Morgunblaðið - 10.01.1971, Page 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. JANÚAR 1971
INGÓLFUR Þorsteinsson, yfir
lögregluþjónn rannsóknarlög-
reglunnar í Reykjavík, er sjö-
tugur í dag. Hann fæddist að
Eyvindartungu í Laugardal 10.
janúar 1901, sonur hjónanna
Amheiðar Magnúsdóttur og
Þorsteins bónda þar Jónssonar.
Ingólfur hefur starfað í lög-
reglunni í 41 ár og verið rann
sóknarlögreglumaður frá árinu
1937. Hann hefur verið farsæll
í starfi og hin síðustu ár yfir-
lögregluþjónn. Á þessum tíma
mótum ræddi Mbl. við Ingólf
um líf hans og starf.
— Ég var tveggja ára, er
ég fluttist að Nesjum í Grafn-
ingi, þar sem ég ólst upp og
síðar á Nesjavöllum hjá fóstur
foreldrum mínum, Þóru Magn-
úsdóttur og móðurbróður mín
um Brynjólfi Magnússyni. Það
an á ég margar yndislegar end
urminningar, þótt í afskekktri
sveit væri eins og Grafningur
var þá. Fósturforeldrar mínir
voru mér sem beztu foreldrar,
en á þeim tíma vom þau vel
efnum búin. í þá daga var
mjög almennt álit, að bókvitið
áfram í lífinu. Bæði voru þau
hjón mjög vel greind og vildu
mér ekkert annað en hið bezta.
— Hve lengi ertu í Grafn-
ingnum?
— í Grafningi er ég til 20
ára aldurs við almenna vinnu,
sem álitin var bezti undirbún
ingurinn undir lífið. Ég reri
einnig 5 vertíðir — fyrst 3 frá
Þorlákshöfn og síðar 2 frá
Grindavík. Nokkuð reyndi ég
á þessum unglingsárum að afla
mér fróðleiks, og er ég kom
hingað til Reykjavíkur um
tvítugt, leið ekki á löngu unz
ég hitti gamla kennarann minn
á götu. Fyrsta spuming hans
var: „Hefur þú ekki lært neitt
meira?“ „Að minnsta kosti
ekki í skóla“, svaraði ég. —
Hann eggjaði mig þá mjög og
sagði að enn væri ég ekki orð
inn of gamail til þess að leita
mér frekari menntunar.
Nú var svo komið fyriir fóst
urforeldrum mínum, að harð-
æri áranna milli 1910 og 1920
höfðu gert þau svo að segja
eignalaus og höfðu þau þess
vegna brugðið búi. Á þessum
árum þekktist það ekki að
bændum væri veitt aðstoð,
þótt engjar og tún brygðust
algjörlega vegna kals ár eftir
ár. Ég var því snauður með
öllu — og kjarkinn brast til
þess að reyna að komast í
framhaldsskóla. Að vísu var ég
eitt sinn kominn upp tröppur
húss skólastjóra Verzlunarskól Ingólfur Þorsteinsson, yfirlögregluþjónn (Ljósm. Mbl.: Kr. B.)
Ánægjulegasti þáttur starfsins
er að geta sannað sakleysi manna
Samtal við Ingólf Þorsteinsson, yfirlögregluþjón
rannsóknarlögreglunnar í Reykjavík sjötugan
yrði ekki í askana látið og
skólaganga mín varð í sam-
ræmi við það, aðeins 6 mán-
uðir á þremur vetrum, en
hefði átt að vera 8 mánuðir
á 4 vetrum, eins og farkennsl-
an var þá. Ég tapaði einu ár-
inu vegna veikinda.
— Hver var kennari þinn?
— Ég hafði mjög góðan
kennara síðasta veturinn, Jón
Finnbogason, bróður hins
kunna fræðimanns dr. Guð-
mundar Finnbogasonar. Hann
gerði sér ferð til fósturforeldra
minna þeirra erinda að fá þau
til þess að lofa mér að fara í
skóla og í frekara nám, en
sannfærður er ég um að það
bar ekki árangur vegna þeirr
ar skoðunar þeirra, sem ég gat
um áður. Þau töldu það ekki
þá leið sem vænlegust væri fyr
ir ungling til þess að komast
ans með það í huga að fá inn
göngu í skólann, en þrátt fyr
ir það að ég hafði lagt mig
fram um að afla mér fróðleiks,
skorti mig kjark til þess að
þreyta inntökupróf, og sneri ég
þvi við. Mín eina menntun hef
ur því verið fyrr og síðar lífs
reynsla mín.
— Hvað tók þá við?
— Fyrstu árin stundaði ég
sjómennsku hér frá Reykjavík,
en síðan bifreiðaakstur um
skeið. Ég var meðal stofnenda
Vörubifreiðastöðvar íslands og
veitti henni að mestu forstöðu
þar til ég hætti starfi og gerð
ist lögreglumaður hinn 1. jan
úar 1930.
