höfn, en af ein-
hverjum ástæðum, virðist
stjórn Laxárvirkjunar haga
framkvæmdum þannig, að
síðar yrði unnt að gera vatns-
miðlanir. Er það þó meira en
vafasamar aðgerðir, því að
áreiðanlegt er, að íslendingar
munu aldrei leyfa það, að
Laxá eða Mývatni verði
spiíllt.
Eiras og margsinnis hefur
verið undirstrikað hér í blað-
inu, eiga stórframkvæmdir og
náttúruverndarsjónarmið að
haldast í hendur. Engar þær
ráðstafanir má gera, sem
spilla raáttúru landsins og þar
sem vatnsflutningar eiga sér
stað, ber að haga framkvæmd
unum þannig, að landgæði
fremur aukist en rými.
Þannig er til dæmis fyllsta
ástæða til að ætla, að hin
geysistóra Austurlandsvirkj-
un, sem nú er rætt um, gætí
stórbætt ámar á Norðaustur-
landi, því að jökulvatnið yrði
að verulegu leyti tekið úr
þeim og væri þá væratanlega
hægt að rækta þær upp sem
veiðivötn.
Sem betur fer eru tækifæri
til stórvirkjana svo mörg og
glæsileg hér á landi, að
óþarft er að haga fram-
kvæmdum þannig að náttúru
spjöll verði og um Gljúfur-
versvirkjun í Laxá í Þing-
eyjarsýslu er það að segja, að
hún er ekki svo hagkvæm
framkvæmd, að minrasta
ástæða sé til að heimila nátt-
úruspjöll og þess vegna ber
einungis að 'oyggja rennslis-
virkjun, ef þá er talin ástæða
til nokkurra frekari virkjun-
arframkværr.da í Laxá, því að
^margra annarra kosta er völ.
Vissulega er eðlilegt, að
Þirageyingar hafi barizt gegn
hinni stóm Gljúfurversvirkj-
un og þeim vatrasflutningum,
sem upphaflega vom áform-
aðir, en þetta er ekki sérmál
Þingeyinga, þetta er mál allr-
ar íslenziku þjóðarinnar, sem
ekki mun þola það, að nátt-
úmfari verði spillt.
Það er að vísu rétt, að und-
irbúniragur þessara virkjun-
arframkvæmda er leragra á
veg kominn en rararasóknir
anraarra virkjunarstaða, en
urant er að hraða þeim rann-
sóknum mjög og rauraar sjálf-
sagt að láta til dæmis einskis
ófreistað við að hraða rann-
sóknum varðandi Austur-
landsvirkjun, sem margt
bendir til að sé með allra hag
kvæmustu virkjunum, sem
þekkjast hvar sem er í ver-
öldirani. Er raunar hugsan-
legt, að raforkuþörf fyrir
meiriháttar iðnað yrði leyst
með þeirri virkjun, bæði fyr-
ir Austurland og Norðurland.
Á það hefur verið bent, að
bezta vörnin gegn mengun og
náttúruspjöllum væri eiramitt
sú að hagnýta orkuna í fall-
vötnum landsins og jarðhit-
ann í stað þess að nota olíu
í stöðugt ríkara mæli sem
orkugjafa. Þetta sjónarmið
er auðvitað laukrétt. Eragin
leið er betrí til að forðast
mengun en einmitt sú, að
hita upp með hveraorku og
hagnýta raforkuna sem afl-
gjafa, hvar sem því verður
við komið, í stað olíu. Það
er þess vegna síður en svo, að
raáttúruvemdarsjónarmið og
stórframkvæmdir geti ekki
farið saxraan, þvert á móti eig-
um við að láta undirbúning
virkjunarframkvæmda sitja
fyrir öllu öðru og hvergi
spara fé eða mannafla til
þess að hraða öllum rannsókn
um á náttúruauðlindunum
svo sem mest má verða.
Megiraatriði málsins eru, og
þar ætti þjóðin öll að geta
sameinast, hvað sem öðru líð-
ur, að hvergi megi spilla nátt-
úru landsins og þar sem
breytingar kann að þurfa að
gera, ber að haga þeim þaran-
ig, að landið verði betra á
eftir en ekki lakara. Þetta
sjóraarmið hefur Landsvirkj-
un haft í huga og þetta verð-
ur að vera leiðarljós allra
þeirra, sem að stórfram-
kvæmdum standa.
Teikning af fornu egypzku sk ipi, sem í útliti minnir á „Ra“ Heyerdahls — en var hins vegar
gert úr tré.
„Sigling Ra var
vísindalegt fúsk66 —
Danskur Egyptalandsfræðingur segir að
haffær papýrusskip hafi aldrei verið til
EKKI eru allir jafntrúaðir á
hugsanlegar siglingar hinna
fornu Egypta til Ameríku og
norski rithöfundurinn Thor
Heyerdahl, sem fyrir nokkr-
um dögum lauk siglingu á
papýrusbátnum Ra II frá
Marokkó til Barbadoseyja í
V-Indíum. Hefur nú upphafizt
„stríð“ um siglingu þessa og
í lok sl. viku birti danska blað
ið Politiken frétt á forsiðu og
viðtal inni í blaðinu við mag-
ister Ebba Lillesö við Egypta-
landsfræðistofnun Kaup-
mannahafnarháskóla, þar sem
Egyptalandsfræðingurinn held
ur því fram, að för Heyer-
dahls hafi verið vísindalegt
kák og að papýrusbátar eins
og sá, sem Heyerdahl notaði,
hafi aldrei verið til.
