Morgunblaðið - 10.12.1970, Blaðsíða 10

Morgunblaðið - 10.12.1970, Blaðsíða 10
10 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. DESEMBER 1970 „Ekkert er ómögulegt í heiminum nú“ — Nei, nei. Það er ekkert ómögtilegt i heiminum nú. — Og Ásbjörn hlær. — Getum við Islendingar eitt hvað hagnýtt okkur þessa nýj- Ásbjörn heitir hann Einars- son og er nýbakaður doktor í efnaverkfræði frá Manchester. Doktorsritgerðina skrifaði hann um nýja gerð rafhlaða — eldsneytisrafhlöður —, sem not- aðar hafa verið í geimferðum, við smíði rafmagnsbíla og það sem vekur sérstaka forvitni okkar; við vita og Ijósbaujur, auk þess, sem nú er unnið að rannsóknum á notkun þeirra í sjóefnaverksmiðjum. Þrátt fyrir freistandi tilboð erlendra fyrir- tækja, kaus Ásbjörn að koma heim til starfa hjá rannsóknar- stofnun iðnaðarins, þar sem hann mun vinna að rannsókn- um á þörfum islenzks iðnaðar og inn á hvaða brautir hentug ast mun að beina honum í fram- tiðinni. Ásbjörn varð stúdent við Menntaskólann í Reykjavík og sigldi þegar að þvl loknu til Englands. Að þremur árum liðnum vann hann sér gráðuna B. Sc. — (Bachelor of Science) — og ári síðar M. Sc. — (Mast er of Science) — og nú síðast i Skýringarmynd af eldsneytisraf hlöðu: Vetni er leitt að öðru haust doktorinn. skautinu en lofti blásið framhjá hinu. Vatn það sem myndast — Hvers konar rafhlöður eru v*ð efnabreytinguna í rafhlöðunni gufar upp og blandast loft- þessar eldsneytisrafhlöður, Ás- straumnum. loft (02+N2) vetnisskaut súrefnisskaut kalíum hydroxyð / L^-(N2+H20) upplausn—' og hluti súrefnisins Efnabreyting: 2H2 + O2— 2H2O (vatn). ung á næstunni? — Ég veit ekki. Og þó. Til- raunir hafa verið gerðar til að nota eldsneytisrafhlöður í vita og Ijósbaujur. Þetta er einfalt kerfi og endingargott. Bara að setja í gang og svo malar það meðan það má. Enskir settu það til dæmis í eina ljósbauju og fækkuðu með því ferðum i baujuna um helming. Á þessu sviði er talið, að eldsneytisraf- hlöðurnar komi fyrst að al- mennu gagni og reynist það rétt, ættum við kannski að huga að annesjavitunum okkar. Skyldi félag vitavarða segja nokkuð við því? — Ha? — Nei, ég segi bara si sona. Ég deildi nefnilega ytra skrif- stofu með aðalverkalýðsfrömuði fyrirtækisins og varð vitni að daglegum smáárekstrum, sem áttu sér stað. Sennilega hef ég bara fengið þá á heilann! Meira kaffi? — Hvar kemur doktorsritgerð in þín inn í sögu eldsneytis- skautanna? — Nú er verið að gera til- raunir með ódýrari framleiðslu á þessum rafhlöðum með því að taka súrefnið beint úr andrúms björn? — Þessar rafhlöður byggjast á brennslu efnis, til dæmis vetnis, sem gengur i samband við súrefni. Orkan, sem mynd- ast við efnabreytinguna, kemur svo fram sem raforka. Það nýja í þessu er, að þarna eru notaðar tvær lofttegundir, sem ekki eru faldar í skautum rafhloðunnar, heldur í kútum eða geymum, þaðan sem þær eru leiddar að skautunum. Þannig eyðist sjálf rafhlaðan ekki, heldur þarf að endurnýja brennsluefni í geymunum. — Er þetta ný eða gömul hug mynd? — Hugmyndin sjálf er komin vel til ára sinna, því henni var fyrst varpað