— Þá verða mikiil þáttaskil
í lífi þínu.
— Já, það voru mikil þátta-
skil. Lögregluliði Reykjavíkur
var þá fjölgað um helming úr
14 í 28. Þá var og fyrsta sinni
haldið námskeið fyrir nýlið-
ana. Lögreglustjóri var þá Her
mann Jónasson, sem var þá
einnig einn af aðalkennurum
námskeiðsins. Hann hafði mik
inn áhuga á að koma upp sem
beztu lögregluliði, og skoðun
mín er sú, að þótt mjög góðir
menn hafi gegnt lögreglustjóra
stöðu í Reykjavík þá hefur
enginn tekið Hermanni fram
í því starfi.
í götulögreglunni gekk ég
að sjálfsögðu vaktir eins og
aðrir á þessu tímabili. Starf
lögreglumanns þá eins og raun
ar ætíð, var mjög erfitt, og
ég held að meira hafi verið
um uppsteit og mótþróa þá
en nú á síðari árum. Sterkt
lögreglulið hefur þau áhrif að
menn sjá að mótþrói getur
ekki orðið til annars en taps
og skaða. Frá þessum árum
man ég eftir mörgum atburð
um, sem kynnu að vera frá-
sagnarverðir, en það yrði allt
of langt mál, ef ég færi að
lýsa þeim.
— Árið 1937 gengur þú svo
í rannsóknarlögregluna.
— Já, og fram til þess tíma
hafði Sveinn Sæmundsson einn
gegnt því starfi. Áður en ég
hóf störf fór ég utan til Bret-
lands til þess að kynna mér
nánar störf rannsóknarlögreglu
manna. Ég var þá svo heppinn
af einskærri tilviljun að kom
ast á námskeið í Nottingham,
sem haldið var fyrir rannsókn
arlögreglumenn frá nýlendum
Breta. Námskeið þetta stóð í
6 vikur og tel ég mig hafa
haft mjög gott af því sem ég
lærði þar. Námskeiðið fór
fram í stórri rannsóknastofu í
Nottingham, þar sem lögreglan
fékk að jafnaði mikla aðstoð
í rannsókn mikilla afbrota-
mála í Suðvestur-Englandi. —
Frá Nottingham fór ég síðan
ti!l London og var þar um tíma
en hélt svo til Frakklands og
Þýzkalands. Alls var ég 3 mán
uði í ferðinni og heimsótti alls
staðar lögreglustöðvar og lög-
reglumenn.
— Þessi rejmsla, sem þú afl
aðir þér í þessari ferð hefur
orðið þér ómetanleg síðar?
— Það varð hún þegar að
þremur árum liðnum, en öll
hernámsárin hafði ég rannsókn
ir á hendi í svo að segja öll
um afbrotamálum, sem snertu
herinn og hermennina. Þau
mál urðu að sjálfsögðu æði
mörg og þá var starfið oft eril
samt. Svo hittist einmitt á, að
þá nýlega hafði lögreglan sam
ið um nýjan launaflokk sem
hafði nokkuð hærri laun, en
með því skilyrði að auka-
vinna yrði endurgjaldslaus. Ég
hef áreiðanlega aldrei unnið
eins mikla aukavinnu og ein-
mitt þá — þá varð oft að
leggja nótt við dag.
Er þér einhver maður sér
staklega minnisstæður frá sam
starfinu við herinn?
Já það er mér. Með mér
unrnu að lausn þessara mála
ávallt einhverjir herlögreglu-
foringjar — fyrst brezkir en
síðan bandarískir. Samstarfið
við þá var ævinlega gott. Þó
minnist ég sérstaklega Green
ofursta sem eins hins bezta
samstarfsmanns, sem ég hefi
Óskað er eftir stúlkum
til að starfa í götunardeild vorri. Starfsreynsla við götun er
æskileg og til greina kemur hálfsdagsstarf fyrir vana stúlku.
Einnig kemur til greina að ráða stúlkur sem hafa unnið við
vélritun.
Upplýsingar eru veittar í síma 38660 og á skrifstofu vorri,
Háaleitisbraut 9.
Skýrsluvélar rikisins og Reykjavíkurborgar.
Tekniskur teiknari
Hafnamálastofnun ríkisins, vill ráða tekniskan teiknara.
Laun samkvæmt launakerfi opinberra starfsmanna.
Nauðsynlegt er að menntun og starfsreynsla sé fyrir hendi.
Skriflegum umsóknum þar sem gerð er grein fyrir aldri
menntun og starfsreynslu sé skilað til Hafnamálastofnunar
ríkisins, Seljavegi 32.
2/o herbergja íbúð
með bílskúr til sölu og sýnis.
