Morgunblaðið - 26.11.1971, Blaðsíða 16

16
MOHGUNBL AÐIÐ, FÖSTUDAGUR 26. NÓVEMBER 1971
Útgsfandi hf. Árvakur, Raykjavík.
FramkvaBmdaatjóri Hsraldur Svainason.
Rilatjórar Matthias Johannaaaen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Aðatoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjörn Guðmundeson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiösla Aðalstrasti 6, sími 10-100
Augiýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 12,00 kr. sintakið.
HVER ER STEFNA STJÓRN-
ARINNAR í VARNARMÁLUM?
¥Tmræðurnar á Alþingi um
utanríkismál stóðu í u.
þ.b. tíu klukkustundir og
snerust fyrst og fremst um
stefnu ríkisstjórnarinnar í
varnarmálum. En þrátt fyrir
þessar miklu umræður er eft-
irtektarvert, að menn eru
engu nær um það, hvað raun-
verulega vakir fyrir vinstri
stjórninni í öryggismálum
þjóðarinnar. Hið eina, sem
verulega skýrðist í þessum
umræðum, er sá ágreiningur,
sem kominn er upp milli ráð-
herra Framsóknarflokksins
og kommúnista um túlkun á
ákvæð«m málefnasamnings
stjórnarflokkanna um varn-
armálin.
í umræðunum á Alþingi
endurtók Einar Ágústsson
efnislega þau ummæli, sem
hann lét falla á Varðbergs-
fundinum í byrjun nóvember-
mánaðar. En kjarni þeirra
var sá, að fyrst mundi fara
fram rækileg könnun á varn-
armálunum, en síðan yrði
tekin ákvörðun um það,
hvort varnarliðið skyldi
hverfa af landi brott eða
ekki. Og ennfremur, að ekk-
ert yrði gert í þessum mál-
um, án þess að Alþingi fjall-
aði þar um. Þessa túlkun á
ákvæðum málefnasamnings-
ins um varnarmálin nefndi
Lúðvík Jósepsson, sjávarút-
vegsráðherra, „rangtúlkun“
á landsfundi Alþýðubanda-
lagsins fyrir skömmu. Eftir
að þessi ásökun Lúðvíks
Jósepssonar hafði birzt opin-
berlega, endurtók utanríkis-
ráðherra efnislega ummæli
sín frá Varðbergsfundinum,
og eftir að utanríkisráðherra
hafði gert það, endurtók
Lúðvík Jósepsson efnislega
Ummæli sín á landsfundinum
í umræðunum á Alþingi sl.
þriðjudag.
öllum er því ljóst, að inn-
Vandi
Détur Sigurðsson, alþingis-
"■ maður, vakti máls á mjög
alvarlegum þætti öryggis-
mála okkar og Norðurlanda-
þjóðanna allra, í umræðum
þeim, sem urðu um utanríkis-
mál á Alþingi sl. þriðjudag.
í umræðum þessum vörpuðu
bæði utanríkisráðherra og
sjávarútvegsráðherra því
fram, að eftirlitsstöð sú, sem
starfrækt er á Keflavíkur-
flugvelli, gæti allt eins verið
í Noregi eða Danmörku.
Pétur Sigurðsson innti
þessa tvo ráðherra eftir því,
hvort þeir gerðu sér grein
fyrir afleiðingum þess, ef
an ríkisstjórnarinnar ríkir
nú alvarlegur ágreiningur
um meðferð varnarmálanna
og stefnuna í þeim. Utanríkis-
ráðherra telur, að alls ekki sé
búið að taka ákvörðun um
brottför varnarliðsins, að
rækileg könnun verði að fara
fram fyrst á varnarmálunum
og á grundvelli hennar beri
að taka ákvörðun um veru
eða brottför varnarliðsins.
Og skal þá látið liggja á milli
hluta, þótt utanríkisráðherra
hafi túlkað ákvæði málefna-
samningsins á allt annan veg
fyrst í stað. Sjávarútvegsráð-
herra er hins vegar þeirrar
skoðunar, að með málefna-
samningnum hafi verið ákveð
ið að taka varnarsamninginn
til endurskoðunar með það
markmið fyrir augum, að
varnarliðið hverfi á brott á
kjörtímabilinu.