fram 1839. Siðan hafa menn barizt við að beizla hana allar götur til 1959, en þá tókst að smíða fyrstu rafhlöð- una í Englandi. Við þessarsmíð ar var mönnum einna starsýn- ast á, að talið er að nýting ork unnar geti með þessum rafhlöð- um orðið allt að hundrað prós- ent. Þær eldsneytisrafhlöður, sem nú eru í gangi, skila um sjötíu prósentum. — Eru þær dýrar I fram leiðslu? — Ennþá er það já —- nokk- uð. Vetnið er tiltölulega dýrt og Lokuð vegno jarðnríorar Birgis Arnars Jónssonar flugmanns í dag kl. 10—13. Bílastöð Hafnarfjarðar. ÖMMUKLUKKUR — Litlu ömmuklukkurnar komnar aftur. Garðar Ólafsson, úrsmiÖur Lækjartorgi — Sími 10081. Rætt við doktor Ásbjörn Einarsson svo þarf hvata við efnabreyt- inguna; yfirleitt platinu og það er dýr málmur og erfitt að fá hann í einhverju magni. — En er ekki farið að nota þessar rafhlöður einhvers stað ar? — Jú, jú. Til dæmis í geim- ferðum. Þar skiptir kostnaður- ínn ekki svo miklu máii, þegar kostirnir eru annars vegar. Ég veit til dæmis ekki betur en það hafi verið súrefnisgeymir við eina slíka, sem bilaði í þeirri frægu ferð Appollo 13. I tilraununum með rafknúna bíla koma þessar nýju rafhlöð- ur líka við sögu. Fyrirtækið, sem ég var í tengslum við í Englandi; Chloride Electrice Storage Ltd. — hefur látið smiða dráttarbíl, sem knúin er af eldsneytisrafhlöðum. Bíll þessi vegur sjálfur um eitt tonn og getur dregið tvo aðra sæmi- lega stóra bila. Hann hefur reynzt ágætlega en kostnaðar- ins vegna verður fjöldafram- leiðsla að bíða. — Við þurfum þá kannski að bíða drjúgt enn eftir rafmagns bílnum? — Það held ég. Þessar rann- sóknir allar eru orðnar svo kostnaðarsamar að mörg fyrir- tæki hafa gefizt upp og fleiri eru í þann veginn að hætta öllu saman. — En þetta er ekki ómögu- legt? loftinu, en nú er oftast notað hreint súrefni. Rannsóknir mínar beindust að notkun andrúmslofts við súrefn isskautið. Ég reiknaði út for- múlu fyrir, hversu miklu magni andrúmslofts skyldi biása fram hjá skautinu og hvaða stærð á skautinu gæfi bezta nýtingu. Svo sannaði ég það með til- raunum. Þú varst að spyrja áðan, hvort við íslendingar gætum eitthvað hagnýtt okkur þetta. Við skulum aðeins staldra hér við og taka vetnisskaut upp úr vasanum og setja á það móti súrefnisskauti, sem tekur súr HANDAVINNA HEIMILANNA [ [ ( (J'fír<\ \ \ HUGMYNDABANKINN Vegna fjölda áskorana hefur skilafrestur í handavinnusamkeppn- inni verið framlengdur til 31. janúar n.k. Nánari upplýsingar um keppnina liggja frammi í verzluninni. ,0 vkÍ i iA) GEFJUN AUSTURSTRÆTI LOKAD Vegna jarðarfarar Birgis Jónssonar, ftugmanns. Toyota umboðið h.f. Toyota varahlutaumboðið h.f. Höfðatúni 2. Ventíll s.f. N auðungaruppboð sem auglýst var í 58., 59. og 60. tölublaði Lögbirtingablaðsins 1970 á eignarhluta Búa St. Jóhannssonar í Borgarholts- braut 69, fer fram á eigninni sjálfri samkvæmt kröfu bæjar- sjóðs Kópavogs miðvikudaginn 16. desember 1970 kl. 11. Bæjarfógetinn í Kópavogi. efnið beint úr andrúmsloftinu. Hugsum okkur svo sjóefnaverk- smiðju. Við sjóefnavinnslu eru meðal annars unnin klór og vítissódi. Aukaefnið, sem myndast