Morgunblaðið - 20.10.1971, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. OKTÓBER 1971
11
Komum þaðan ekki langskóla-
gengnir, en vel skólaðir
Stutt spjall við Jón Bjarnason, Akranesi, áttræðan
—„Ég er í hópl þeirra manna,
sem sátu á skólabekk í Hvitár-
vallaskóla, og það veganesti
sem við íengum þar hef-
ixr reynzt mér vel, sem og þeim
öðrum, sem ég til þekki, sem
þangað sóttu skóla. Við komum
þaðan ekki „langskólagengnir"
eisns og Jónas frá Hrifiu kallaði
það, en við komum þaðan vel
skólaðir."
Það var eitthvað á þessa leið
sem Jón Bjamason í Garðbæ á
Akranesi, komst að orði fyrir
nokkrum dögum, er hann kom
niður á Morgunblað til þess að
gera upp kassann. Þessi vörpu-
íegi Skagamaður verður áttatíu
ára í dag.
Einu sinni er ég var að nefina
nokkur nöfn Akumesinga sem
ég tel mig ýmist þekkja eða vera
málkunnugur, við hina gömlu
fótboltastjömu þeirra Skaga-
manna, Heflga Dan. Nefndi ég í
þeirri upptalningu Jón. Já hann
Jón Bjarnason, hann þekkja all-
ir heima á Akranesi.
Það er 1 sjálfu sér ekkert ein-
kennilegt. Jón er nú búinn aö
iifa og starfa þar í 50 ár. Þar
var hann á sinum mestu mann-
dómsárum í senn bóndi og sjó-
maður. Síðan 1961 hefur hann
haft með höndum umboðs-
mennsku fyrir Morgunblaðið,
sem í hans umsjá þar hefur auk-
ið útbreiðslu sína ótrúlega mik-
ið.
Ég er Húnvetningur að ætt og
uppruna. Við vorum æskuvinir
ég og Ólafur í Brautarholti á
Kjalamesi, sem látinn er fyrir
nokkrum árum. Ég fór úr for-
eldrahúsum að Björgum á Skaga
strönd, 9 ára fór ég að Brekku-
koti í Þingi. Var þaðan skammt
að Steinnesi heim til Ólafs.
Á unglingsárum mínum
fékk ég áhuga á landsmálapóli-
tíkinni — og hún hefur fylgt
mér æ síðan. En það var er síma
málið var á döfinni. Þá kom
Hannes Hafstein norður og með
honum Björa Kristjánsson. Þeir
héldu fundi víða og fórum við
Ólafur Bjarnason saman á fund-
inn að Sveinsstöðúm. Við hrif-
umst báðir mjög af Hannesi og
málflutningi hans. Þessi fundur,
en þá voru mannamðt nær ein-
göngu kringum fundahöld, varð
til þess að við Ólafur töldum
okkur uppfrá þvi vera Hannes-
ar-menn.
Þegar ég var 16 ára gamall
fór ég fyrst í verið. Ég slóst í
för með vermönnum suður. Voru
í hópnum alls um 20 menn minn-
ir mig og meðal þeirra bræður
mínir tveir. Þetta var í byrjun
vetrarvertíðar og var farið gang
andi suður yfir Holtavörðuheiði
og til Borgamess. Ég hafði þá
ekki neina vísa vertiðarvist, en
ákvað að vera í skjóli bræðra
minna. Pór ég með öðrum þeirra
suður í Garð. Þar komst ég þó
óvanur væri I skiprúm á ára-
skipi. Er ekki að orðlengja það,
áð! þégar vértið var lokið, fékk
ég greitt i peningum 70 krónur
eftir vertíðina. Ég hafði ekki
búizt við því sjálfur — að bera
meira úfi býtum en svo aðnægja
myndi fýrir fæðinu eftir vertið-
ina.
Ég yfirgaf æskusveitina milli
tvitugs og þrítugs og lá leið mín
upp i Borgarfjörðinn. Góðvinur
minn áð' norðan hafði þá byrjað
búskap í einum Borgarf jarðardal
anna. Var ég viðloðandi í Borg-
arfirði ium tíma, og við sjóróðra
á vetrum.
Og ■ það skal ég segja þér
strax, saigði Jón: Ég var svo
lánsamur á öfflum mínum sjó-
mannsférli á áraskipum, kútter-
um, togúrum og linuveiðurum,
að það týndist áldrei maður af
Jón
Bjarnason.