Hvor þessara tveggja ráð-
herra túlkar stefnu ríkis-
stjórnarinnar? Þrátt fyrir
ítrekuð tilmæli fékkst ekkert
svar við þessari einföldu
spurningu í 10 klukkustunda
umræðum á Alþingi. Forsæt-
isráðherra hvarf á brott og
gat því ekki orðið við þeirri
ósk, sem Jóhann Hafstein
beindi til hans undir lok um-
ræðnanna, að hann skæri úr
þessu ágreiningsmáli Einars
Ágústssonar og Lúðvíks
Jósepssonar. En almenningur
í landinu á heimtingu á svör-
um. Er það Einar Ágústsson,
sem talar fyrir hönd ríkis-
stjórnarinnar í varnarmálun-
um, eða er það Lúðvík Jóseps
son? Ólafur Jóhannesson get-
ur ekki komizt upp með að
taka já-já-nei-nei afstöðu
til þessarar einföldu spurn-
ingar. Hann verður að svara,
og ríkisstjórnin verður -að
gera hreint fyrir sínum dyr-
um. Hver er stefna hennar í
varnarmálum?
Finna
að þessu ráði yrði horfið.
Hann benti á, að Norðmenn,
Danir og Svíar óttuðust, að ef
erlendar varnarstöðvar yrðu
settar upp í Noregi eða Dan-
mörku, mundu Sovétríkin
svara með því að senda
sovézkan her inn í Finnland.
Þessi ótti Norðurlanda-
þjóðanna er ekki ástæðulaus.
Það er vitað, að meginástæða
þess, að Norðmenn hafa ekki
viljað hafa erlendar varnar-
stöðvar í landi sínu er sú, að
þá mundu Sovétríkin telja
sig hafa rétt til að senda her-
lið inn í Finnland. Raunar
er þetta ekki eina dæmið um
Um bókina „Og svo
fór ég að skjóta
Eftir Mark Lane
„Nýr McCarthyismi, í
þetta sinn frá vinstri44
Ritdómur eftir Neil Sheehan
um bókina
Conversations with Americans
(Og svo fór ég að skjóta. . .)
eftir Mark Lane
Birtist í
The New York Times
Book Review
Neil Sheehan er einn af þekkt
ustu blaðamönnum í Bandarikj
unum í dag, þó að hann sé ekki
nema um 35 ára að aldri. Hann
kom fyrst til Vietnam árið 1963
og hefur verið þar af og til sið-
an, alls þrjú ár. Hann varð
kunnur fyrir fréttir sínar frá
Vietnam.
Sheehan varð einn fyrsti mað
ur til að snúast gegn stríðinu i
Vietnam, á opinberum vettvan.gi
og hefur komið mjög við sögu í
baráttunni gegn stríðinu. Hann
varð hei.msfrægur fyrir nokkr-
um mánuðum, þegar Robert Ells
berg afhenti honum svokaliaða
„Pentagon papers", um stríðið í
Vietnam. Sheehan bjó skjölin til
prentunar, en þau vöktu gífur-
leiga athygli, þegar þau voru
birt í blóðum í Bandaríkjunum.
(Athugasemd þýðanda rit-
dómsins: Nokkurrar ónákvæmni
gætir í þýðingum á nöfnum á
herfylkjum og stöðuheitum í
hernum, þar sem ekki eru til yf-
ir þetta íslenzk nöfn).
X X
Þessi bók er svo óábyrg, að
svo kann að fara, að hún verði
til þess að ýta undir ábyrga at-
hugun á spurningunni um stríðs
glæpi og hryðjuverk í Vietnam.
Þessi bók sýndr okkur hvað
gerist, þegar þjóðfélagið van-
rækir að kanna áríðandi mál-
efni, sem snerta tilfinningar
þjóðarinnar náið. Þá koma svör
in frá mönnum eins og Mark
Lane.
Mark Lane er lögfræðingur í
New York, sem fyrir sex áriun
seldi aðgang að fyrirlestruin,
sem hann hélt í leikhúsi í borg-
inni, og fjölluðu um samsæri um
að myrða Kennedy forseta.