þá, er vetni. Hvað sérðu nú? — Við notum vetnið á annað skautið. Hleypum andrúmslofti á hitt. Og látum verksmiðjuna fram- leiða rafmagn handa sjálfri sér. — Gott! Þetta er einmitt það, sem menn eru meðal ann- ars að glíma við nú. Og ég hef heyrt þá halda því fram, að með þessu geti þeir lækkað raf- kostnaðinn um tuttugu til þrjá tíu prósent. Þetta er mjög hent ugt fyrirkomulag, þar sem erfitt er að losna við vetnið. — Verður þú þá ekki stórrík ur á doktorsútreikningunum þín um? Nú hlær Ásbjörn dátt og lengi. — Varla klingja nú marg ar milljónir í sparibauknum mín um. Kannski gæti ég fengið einkaleyfi á þessum útreikning- um, en á það er að líta, að þó niðurstaðan sjálf sé nýjung, er ekki hægt að kalla efni hennar nýtt af nálinni. En ég fæ senni lega heiðurinn af að hafa reikn að þetta út og kannski verð ég svo heppinn, að formúlan verði skíxð í höfuðið á mér. Reyndar hef ég talsvert velt því fyrir mér, hvernig koma megi nafni mínu #/rir I fallegu formúlu- heiti! — Nú átt þú að fara að rann saka þarfir íslenzks iðnaðar og inn á hvaða brautir hentugast etr að beina honum. Hvaða skoð aílir hefur þú þar? — Ja, ég hef nú enga patent- lausn svona upp á vasann. Og ég þekki ekki málin nógu vel ennþá til að smiða hana. Hitt virðist mér augljóst, að við þurfum ýmislegt að gera og að nauðsynlegt er að athugavel sinn gang áður en mikið er byggt og framkvæmt. 1 sambandi við útflutningsiðn að heyrasf þær raddir, að við séum á síðasta snúning i kapp- hlaupi við kjarnorkuna. Það er rétt, að kjarnorkan er stöð- ugt að vinna á sem orkugjafi. 1 Englandi til dæmis framleiða kjarnorkuver nú rafmagn á nær svipuðum kostnaði og olíuver og kjarnorkurafmagnið mun lækka í verði í framtíðinni eft- ir því sem hlutunum fleygir fram. Eins og málin standa nú, er rafmagn dýrara erlendis en hér en það gefur auga leið, að með lækkandi verði ytra hlýtur flutningskostnaðurinn að fara að segja til sín okkur í óhag. Slagorð okkar um ódýrt fossa- rafmagn dugar þvi ekki enda- laust. __ Viltu spá einhverju um, hversu langan frest við höfum? — Hvað geymist Morgunblað ið lengi? ___ i>ú getur vel átt á hættu, að spá þinni verðu hampað fram an i þig hvenær sem er. — Nú. Þá er líklega bezt að setja fram einhverj* öljósa spá; Óskemmtileg tilhugsun það, að fá einhverja vitleysu í hausinn aftur á gamals aldri! Ásbjörn hugsar sig vandlega um. Svo segir hann og er nú hróðugur. „Við verðum að hafa í huga, að í sambandi við kjam orkuna hafa komlO upp ýms vandamál, sem ómögulegt er nú að sjá fyrir endann á. — Er þetta ekki nógu torráðin spá?“ _ Of torráðin. Hvað gefur þú fossunum okkar langan frest? — Æ,æ,æ. Því viltu endilega að ég hætti vísindamannsheiðri mínum svona strax í byrjun? Viltu ekki meira kaffi? — Jú takk. En hvað gizkar þú nú á? ■— Sykur? — Takk. Auðvitað hlýtur þú að hafa hugleitt. . . . — Nú auðvitað! Ég segi að minnsta kosti áratug. Þá ætti ég allavega að vera orðinn nógu gamall til að flýja land, ef spá- in stenzt illa og einhverjum skyldi detta í hug að fletta gömlum Morgunblöðum.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.