Alþýðublaðið - 10.07.1958, Blaðsíða 4

4
Alþýðublaðið
Fimmtudagur 10. júH 1958
Sunnudagur.
. . . VIÐ ERUM stödd niðri
í dimmum kjallara, ljósin eru
dauf og ryklag á lömpum, bit-
ar g.ldir og fornlegir, svartir
af reyk og bruna, í rjáfrum
hanga dauðir kettir, hérar og
önnur kvikindi, löngu skorpin
og uppþornuð, veggir óhreinir
og litarlausir, aflsettir eldgciml
um frímerkjum og hvers kon-
ar -álímingum, á gólfinu
mylsna eða salh, sem skrepp-
ur Og marrar undir fótum.
Hér er margt um manninn.
Er fólkið þá í samræmi við
staðinn, tötrum klætt og forn-
fálegt í klæðaburði? Síður en
svo. Þarna siglir jungfrú nið-
ur stigann í fylgd með síáss-
klæddum herra. KjólUnn er
víður eins og'sekkur, bládrop
óttur og mikill af eínj, rétt ,
neðan við hnén þröng gjörð,
svo pokinn kemur enn betur
í ljós ,engar ermar, en hvítir
hanzkar, hatturinn mikili
hlemmur, frítt andlitið málað
eins oe fyrir leiksýningu. —
Tízkumeyjan á harla bágt með
að ganga niður brattan stig-
ann í þessari munderingu, —
styðst við arm. síns prúðbúna
kavaléra Hvað eru þau að
vilja niður í þennan kjallara,
þessj prúðbúnu tízkuhjú? Þau
eiga sama erindi og aðrir. —
Hér er ails konar fólk, prúð-
búið og þokkalegt og eins og
gerist og gengur og ekki meir
en það, ferðamenn og heima-
fólk. Við skulum fylgjast með
tízkudrósinni og hennar kava
léra. Þau skima um, ganga
síðan að öðru barborðinu, fá
sér dropa í glas.
Já, þú átt kollgátuna. Við
erum stödd í einni fornfræg-
ustu krá Lundúnaborgar, Vín-
krá Skítuga-Dicks. Sagt er,
að endur fyrir löngu hafi átt
hér litla krá ungur og gjörvi-
■legur maður, nefndur Dick.
Sá var trúlofaður ungri stúlku
— eins og títt er ran unga
menn, en hún kaus sér annan
svein, eins og fyrír kemur.
Haraldur hárfagri hét að
klippa ekki hár sitt og skegg
og vinna Noreg fyrir sína
elsku, en Dick var ekki svo
stór í sér: Hann hét að þvo
sér aldrei né snyrta ef.tir brott
hlaup unnustunnar, og efndi
hann heit sitt, ekk; bara fyrir
sig, heldur kom kráin sjáif
undir sama hatt. Og menn
tóku að gerast tíðir gestir hjá
Skítuga-Dick, þar var gott að
stanza á löngum ferðum, og
þorpsbúar kunnu vel við karl,
þótt skítugur væri.
Svona er sagan um Vínkrá
Skítuga Dicks. Nú er hún inni
í sjálfu hjarta borgarinnar,
rétt hjá Englandsbanka og
kauphöllinni, en kjallari Skít-
uga-Ðicks karlsins er með
svíþuðum ummerkjum og áð-
ur. Uppi er svo venjuleg krá,
ef menn una því ekki að
súþa úr glasj unáir sótugu
rjáfri, dauðum köttum, skúrni
og skítugum vefjum.
Mánudagur.
* Ég. hef ekið og géngið
mikið um East End í dag, hin
gömlu og illlræmdu fátækra-
hverfi. Hér er mikii breytmg
á orðin. Fólkið er ekk; larfa-
legt, óhre.nt og hirðulaust. —
Börnin eru bústin og vel
klædd, þarna eru cveir strák-
ar að klifra upp hafnarbakka-
girð.ngu, þeir eru kar'lar í
krapinu, auðsjáanlega vanir
að flakka um bakka og port,
en þeir eru ekki óhreinrLj en
strákar almennt gerast, og
ekki dettur þeim í hug að
kássast neitt upp á ferða-
mannsjússu, þótt hann sé að
snatta hér, — og þarna labbar
jungherra með kornunga elsk
una sína á eftirmiðdagssýn-
ingu í bíó, og hún sprangar á
hvítum kjól, víðum og stutt-
um, og niður undan faldinum
danglar stássleg blúnda í ber
um, hnésbótunum, margföld og
margslungin, svo sem eins og
til að gefa til kynna öll hin
miklu fyrirheit, eins og ve.ra
ber, — og þarna eru kornung
börn að leika á nýjum rólu-
velli, þau eru þo'kkaleg og sæl,
engin sér á þeim merki nær-
ingarskorts né fátæktar, og
neðan við götuna, East India
Dock Road, eru skipakviarnar
og stór úthafsför í röðum, en
ofan við hana ný íbúðarhverfi,
nýtízku skólar og almennings
bókasöfn, kirkjur í nútímastíl
og opin svæði. Hér hefur ver-
ið gert mikið átak.