Ibúðin sem er staðsett í Kleppsholti er til sýnis frá kl. 3—7
e.h. í dag. Tvöfalt gler. Sérhitalögn. Verð 1 millj. útb. 500 þús.
Allar upplýsingar í símum 11928 og 24534 frá kl. 2—4 e.h.
í dag.
EIGNAMIÐLUNIN Vonarstræti 12.
nokkurn tíma átt. Ég veit ekki
hvort ég má segja það — það
yrði kallað karlagrobb, en ein
hvem veginn hef ég aldrei ef
ast um það, að hið góða sam
starf okkar hafi átt meiiri þátt
í því en nokkuð annað, að
ekki urðu meiri árekstrar
milli Islendinga og hermanna
en raun bar vitni. Green vann
alltaf sjálfur. Hann krafðist
þess að hann væri ævinlega
kvaddur til, hvort sem var að
nóttu eða degi. Vinnuþrek
hams hef ég alltaf undrazt.
Þegar ég frétti að nokkrir
af æðstu yfirmönnum hersins
hefðu verið heiðraðir af ís-
lenzkum yfirvöldum og nafn
Green ofursta var þar ekki
með, varð ég mjög undrandi.
Hins vegar vissi ég að hann
þræddi ekki opinberar móttök
ur og því held ég að ekki hafi
verið eftir honum tekið á æðri
stöðum eins og vert var.
— Hvað viltu segja um rann
sóknarlögregluna í dag?
— Eins og ég gat um áðan
vorum við aðeins tveir, er ég
hóf þar starf. Brátt var bætt
við þriðja manni, Ágústi Jóns
syni og svo smátt og smátt
fleiri. Alltaf hafa þó störfim,
sem á hafa hlaðizt verið meiri
og fleiri en svo að starfsfólkið
hafi getað annað þeim á full
nægjandi hátt. Starfsmenn,
sem valizt hafa í rannsóknar-
lögregluna hafa yfirleitt verið
mjög góðir og samstarfð mjög
ánægjulegt. Hefur það á ýms
an hátt létt erilsamt starf. Fyr
irrennari mitnn, Sveinin Sæ-
mundsson, sá ágæti maður,
sem mestan þátt átti í því að
skipuleggj a störf rannsóknar-
lögreglunnar, sagði eitthvert
sinn, að það sem honum hefði
bezt tekizt, hefði verið val
samstarfsmanna. Ég tel mig
geta sagt hið sama.
— Segðu okkur frá ein-
hverju skemmtilegu úr starf-
inu.
— Það er í raun ákaflega
mikill vandi að vera lögreglu
maður. Starfið er mjög per-
sónulegt og það, sem mér get
ur fundizt skemmtilegt, finmst
kannski öðrum ekki. Ánægju
legasti þáttur starfsins er þó
tvímælalaust, að geta rétt fólki
hjálparhönd, sem ráðizt hefur
verið á að ófyrirsynju. Það er
t.d. ekki óalgengt í stærri og
smærri þjófnaðarmálum, að sá,
sem brotið er framið gegn,
bendir beinlínis á hinn seka,
stundum jafnvel vini og kunn
ingja. Þá er það vitanlega verk
efni rannsóknariögreglumanns
ins sem endranær að komast
að sannleikanum. Lang oftast
eru þessir sleggjudómar á mis
skilningi byggðir. Sömuleiðis
er málið stundum þannig farið,
að jafnvel almenningur er bú
inn að dæma mann sekan um
stórglæp, án þess að nokkur
finnanleg rök séu fyrir því.
Máltækið segir að sjaldnast
ljúgi almannarómur, en ánægju
legt er að geta hnekkt sleggju
dómum og sannað sakleysi
manns. Almannarómurinn get
ur á stundum verið æði hættu
legur. Hef ég hér raunar í
huga tvo stórþjófnaði, svokall
að Eros-mál og DAS-mál. í
hinu síðarnefnda hafði al-
mannarómur dæmt gjaldkera
fyrirtækisins og hafði meira
að segja einn af fyrrverandi
rannsóknardómurum og mikils
metinn maður álasað mér fyr
ir að lýsa málið ekki upplýst.
En þremur mánuðum síðar
kom sannleikurinn í Ijós og
hreinsaði gjaldkerann gjörsam
lega.
Ingólfur gat þess við okkur
að í einkalífi sínu teldi hann
sig einstakan gæfumann. Hinn
22. október 1926, kvænitist
hann konu sinni og með henni
á hann þrjá uppkomna syni.
„Góð kona og góð börn, eru
það dýrmætasta, sem nokkur
maður getur átt“, sagði Ingólf
ur. Kona hans er Helga Guð-
mundsdóttir, bónda Bjarnason
ar frá Seli í Grímsnesi,
— m.í.