þeim skipum. Þó við kæmumst
stundum í hann krappan, þá get
ég til allrar hamingju ekki sagt
þér neina verulega hrollvekjandi
hrakningasögu. Skipstjórnar-
menn mínir voru allt iánsamir
og öruggir sjósóknarar.
Og úr þvl við erum að taia
um þessa heiðurskalla, þá kem-
ur mér fyrst í huga einn dug-
mesti sjósóknari Skagamanna
fyrr og síðar Bjarni Ólafsson.
Hann var einn fyrsti Akurnes-
ingurinn sem ég kynntist efitir
að ég fór að búa og fluttist til
Akraness. Ég þurfti að reka við
hann viðkvæmt mál, en hann var
yfirvald í bænum,------oddviti.
Þar greindi okkur á i fyrstu, en
ókkur tókst að leysa málið. Og
það fullyrði ég að þó fyrstu
kynnin væru jafnvel svo-
lítið stormasöm, þá tókst með
okkur einlæg vinátta. Þvl til
staðfestingar er, að ég réðst til
hans í skiprúm nokkru síðar. Og
þó ég segi sjálfur frá, tók Bjami
ekki alla sem honum buðust.
Reri ég á skipi hans í 5 vertið-
ir samfleytt.
1 mér var ætíð meiri bóndi en
sjómaður. Og sem ungur maður
var ég ákveðimn í að gerast
bóndi. En örlögin, þessi
óútreiknanlegu örlög manns,
gripu í taumana, og leiðin lá til
Akraness árið 1921. Þá var að-
staðan önnur þar en nú. Þar var
nokkur búrekstur og tilheyr
andi ræktun og heyöflun. Ég
hafði þá lært meðferð plógs og
’hestasláttuvélar, sem voru held-
ur fátíðar þá. En með vélamar
og fjóra áburðarhesta settist ég
að i Garðbæ. (Nú Vesturgata
105). Ég hafði fest kaup á torf-
bænum sem þar stóð. Skömmu
síðar byggði ég húsið sem við
höfum búið í siðan, en hélt nafn
inu á bænum. Þó ég yrði ekki
bóndi uppi i sveit með nær ótak-
markað jarðnæði, lagði ég nú
mesta vinnu í búskapinn. Ég
keypti Hrauntún í Leirársveit
til heyöfilunar fyrir skepnurnar
mínar.
Ég átti ásamt fleiri Akurnes-
ingum þátt í því er tímar iiðu
fram að stofina Búnaðarfélag
Akraness. Það hefur ekki verið
fyrirferðarmikið félag því bú-
skapur í lögsagnarumdæminu á
A'kranesi er að mestu úr sög-
unni. Búnaðarfélagið er þó enn
við lýði og ég formaður þess nú
í 16 ár.
— En sem sé, — það var 1947,
sem bann var lagt við því að
reka kúafoú í lögsagnarumdæm-
inu. Ég held að það hafi flest
verið 47 mjólkandd kýr í bæn-
um. Ég hafði sjálfur nokkrar
kýr,
Þegar farið var að hefja und-
irbúninginn að þvi að koma upp
sementsverksmiðjunni á Akra-
nesi, fékk ég vinnu þar. Verk-
smiðjan var eins og þú munt
vita, — ég á við staðsetningu
hennar, — baráttumál Péturs
heitins Ottesen. Við vorum mikl-
ir mátar. Ég man eftir honum á
framboðsfundum árið 1916, er
hann var fyrst kjörinn á þing,
ef ég man rétt. Þar bar Pétur af
öllum sínum mótstöðumönnum.
Við unnum mikið saman að mál-
effoum Sjálfstæðismanna á Akra
nesi, t.d. við stofnun Sjálfstæð-
isfélagsins 1930. Jón Árnason
alþm. var kosinn fyrsti formað-
ur þess og ég formaður fulltrúa
ráðsins og var það í 30 ár sam-
fleytt. Okhur tókst að gera það
félag sterkt og áhrifamikið.
Fólk á miðjum aldri man enn
vafalaust eftir þvi þegar við
vorum með útiskemmtanir í Öl-
veri, þasr þóttu meðal stórvið-
burða sumarskemmtanirnar
þar.
— Og Akranes Jón ?
Já, Akranes hefur reynzt mér
gott heimili. Margs er auðvitað
að mdnnast, mörg nöfin og atburð
ir koma upp í hugann. Það hef-
ur ekki verið nein lognmiolla
ríkjandi þar, heldur þrotlaust
starf, dugandi fólks við upp-
byggingu bæjarfélags. Það hef-
ur eins og hver má sjá, skilað
góðu dagsverki. Ég hef haft af
því mikla gleði að hafa þar lagt
hönd á þlóginn. Við 'höfum átt
mikla athafnamenn, áhrifamenn
og dugandi sjó.sóknara. Síðari
tima þróunin hefur nú í ríkara
mæll beinzt að hvers konar iðn-
aðar- og þjónustustörfum með-
firam útgerðinni. Á þeim vett-
vangi eigum við á að skipa harð-
snúnu liési, við Skagamenn, skal
ég segja þér.