(Ekki tókst þó Lane að sanna
þetta samsæri í bók sem hann
skrifaði, sem árás á skýrslu
Warren nefndarinnar). Nú þyk
ist hann hafa tekið saman safn
af viðtölum við bandaríska her-
menn, sem urðu vitni að eða
tóku þátt í hryðjuiverk'um í Viet
nam. Otgefendur bókarinnar í
Bandaríkj'unum auglýsa hana
sem eina „mest upplýsandi og
hrollvekjandi bók í sögu stríðs-
fréttaritunar". Fyrirsögn og inn-
gangu.r auglýsingarinnar er á
þessa leið: „Heil kynslóð er al-
in upp við grimmd. Þrjátíu og
tveir hermenn, sem börðust í Vi-
etnam, skýra frá því, hvernig
fer fyrir ungmennum okkar,
sem eru þjálfuð í grimmd, sad-
isma, pyntingum, hryðjuverkum
og morðum.“
1 inngangi sínum að bókinni
segir Mark Lane að „La Gangr-
ene“, fræg frásögn af því,
það, að utanríkisstefna Norð-
urlandaþjóðanna er miðuð
við það að gefa Sovétríkjun-
um ekkert tilefni til þess að
senda sovézkt herlið yfir
landamærin til Finnlands. En
vissulega erum við íslending-
ar færir um að leggja eitt-
hvað af mörkum til þess að
tryggja sæmilegt sjálfstæði
þessarar vinaþjóðar okkar.
hvernig franska lögreglar. pynt
aði Alsírbúa í striðinu í Alsir,
sé ekki annað en „óstaðfestar,
en mjög sannfærandi ásakanir
. . . frá fórnarlömbunum sjálf-
um“. „Hér eru það ekki fómar-
lömbin, sem ásaka,“ segir hann
um bók sína. „Hér eru það þeir,
sem framkvæmdu ódæðin, og
þeirra vinir, sem ganga fram og
segja frá verknuðum sínum. Við
verðum að meta þessar gerðir í
tengslum við þjóðféla.gið......
1 landi okkar, getum við ekki
imyndað okkur að lögreglan
stöðvi prentun, eða geri bók sem
þessa upptæka, svo að við höf-
um enn tiima itil rannsóknar,
mats og aðgerða." Mark Lane
notfærir sér þer.ita frelsi til að
halda því fram, að viðtöl þessi
sýni, að her Bandaríkjanná
starfi á sama stigi siðferðis og
S.S. sveitir Hitlers.
Lesandi góður. Reyndu að
kasta ekki upp og búðu þig und
ir trúverðugan framburð um
hryðjuverk, frá mönnunum, sem
hleyptu rafstraum í kynfæri
fórnardýra sinna, karla og
kvenna, og slátruðu konum og
bömum eins og kjúklingum.
Fyrsta viðtalið er við Chuch
Onan, sem hljópst burt úr land-
gönguliðasveiitunum árið 1968 og
flúði til Svíþjóðar. Hann segist
hafa verið valinn í könnunar-
sveit og hafa verið sérstaklega
þjálfaður 1 fallhlífars tökk’,
froskköfun og lifi i frumskóg-
um, auk þess sem hann segist
hafa fengið sérstaka kennslu í
pyntingum.
„Hvernig var ykkur kennt að
pynta kvenfanga?" spyr Lane.
„Að klæða þær úr, glenna út
á þeim fæturna og reka oddmjó-
ar stengur eða byssusftngi inn í
kynfæri þeirra. Okkur var líka
sagt, að við mæt'tum nauðga eins
mörgum stúlkum og við vild-
um“, svaraði Onan.
Onan segir, að hann hafi
gerzt liðhlaupi, eftir að honum
var sagt að fara til Vietnam, til
að nota þekkingu sína í verki.
„Ég var áhugasamur, þangað til
kom að Lokaþætti þjálfunarinn-
ar. Þá fór mér að finnast þetta
alit sjúklegt. Þeir gengu of
lanigt."
Hér eru upplýsingar, sem
Lane ekki tekur með í bók
sinni. Skýrslur landgönguliða-
sveitanna sýna, að Onan fékk
enga aðra bardagaþjálfun en
byrjendaþjálfun, sem allir byrj-
endur ganga í gegniun. Því
næst gekk hann í byrjenda-
skóla fyrir fiugvirkja í Memph-
is og vann sáðan sem lagermað-
ur á herfl'ugveM í Beaufort,
South Carolina, þar sem hann
afgreiddi varahluti i flugvélar.
