Morgunblaðið - 14.11.1971, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. NÓVEMBER 1971
35
heldur á hmum hljófflátu stund-
ruim miSnæturirm ar <?ða snemma
mor.guns, þegar maður getur
verið sieinn og hugsað. Þá er
náðarstund, þegar hugmynda-
fl'Ugijsu er leyft að giima
við vandamálið, sem stendur í
vegi fyrir framgangi rannsókna,
þegar hinum meitluðu steinum
visindalegra staðreynda er velt
við og raðað þannig, að tigui-
mynd sannleikans, sem Móðir
Náttúra bjó íyrir löngu siðan,
mycndist úr hisiu óskipojiega sam-
safni".
Banting, sem var gagntekinn
af þeirri tiifinningu, að hann
kymni að vera á réttri leið að
fjmna tokninigu víð sykursýki,
fór tii Macleod prófessors, sem
var yfirmaður iifeðiisfræðideild
ar háskójans í Toronto. Macleod
lét sér #áitt um finnast. Þjálfað-
ir lifeðlisfræðingar og sérfræð-
ingar um allan heim höfðu reynt
og mistekizt. Hvernig gat Dr.
Banting, sem var óþjálfaður í
þessari vísindagrein og sem
hafði ekki eimu sinni lesáð allar
ritgerðir own efnið látið sér
detta í hug, að honum kyinni að
takast að leysa vandann? Með
ósveigjaniegri þolinmæði bað
Dr. Banting um tækifæri til þess
að reyna og að lokum
tafldi hanin Dr. Macleod á
að leyfa sér að nota aðstöðu
! hans í háskólamum til tilraun-
! anna, þar með talda tíu hunda.
j Ungum lifeðlis- og lifefnafræð-
' ingi, Gharies Best að nafni, var
! fa'Jið að vera honum til aðstoð-
j ar, en að öðru leyti varð Bant-
' ing sjálfur að greiða kostnað-
inn. Það var fyrst næsta
vor, sem hann gat hafið starf
sitt í örlítilli, loftlausri og ilia
útbúinni vinnustofu. 1 millitið-
inni hafði Dr. Banting hætt
Iseknisstörfum sínum og
kemnslustarfi og lesið afllar rit-
gerðir um efnið, sem hann gat
hönd á fest. Aðrir höfðu sagt
Banting, að hann væri ekki hæf
ur til vísindastarfa, en þeir
höfðu gróflega vainmetið hæfi-
leika hans.
Fyrstu tiiraunir Bantings og
aðstoðarmanns hans urðu árang
ursiausar. Hóifin í brisinu í
fyrsta tiiraunahundinum höfðu
ekki hrörnað eftir að bundlð
hafði verið fyrir gangana.
Hvers vegna? 1 þeirri von, að
ástæðan væri sú, að gangarnir
hefðu ekki lokazt nægilega vel,
reytndu þeir aftur. Vikurnar
fliðu hægt. Seint í júlímánuði
fjariægði Banting brisið úr
hundi, sem hafði verið skorinn
upp, og komst að raun um, að
það hafði hrörnað eins og hamn
vissu um, að inndæling ksemi að
gagni hjá mönnum, þvS í heim-
inum voru hundruð þúsunda
einstakiinga, er saikiausir
höfðu hlotið dauðadóm, sem
ekki var hægt að áfrýja, nema
tiflrauin Bantinigs heppnaðdst.
Þessum sjúkflingum, sem voru
með sykursýM á háu stigi og
taldir algjörlega vonlaiusir um
bata, voru gefnar insúlingjafir
með sama glæsilega árangrinum.
Annað vandamál var að fram-
leiða insúlin í nægiiegu magni
til þess að hægt yrði að sjá öll-
um sjúklingum fyrir lyfimu og
tókst það á ótrúlega skömmum
tima með þvi að nota bris úr
nautgripum og svinum.
Enda þótt Dr. Bantimg hefði
getað orðið auðkýfingur af upp
götvun sinni hafði hann á því
engan áhuga og neitaði algjör-
lega að auðgast á þvi, sem varð
til þess að hundruð þúsunda
systkina hans gátu nú aftur lif-
að eðflilegu og hamingjusömu lifi.
Meðal þekktra einstakiinga, sem
höfðu sykursýki og gátu lifað
eðlilegu llífi eftir uppgötv-
un Bantings, má mefna brezka
rithöfundinn H.G. Wells, sem
varð áttræður að aldri, Georg 5.
konung Bretlands og banda-
riska vísindamanninn Dr. George
Minot, sem átti siðar mest-
an þátt í að uppgötva lyf gegn
banvænum bióðsjúkdómi.
Banting hiaut að sjáflfsögðu
þakkir alis heimsins fyrir upp-
götvun sína og honum voru veitt
Nóbelsverðlaunin í iáfeðiis- og
læknisfræði árið 1923 ásamt
Macleod, sem upphaflega hafði
efazt um getu hans og aðeins
lagt það til þessara máia að
iána Bamting vinnustofu, meðam
‘hann var sjáifur i sumarfríi.
Trúlega hefur Banting þótt eitt-
hvað athugavert við verðlauna-
veitinguna því að hann gaf sin-
um trygga aðsitoðarmanni,
Charles Best, helminginm af sln
um launum. Síðar varð Banting
yfirmaður læknisrannsókna-
deildar háskólans í Toronto og
árið 1934 var hamm sflegtnn til
riddara af Georgi Bretakonungi.
