Morgunblaðið - 30.06.1971, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30, JÚNÍ 1971
Páll Líndal:
— Samtekt um þró-
un skipulagsmála,
un/ sett voru skipu-
lagslög 27. jvmí 1921,
gerð með sérstöku
tillíti til Reykjavík-
ur.
SÍÐASTI ÁFANGI.
FYRRI LOTA.
STUTT RÆ0A RÁÐHERRA
Aukaþmg var haldið 1920 og
stóð aðeins 18 daga. Aðalverk-
efni þess var að samþykkja end
anlega stjórnarskrá fyrir kon-
ungsríkið fsland. En stjórnin
hafði líka látið fara fram endur-
4. hluti
gerð, alls konar nauðsynlegar
leiðslur, svo sem vatnsveitur,
raflýsingarleiðslur o.þ.l., sem
allt er nauðsynlegt til hagnaðar
og þrifa bæjarbúum; það þarf
ekki nema að minnast á þetta
til að sanna, að með hentugu
skipulagi aparast stórfé í stofn
kostnað á framkvæmd þessara
hluta, og árlegt viðhald að sama
skapi, er borið er saman við það
skipulag, sem hingað til hefur
víðast átt sér stað.“
Karl Einarsson bæjarfógeti,
þingmaður Vestmanneyinga,
gerði grein fyrir breytingartil-
lögu nefndarinnar.
Breytingartillögurnar fólu að
allega í sér aukna kostnaðar-
þátttöku ríkissjéðs við ftam-
kvæmd laganna. Nefndin lagði
til, að fækkað yrði í skipulags-
nefnd ríkisins í þrjá. Þá var
vikið að nokkrum ákvæðum í
kaflanum um eignarnám og
skaðabætur. Af 14 breytingar-
tillögum nefndarinnar voru 12
samþykktar.
Nú fór málið til neðri deild-
ar. Pétur Jónsson ráðherra
mælti svo fyrir frumvarpinu:
,,Ég ætla enga framsögu að hafa
með þessu frumvarpi, enda hygg
ég flestum háttvirtum þingmönn
u mmuni það kunnugt. Ég legg
til, að málið fari i allsherjar-
nefnd.“ Að lokinni þessari ræðu
var frumvarpinu vísað til nefnd
ar eins og ráðherra hafði lagt
til. Nefndin mælti með því, að
frumvarpið yrði samþykkt ó-
breytt.
Jón Þorláksson síðar ráðherra
kom með þá breytingartillögu,
að skipuiagsskyldan yrði ekki
bundin við 200 íbúa þorp, held
ur 500 íbúa, með heimild til að
láta það ná til fámennari staða.
Hélzt sú regla til 1938.
skoðun frumvarps Guðmundar
Hannessonar eins og þingið 1917
hafði óskað. Nú var frumvarp
ið lagt fram aukið og endur-
bætt. Því fylgdi greinargerð
áður var rakin.
Atvinnumálaráðherrann, Sig-
urður Jónsson frá Yztafelli,
fylgdi frumvarpinu úr hlaði með
svofelldum orðum:
,,Ég skal taka það fram, að
þetta frumvarp hefur fengið «11
góðan undirbúning af læknum
og byggingafróðum mönnum.“
Fleiri voru þau orð ekki, og
var frumvarpinu vísað til nefnd
ar umræðulaust, hvað efnið
snertir. Nokkrum dögum síðar
var þingi slitið.
Það er alveg rétt, að frumvarp
ið hafði hlotið allrækilega með-
Geir /oéga
ferð. Til endurskoðunar höfðu
verið skipaðir auk Guðmundar
Hannessonar þeir Guðjón Samú
elsson húsameistari og Geir G.