Þaðan fór hann 5. febrúar 1968,
með fyrirmæli um að fara ttt
Camp Pendelton í Californíu og
þaðan til Vietnam, eftir 30 daga
frí. Hann gerðist iiðhlaupi. Ekk-
ert bendir til að hann hafi nokk
urn tíma verið í könnunarsVeit,
hafi fengið kennslu í fallhlífar-
stökki eða froskköfun, og land
göngusveitirnar halda því fram,
að þær kenni ekki pyntingar.
Síðar í bók Lanes kynnumst
við Michael Schneider, Hann
segist hafa verið eitt og hálft
ár sveitarforingi í Vietnam meö
101. herdeiidinni og síðar með
196. herdeildinni. Hann segir
frá því er hann skaut þrjá
óvopnaða borgara, pyntaði
fanga með þvi að tengja hand-
snúinn síma við eistu hans, sam-
kvæmt skipuniuim liðsforingja,
og segist hafa horflt á aðra
pynta fanga á svipaðan hátt.
Hann segir að yfirmaður sinn
hafi skipað þeim að drepa
fanga. Hann segist einnig hafa
hlotið heiðursmerkin Bronze
Star, Purplie Heart og Silver
Star, sem er þriðja hæsta heið
ursmerki hersins, fyrir störf sín
í Vietnam. Hann gerðist síðar Lið
hiaupi i Evrópu.
Schneider segist hafa fæðzt I
Þýzkalandi og heiltið þá Dieter
von Kronenberger, en að faðir
hans hafi breytt nafni fjölskyld
unnar í Schneide.r, þegar þau
flutt'ust vestur um haf árið 1948.
„Hverniig hefur fjölskylda
þín tekid því að þú gerðist lið-
h'laupi?“ spyr Lane.
„Faðir minn segir að ég sé
svikari. Manni beri skylda til
að vera trúr hvaða her sem mað
ur er í. Hann er núna ofursti
í Vietnam. Hann tók nýlega við
af George Patton ofursta, sem
yfirmaður eilefitiu brynvörðu
herdeildarinnar.“ Schneider
skýrir einnig frá þvi, að faðir
hans hafi einu sinni verið und
ir stjórn hins alræmda, þýzka
hershöfðinigja yfir skriðdreka-
deildum, Heinz Guderian. Það
er nokkuð Ijóst hvað verið er
að gefa í skyn, Bandaríski her-
inn hefur falið nasistum yfir-
stjórn mikilvægra sveita.
En það er enginn Schneider of
ursti til eða von Kronenberger
eftir skýrslum hersins. Sá mað-
ur hefur aldrei stjórnað 11.
brynvörðu herdeildinni. Hvergi
er að finna í skýrslum, nein
merki um mann, sem svipar til
lýsingar Michael Schneiders á
föður sínum.
Hér eru meiri upplýsingar, úr
skýrslum hersins, sem Mark
Lane nefnir ekki i bók sinni.
Michael Raymond Schrieider
flaug ti'l New York í janúar
1970 og gaf sig fram við fulli-
trúa hersins á Kennedyflug-
velli. Hann fór fljótlega bu,rt í
leyfisleysi og var handtekinn í
Denver, saikaður um morð í Oikla
homa. Síðast þegar til hans var
vitað, var hann í gjörgæziú-
deiid geðsjúkrahússins í Vinita í
Oklahoma, í október 1970.
Mark Lane hafði ekki fyrir
því að at'huga hvort sögurnar,
sem homurn voru sagðar, stæð-
ust samanburð við skjðl hersins.
Ég spurði hann hvers vegna, í
simtali:
„Af því, að ég álit hernaðar-
yfirvöld óábyggilegasta upp-
lýsingaaðila, þegar staðfesta á
hryðjuverk," svaraði hann.
Ég spurði hvað hann vildi
segja um einfaldar staðreyndir,
eins og með Onan og Sohneid-
er, sem gætu varpað nokkru
ljósi á það, hversu trúanleg má
itaka vitni hans.
„Þær koma ekki málinu við,“
svaraði hann.
Þessi tegund af röksemda-
færslu er nýr McCartliyisml, í
þetta sinn frá vinstri. Hvaö sem
gefiið er í skyn, hver sem ásök-
Framhald á bls. 2S.