Þetta er sá hluti Lundúna-
borgar, sem harðast varð úti í
loftárásum fyrir fimmtán til
átján árum. Rústir sjást hér
víða enn, þótt mikið haf; ver-
ið hreinsað tij og byggt upp
að nýju. Það er víst ,að hvergi
og aldrei hefur orðið meiri
breyting í Bretlandi á fíu ár-
um en í þessu hver’fi, Nýi tím
inn hefur rutt sér til rúms og
byggt á rústunum, eyðilegg-
ingu og hörmungum styrjald-
arinnar, þótt enn sjái hér
merki ómenningarinnar. —
Reykjareimur og kolaryk
blandast. mildu og kyrru loft-
jnu sem fyrr, en uppbygging-
in vitnar um bjartsýni og
þrek, og fólkið er vitni hins
nýja lífs, sem aldrei mun
sætta s:g við fyrri aðbúnað og
kjör. Og þegar maður reikar
hér um þessi hverfi, sem mest
minna á stríðið, rís hið innra
með manni sú volduga ósk og
krafa, að mannkynið hafi næg
an þroska til að sneiða hjáend
urtekningu hörmunganna, ó.
mennskunnar og skrilsæðisins.
Þriðjudagur.
... I dag þurfti ég að
hringja í síma og brá mér inn
í lítinn almenningsklefa á
götuhorni. Þessi klefi er einn
af fjölmörgum, sérstæðum
skápum, sem standa hér opmr
á gangstéttum. Inni var síma-
skrá í mörgum bindum, og
allt var hreint og þokkalegt.
Meðari ég beið eftir svari, kom
mér í hug, að ólíkt væri þessu
farið og heima í Reykjavík
Ekki fengi svona frístandandi
opinn sím'klefi að vera þar
ir. Og símaskrárnar? Yrðu
þær ekki fljótt ein'hverjum ó-
vönduðum og hirðulausum að
bráð? Hér eru líka alls staðar
óhreyfðar ruslakollur á staur.
um, sjáanlega lausar við að
vera skotmark og þolendur
skemmdarfýsnar og ónáttúru.
Ekki fer hjá því, að maður
spyrji sjálfan sig, þegar maður
sér þessa nauðsynjahluti ó-
hreyfða á hverju götuhorni,
hvað valdi hirðuleysinu og
skemmdarnáttúrunni í um.
gengni við slíka hluti heima.
Er það skortur á uppeldi, v;rð
ingarleysi fyrir verðmætum
og almenningseign? Sennilega
> er hvergi meira um almanna-
stofnanir og a'lmenningseignir
en á íslandi, en samt vantar
átakanlega tilfinningu fyrir
réttri umgengni við hluti og
áhöld, sem almenningi eru til
hægðarauka, gagns og þarfa.
Eigum við kannski að kenna
gelgjuskeiðinu í bæja- og borg
arlífi enn einu sinni um þessa
vöntun á háttvísi og menn-
ingu? Er ekki þegar komið
nóg í það skálkaskjól? Eða
eigum við að segja, að okkur
sé að fara fram í þessum efn-
um? Víst væri gaman að geta
sagt það.
Miðvikudagur.
. . . Mig minnir það vera
Priestly, eða einíhver ámóta
höfundur brezkur (og sá
mundi (sér)vitringum heima
nú ekki þykja mikill bógur!),
sem eitt sinn gaf út lítið kver,
er hann nefndi Yndisgjafa —
eða eitthvað í þá átt. Þessi bók
lá eirihvers staðar fyrir mér,
þar sem ég var á ferð, og ég
hafði gaman að henni. Höfund
ur lýsti þar í örstuttu máli og
á snjallan há'tt ýmsu því, bæði
kviku og dauðu, er veitti hon.
um yndi á líðandi stund. Það
verða sem' betur fer margir
yndisgjafar á vegj manns, ef
maður kann að njóta þess,
sem í kringum mann er, og
hvers virði væri lífið annars?