Zoéga vegamálastjóri. í bréfi
til Stjórnarráðsins, dags. 14. júní
1919, gerðu tveir hinir síðar-
nefndu grein fyrir afstöðu sinni
til málsins. Þar segir m.a.:
„Við erum sammála um, að
hér sé um mikið nauðsynjamál
að ræða og að frumvarpið eins
og það lá fyrir, stefni rétta
leið að marki þvi, sem sett er
um hollara og hagsýnna skipu-
lag kauptúna hér. — í athuga-
semdum þeim, er fylgja frum-
varpinu, eru færð fyrir nytsemi
þessa máls, að þar þarf ekki dið
að bæta, enda málið undirbúið
af þeim manni, próf. Guðmundi
Magnús Jónsson
Hannessyhi, sem mest hefur
beitt sér fyrir umbótum á húsa-
gerð hér á landi.“
í athugasemdum við einstak-
ar greinar kemur ljóslega fram,
hverju þeir tvímenningar höfðu
breytt.
Meginatriðið er þó óbreytt, en
það er, ,,að landsstjórnin annist
alla framkvæm málsins. Reynsl
an hefur sýnt, að bæjarsíjórnirn
ar vanrækja það, en fram-
kvæmdir verða miklu tryggari
í höndum stjórnarinnai'. Þá er
hún og miklu óháðari gagnvart
öllu flokkatogi og einstaklinga
hag í bæjunum en bæjarstjórn
ir þeirra, stendur á ýmsan hátt
betur að vígi og mundi fá betra
samræmi á flest í bæjunum en
hver bæjarstjórn fyrir sig.“
Þetta kemur mjög heim við
það, sem Guðmundur Björnsson
landlæknir hafði sagt á þingi
1905 og áður er nefnt.
Það, sem einkum er breytt,
iýtur að hinni formlegu með-
ferð mála, t.d. eru tekin i frum
varpið rækileg ákvæði um fram
lagningu skipulagstillagna og
meðferð athugasemda, er ber-
ast kunna, svo og um breyting
ar á staðfestu skipulagi. Þá er
aukið við þýðingarmiklum kafla
um eignarnám og skaðabætur,
er ekki var að finna í upphaf-
lega frumvarpinu. Felld voru
niður ákvæði um skyldu til þess
að hafa samkeppni um skiflrlag
Reykjavíkur og ákvæði um setu
listamanns í skipulagsnefnd rík-
ins.
SÍÐASTI ÁFANGINN.
SÍDARI LOTA.
STUTTAR RÆÐUR RÁÐ-
HERRA
Frumvarpið var lagt óbreytt
fyrir Alþingi 1921.
Nú var Pétur Jónsson frá
Gautlöndum orðinn ráðherra.
Hanm var ekki með neinar mála
lengingar við framlagningu frum
varpsins. Framsöguræðan var á
þessa leið:
„Til þess að spara sér prent-
un og pappír, hefur frumvarp
það i þessu máli, sem lagt var
fyrir aukaþing 1920, og ekki
varð sinnt um þá, verið lagt
fyrir nú óbreytt og án þess »ð
prenta það upp, og skírskotast
því til athugasemda, sem því
frumvarpi fylgdu. Af þvi að
aukaþingið var svo stutt, var
ekkert við máli þessu rótað.“
Þessu næst kom fram tillaga
um, að frumvarpinu yrði vísað
til lyfjasölunefndar (!) Var sú
tillaga samþykkt með 10:1 atkv.
en áður hafði verið felilt að
vísa því til menntamálanefndar.
Ekki fæ ég séð, hver voru rök
til þessarar málsmeðferðar,
nema e.t.v. þau, að nefndin hafi
gegnt hlutverki einskonar alls
herjarnefndar í efri deild.