„Vísálnidamiað'uir má aldrei
verða srvo huigfiamigimin af kemm
iniglu simmii, að hainm vinmd
miartovisst a-ð sömmium bemmiar.
Víisinidamnaðiur verður ætfð að
vera heiðarieigur. Hann á að
vimmia efmi sitt ag mynda kiemn
imgu sína þeigiar fyrir homum
liglgja eimis miartgar vísindaleg-
i ar staðreym/diir og kostur er
á. Allt ammiað er vísimdaleg
, fölsum,“ seigir Lillesö.
Poliitikien segir, að vísinda-
rruenin séu niú sem óðast að
takia atfstiöðu glagm himum vís-
imdialegia tilgiamigd mieð siglimlgiu
Ra II, líkt og þeir hafi reynd-
ar giert varðandi Kyrrahafs-
siiglinigu Heyerdahls á flekam-
uim Kon-Tilkd á símum tíma.
HEYERDAHL HARÐYRTUR
Bbba Lilleeö er sé viisinda-
maður, sem einmia helzt hefur
kiomið fram í sviðsljósfð á síð-
uistu dlöguim að því er tekiur til
oi'ðasikipta við Hey'erdalhl.
Sjálf heifur húm emtgam álhuiga
á að e;ga í ceiluim við hiamm
sjálfan. Húm tekur þv’í létti-
lega, að Heyerdiaihl hefur lýst
því yfir í viðtali við niorska
biaðið Verdlems Gamig að hún
hafi ékkiert vit á Bgyptalamdis-
fræðurn. Hins veglar er hún
þeirrar stooðumiar, a’ð herini
beri sem ábymgtSarfuiluim vís-
inidiaimanim að lláta álit sitt í
J Ijós, þegar Ihiúin telur að ráð-
Ebba LiIIesö:
— „Ra“ hefur aldrei veiið UI.
izt sé að gruindivallarreglum
víisindannia.
„Memn eiiga að halda siig við
saninileiíkamin," eru einkummar-
orð hemmiar. Hún segir, að fari
rruerun að uimisnúa sitaðreynd-
uim., verðii Iþað til þasis að
manin rtuigli hver anmarn.
„Bókhaldari í banka getur
framfð svik. Við vituim, að
yfir þetta er farið af endur-
stoðenidiuim og upp kemst um
svikin og að það eru aðieins
tölur, sem málið smýst um.
Tölur, sem haegt er að hafa
eftirliit með.“
„Bn í vísin/dunium eru enigir
endiuirslkoðendur. Um getur
verið að ræða að aðrir vísinda
miemin rísi upp á afturfæturna,
ein talkiist það, getur vísinda-
lagt fúsk hrieinteigia verfð áfall
fyrir allar raininiscikinir,“ seigir
Lilliesö.
SIGLINGALEIDIN STYTT
Með siiglimgu siinind á papýr- i
uisíbáti yfir Atlaintshaf vildi
Thor Heyerdialhl renmia stoðum
unidir keraniinigu, seim allir
aðrir vísimdamienn hafa hafn-
að, þ.e.a.s. að um mieminingar-
álhrif hiafi verið að ræða frá 1 ;
himuim fonnu Bgyptum á íbúa
S-Ameríku. Porn-Bgyptiar hafi
þanrnig siglt á paipýruishátum
yfir víðáttu Atlaimtsibafsins og
setzt að í S-Ameríiku.
Röik Lillesö fyrir hinni al-
gjöru andstöðu sirnnii við kenn
imgu Hieyerdahls eru þau að
slíik papýruisisikip hafi aldrei ,
verið til. Skip þau, sem Egypt
ar hafi niotaö til bafsigliraga
hafi verið úr tré. Papýrusbát-
arnir haifi verið smábátar,
sem aðiedns hafi verið notaðir
til siigliniga á Nílarfljóti.
I>á ber Bbba Lillesö eimniig
brigður á þá staðlhæfinigu
Heyerdalhlis, að hamn bafi
teikniinigar af farto®ti síraum í
igöimluim, agypzlkuim tonumiga-
gröfum.
„Slílfcar teiikraingar eru ekki
til,“ segir hún. Þá spyr hún
hvemiig á því stiandi, a,ð Hey-
erdalhl hiafi laigt upp frá Safi
í Marolklkó en eikki frá Nílar-
ósuim. „Þetita hefur stytt sigl-
inigarleiðina um þriðjurag,
þanniig að burtséð frá þeirri
staðreynd að bátur af þess-
ari gerð befur aldrei verið til
í hinu formia Bgyptalandi, er
siglinig Heyeirdialhls e‘kk i einu
sinrai sönnun þess að þetta
hiefðd verið hæigt.“
„Það er visisuteiga áistæða til
þess að spyrja, hvort efni það,
sem báturinn var gerður úr,
heifði þoiað sigliinigu alla leið-
inia,“ sagiir Lilliesö.
„Ainmað mál er og, hvaðan
memn hefðu átt að fá vistir.
Þetba voru viissulega mjög litl
ir bátar. Það er svo margt í
Framhald á bls. 19
VSR>J