— Og þegar þú brást búi,
valdir þú iðnaðinn sem starfs-
vettvang?
Já, þú meinar sementið. —
En þegar mjöðmin fór að láta
mig stinga við fæti, varð starfið
í verksmiðjunni mér ofraun.
Þá var það sem hin ört vax-
andi grein í hverjum vaxandi
bæ, varð mín starfsgrein. Það
var fyrir um það bil 10 árum,
að mér barst til eyma að Morg-
unblaðið væri að ledta eftir
umboðsmanni heima. Það varð
úr að ég skellti mér suður, og
fór til fundar við þá Morgun-
blaðsmenn. Er ekki að orðlengja
það, að ég tók starfið að mér.
Þetta var ótrúlegt stökk. Að
Visu var Mbl. ekki mjög al-
mennt á heimiium á Akranesi.
Ég var alls ófróður um hvern-
ig skyldi snúast við margs kon-
ar vandamálum sem í kringum
blaðadreifinguna er, — en þau
eru ótrúlega mörg og margvís-
leg. En hvað um það allt klárað
ist þetta og enn starfa ég fyrir
Mbl., og er í engum hugleiðing-
um um að hætta. Ég hefi haft
mikla ánægju af þessu starfi.
Kynni min aí fólki og heimilum
þess, gegnum starfið fyrir Mbl.
hefur haldið mér alla vega
yngri í anda, en ella væri.
Ekki get ég skilizt svo við
þetta spjall mitt um blaðið, að
ég ekki noti taskifærið og flytji
krökkunum sem blaðadreifing
una annast fyrir mig og foreldr-
um þeirra, þakkir fyrir gott sam
starf. Fyrirrennarar þeirra sem
nú fara með blaðið um bæinn,
eru margir hverjir meðal góðra
vina minna og konu minnar.
Við ræddum áðan um þær
stöðu'gu breytingar sem eru að
verða í bænum heima. Nú er röð
in komin að gamla húsdnu mínu.
Nú á Garðbær að víkja
af skipulagsástæðum. — Þegar að
því kemur ætla ég að vera bú-
inn að reisa nýjan Garðbæ I
gamla túninu mínu, svo mér er
ekkert að vanbúnaði.
Þeir sem gjörst þekkja Jón
Bjarnason hafa í mín eyru lýat
honum sem stórlyndum manni,
tryggum, sannkölluðum virii
vina sinna, höfðingja í lund og
bóngóðum. En Jón getur verið
dálítið hrjúfur á ytra borðinu, en
undir skrápnum slær vissulega
gott hjarta, því hafa þeir kynnzt
sem með honum hafa starfað.
Nánir samstarfsmenn hans á
Morgunblaðinu svo og annað
starfsfólk þess, sendir Jóni inni-
legar afmæliskveðjur og þakkar
honum störf hans fyrir blaðið
á liðnum árum. Einnig sendir
blaðið konu hans, Þórunni, kveðj-
ur og þakkir fyrir hennar skerf
til blaðsins, þvi hann er ekki
ómerkur.
Jón Bj arnason er fæddur 20.
október að Björgum á Skaga-
strönd. Foreldrar hans voru Guð-
rún Eiríksdóttir og Bjarni Guð-
laugsson bóndi. Jón er tvikvænt-
ur og var fyrri kona hans Guð-
jónía Jónsdóttir frá Litlu-Drag-
eyri og er hún látin fyrir mörg-
um árum. Dætur þeirra eru
tvær og býr önnur búi sínu á
Akranesi en hin er búsett í
Bandaríkj unum. Síðari kona Jóns
er Þónmn Jóhannesdóttir frá
Neðra-Hóli í Staðarsveit. Hefur
hún reynzt Jóni manni sínurii
sannkölluð stoð og stytta. Synir
hennar 3 hafa alla tið verið Þór-
unni og Jóni einstaklega urri-
hyggjusamir. Eru þeir fulltíða
menn sem starfa hér í Reykja-
vik.
Jón verður að heiman í dag.,
Sv. Þ.
Nafnið
d bak við Ríó
kaffi.
0.J0HHS0N
&KAABER HF