Lyfjasölunefndin athugaði mál
ið vel og vandlega og lagði fram
ýtarlegt álit með nokkrum breyt
ingartillögum. I nefndarálitinu
segir m.a.: „að flestir bæir og
kauptún eru nú mjög il!la byggð
og illa niðurskipað byggingum
og götum. Að koma þessu í sem
haganlegast horf sem fyrst er
mjög áríðandi fyrir hvert kaup
tún og sparar því og einstökum
mönnum þar stórfé, auk þess
sem það gerir þrifnað möguleg
an og eykur fegurð þess. Þar
þarf ekki nema að nefna vega
gerðir og viðhald vega, ræsa-
VIÐHORF MAGNÖSAR
JÓNSSONAR
Magnús Jónsson síðar prófess
or og ráðherra lagðist mjög
gegn þessari tillögu, sem alls-
herjarnefnd hafði fallizt á. Ilann
komst m.a. svo að orði:
„Þetta frv. er ettt af merkileg
ustu frv. þingsins, og mætti það
vera orðið að lögum fyrir mörg
um árum. Það er hörmulegt til
þess að vita, hvernig tekizt hef
ur með skipulag bæja hér á
landi, bæði hvað fegurð og hag
kvæmni snertir. Dæmin mætti
telja fram svo tugum skiptir, en
ég nefni aðeins eitt, af því að
það verður fyrir mér. Það er
síminn. Honum hefir víðast ver
ið hróflað upp á fegurstu götun
um, öllum smekklegum mönnum
til angurs og ama. Það hefir, ef
til vill, þótt stáss að honum
fyrst, þegar hann var nýr, en
þegar nýjungaviman var runn-
in af mönnum, munu þeir hafa
litið hann öðrum augum. Mér
dettur í hug fegursta gata ísa-
fjarðar, Strandgata, sem eyði-
lögð er með því, að aðalsíminn
er lagður eftir henni, og eina
má minna á Bankastræti hér í
Framh. á bls. 20
. R EYKJAVJ K
jiíí
H <y /J.r
&&Í ‘f'vrv''
m -
.'+ 'ifr rOr ~>r
■
/ jirilé/v/
t CY/f*.V,r
4 ._■>,«
t
> />• r.<v
* .............. /
■. t -i'AAy*!-.■/ AfX-'y. tr/f/t ■}•<//■
p/'i
* ■ /*>/rs ■
V.'M* ■•/v'/'/rr./'.'.y^f’y
■\ ii::/>Or/4/*V*(i//...^^/r/:-:.::
•■> //oir/ fA)';/<///*<d
r, &><?/** M*vA/aV.K<//
■■:•: /<</</• yó'/ /<><•'//*.‘f.>r'/ó^ ::J/ ■:■■:..
•• •* - ■ • •
N > /'/,wi//«o»rrö>M‘
/■/»/',‘./'2
■ ',
/' /, —»
■ ■ 4 -9 J* * > * *, » •
;■> . •T'.'áv'.
. . ..■ •• 1
•* • • -
lí/fl.','-''//. -f <4- /,«<!'f«'rnv
>* ' ,'*«■•,» '<!»'//■ :>««'/• //aty //"&//*<-
X> /'A„o'0>*o/„,rt
.'. v-/.< > •
• V -
\ ■ ■■ * -1- - 1
/
■■
* v/ A É
!K
//tí"■■■ •'.■ ■</ '■■/<'.“/j •'Ao' t' - ■ <•>■ //',//•"/.’•/'' **&<>//>/ '/<&•
.* /-+<■/ ;:■/<■/ - //'* '. /
i/ „-'/••■■’.-'J/.
/'•írs/jo''ofj’<óí''>*.-
AO /vr"?//o*o'-/r
Ýf <'• 1'./■*•' ■*/./&■>
<v x ■'<'■ ■>■■ ■/*/'*+■■?, /•■v/4».j/#-i,-
"T* ' .v • ’ ■• :
' ■ vi/x.. '■ •;■.■■■' ,•. ■'

»"'Tvr-t
___________sWa
'. ' ' /■ ;
' ’ ’ , ’ . -'■■' ... ,
<y. ’- fd-yv > ■>•.".',' .' - /'*
, •-i*-/-/* {**<//,<>• I J /•> •-
Re.vkjavíkurkort frá 1920.