Banting hafði með ramnsókn-
um sínum lagt drjúgan skerf til
skilnings visindamanna á sykur
sýki, sem þó var aðeins hflekkur,
að visu mjög merkilegur, í
langri atburðarás, er marg-
ir hafa stuðlað að, bæði fyrr og
siðar. En þamnig er það oftast í
heimi vísindanna, þvl að tigul-
myndir Móður Náttúru eru
flöknari en svo, að sama mamni
auðnist að leggja hönd að bæði
upphafi þeirra og endi.
Þegar síðari heimsstyrjöldin
brauzt út, gekk Banting aftur I
iæknaþjónustu kanadíska iand-
hersins og starfaði bæði í Eng-
flandi og Kanada. Dag nokkurn
í febrúar árið 1941 var hann yf-
ir Nýíundnalandi í sprengjuflug
vél á leið til Englands, þegar
vélin bilaði skyndilega, rakst á
stórt tré og fórst. Þar og á þenn
an hörmulega hátt týndi Bant-
img, majór, lifi síitu aðeims fimm-
tugur að aldri.
En þótt Frederick Grant Bant
ing hafi tekið þátt í tveimur
heimsstyrjöidum og staðið sig
þar eins og yfirvöld föðurlands
hans með réttu eða röngu kröfð-
ust af honum, þá verður hans
fyrst og fremst mimmzt sem vis-
indamanns, er barðist hetjulegri
baráttu undir gunnfána lifsins.
Hann hefði orðið áttatíu ára í
dag.
Áburðarverksmiðja rikisins
óskar eftir að ráða 20-30 verkamenn
Mikil vinna í vefur og vor
Fœði á sfaðnum — Upplýsingar
gefur Bagi Eggertsson, verkstjóri
í síma 32000
Aburðarverksmiðja ríkisins
DRAUMUR í
STEREO
Fjöldi manns á ekki aðra ósk heitari en að
eignast vönduð hljómflutningstæki, td. útvarp
með öilum hugsanlegum bylgjum, eða plötu-
spilara, eða stereo magnara með fallegum há-
tölurum, eða segulband (kasettu) sem haegt
er að hafa í bíl, bát, tjaldl, eða fallegri hand-
tösku, eða segulband í fallegum harðviðar-
kassa sem sómir sér vél í stássstofunni og
hefur ekta stereo hljóm og stereo upptöku.
En vandinn var alltaf sá, hvað ætti að kaupa
af öllum þessum tækjum, og hvar ætti að
kaupa þau. VANDINN ER LEYSTUR. Hjá okkur
getur þú séð ALLAR ÖSKIR þínar rætast.
Við bendum á:
STEREO-magnari Tútvarp 2x35 watts á kr. 33.800.
STEREO-magnara 2x25 watts á kr-13.900
STEREO-heyrnartóI frá kr. 695.
Verzfunin
GELLIR
Garðastræti 11 sími 20080
Iðnaðarhúsnœði
Iðnaðarhúsnæði í Reykjavík óskast til kaups, þarf að vera
200 til 300 fermetra og á jarðhæð.
Tilboð sendist Mbl. merkt: „3469",
bafði vonað. Saltvatnsflausn, sem
íramleidd var úr þessu brisi með
óbreyttar Langerhamseyjafruim-
•ur, var síðan sprautaður i
hund, sem var í dái vegna
sykursýki. Bantimig og Best
fylgdust með himum meðvit-
'undarlausa hundi og eftir þvi
sem fleiri minútur siluðust
áfrarn, minnkaði von þeirra.
Meira en kíukkustund fleið og
hundurinn var ennþá hreyfing-
arflaus. Eftir um það bil tvær
kflukkustundir, þegar þeir voru
eð því komnir að gefast upp,
gerðist undrið. Hundurinn lyfti
höifðinu, reis á fætur og dingl-
aði skottinu. Banting hafði sigr-
að og fundið lyf gegn sykursýki.
Hann kafllaði efnið „isletin",
sem er dregið af orðinu „islet",
er merkir iítil eyja. Síðar gaf
Dr. Macleod því hið þekkta
nafn insúlin, sem Sharpey-
Schafer hafði raunar lagt til ár-
ið 1916. En samt sem áður var
vandamálið ekki fylflilega leyst.
Hundurinn veiktist aftur eftir
nokkum tíma og nauðsyn-
flegt var að gefa fleiri skammta
vegna þess, að insúlín er ekki
flækning á sykursýki. Það stuðl-
ar að geymslu sykurs í lifrinni
og vöðvunum í formi glygógens
og kemur í veg fyrir að sykur-
Inn skilji út með þvaginu, án
þess að koma líkamanum að not-
um. Insúlínið hefur hemil á syk-
ursýki, en reglulegar inndæling
ar eru nauðsynlegar til þess að
eðflileg efnaskipti kolvetna geti
átt sér stað í ISkamanum.
Næsta skrefið var að íá íufll-
AFMARNIR ERU LAUSIR.
MEÐ ÞVÍ AÐ TAKA ÞÁ UPP. SKIPTA
YFIR SNÚAST ÞEIR SJÁLFKRAFA.
ÞANNIG AÐ HÆGT ER AÐ KOMA
f VEG FYRIR ÁBERANDI SLIT.
kynning:
SOFASETTID
jl
DIXY-SOFASETTIÐ ER SERSTAKLEGA ÞÆGILEGT OG FORMFALLEGT.
fTAKIÐ EFTIR BOGADREGNUM LÍNUM UNDIR SÆTISPÚÐUMJ
TVÖFÖLD NÝTING Á SLITFLÖTUM SÆTISPÚÐA.
BAKPÚÐUM OG EINNIG Á ÖRMUM- ÞAÐ FER VEL UM YÐUR í DIXY.
GJÖRIÐ SVO VEL AÐ KOMA OG SKODA
í GLUGGANA. UM HELGINA
Valhúsgögn
ÁRMÚLA 4 SÍMI 82275