Ef ég ætti að segja, hvaða
yndisgjafar yrðu oftast á vegi
mínum á rangli mínu hér í
London, mundi ég hiklaust
segja, að það væru litlu gras.
garð’arnir, sem maður rekst á
hvar sem er í þessari borg. —
Þessa litlu austurvelli er alls
staðar að finna, og það dásam
legasta við þá er það, að þeir
koma manni alltaf á óvart. —
Maður arkar um gráar götur,
gömuL tígulsteina'hús á báða
bóga, en handan við hornið
birtist allt í einu grasflöt með
blómabeðum og háum trjám,
bekkir meðfram gangstígum,
og fólk situr þar og nýtur úti-
verunnar. Þessir austurvellir
geta verið alla vega í lögun,
rétthyrndir, þrílhyrndir eða
kringlóttir, en þeir eru alltaf
fallegir og flestir sérkennileg
ir á einhvern hátt, og húsin
umhverfis þá .eru gömul og'
sérstæð og stílfögUr á gamla
vísu, í hvérju horni lúrjf dul
fyrri fímg.. _ .
Að sjálfsögðu eru þorpsflat
Allt í kringum borgina er
fjöldi borga, bæja og þorpa,
sem í rauninni eru hluti af
forna nafn og halda sínum sér
London, en bera þó enn sitt
einkennum. í flestum þessum
úthverfum er stór flöt í miðju
— gamla leikja-, samkomu og
markaðsflötin, — enn er hún.
gatna og bygginga. Þessar
óihreyfð, græn stétt í gráma
þorpsflatir eru mikið gerserni.
En. mestu yndisgjafar ferða
langs, sem nýtur þess að reika
um stræti og ókunn hverfi,
eru litlu vinjarnar innj í sjálf.
ri borginni, óhreyfðu grasflat
irnar og trjálundirn:r mitt í
örtröð umferðar, fólksmergð-
ar og viðskipta, er voru kann
ski áður garðlönd auðmanna
eða þorpsflatir, en nú eru öll.
um borgar’búum til yndisauka,
gagns og ánægju. Það er sann
arlega furðu mikill gróður
inni í sjlálfri milljónaborginni,
þótt mörgum finnist hún sót-
ug, grá og guggin.
Fimmtudagur.
. . . Mér hafa alLtaf þótt
betlarar óhugnanlegir. Ein-
hvern veginn hef ég aldrei get
að skilið þá tilhliðrunarsemi af
yfirvöldunum' og almenningi
að leyfa fólki, oft og illa á
sig komnu og aumkunarverðu
ásýndum, að standa á almanna
færi og biðja um aura. Ég hef
aldrei getað vanizt þessum ó-
sóma.
Hér í London er talsvert um
betlara, en mér virðist þeir
fara fækkandi. Þeir eruflestir
gamlir og miður sín á ein-
hvern hátt, sem eftir eru. Ég
fæ ekki séð, að nýir bætist við,
og vonandi er það rétt athugað
hjá mér. Annars á það að heita
svo, að enginn megi hetla hér
í borg, nema hann hafi em-
hverja til'burði til að gera eitt
hvað um leið. Því selja þeir
eldspýtustokka, sem naumasf
geta á þeim haldið, hásir
syngja og líttmiúsikalskir
spila — og auðvitað á helztu
götum, þar sem mest er mann
von. Það er næsta hvimleitt
að sjá örkum(a ög fariama
aumingja, oft með röð heiðurs
merkja úr hinum ýmsu styrj.
öldum heimsmenningarinnar
dinglandi utan á óhre.num
lör'fum, standa framan í prúð-
búnu, heilbrigðu fólki á glæsi
legum götum og við háreist
hús, rekandi upp annarleg ösk
ur úr sjálfs sín barka eða
kreista þau út úr sér gegnum
hljóðfæraræksnunum, eða
bjóðandi eitthvert skítti, sem
fæsf alls staðar í búðurn í
kring. Þetta er sannariega öni
urlegt ,,sjó“ og vitnar um lít-
ið annað en ómenningu.
Sumir betlarar reka ,,at-
vinnugrein“ sína af fádæma
ýtni og bissnessanda, eins og
t. d. „hljómsveitin", sem Jék
á Piccadilly í dag — og létu
sinn manninn ganga á hvorrj
gangstétt og hrista sníkjudall-
inn frekjulega framan í fólk,
með álíka hvatningarorðum
um ölmusu og ágeng gyðinga-
sölukona í smáverzlun i Ox-
■ford Street,-
Nei, ég kem áreiðanlega aldr
ei svo oft til London, að ég
venjist betlurum, þótf sumir
geti verið dálítið skemmtiieg-
ir. Og sama mál gegnir raun-
ar um drykkjupeninga. Það
hefur mér alltaf fundizt leið-
inda verzlunarmáti, og ra-unar
gefur drykkjupeningafargan.
ið engar upplýsing!ar um verð
lag á mörgum sviðum. íslend-
ingar eru sannarlega hólpnir
að vera að mestu lausir víð
betl og dykkjupeningafargan
— némaiþá x svb;stónrai slíl,
að það reiknast sem. pólitík,
atvinnurekstur og bissness!
Föstudagur.
. . . Þetta er í fimmta s:nn,
sem ég kem til London, og þó
vissi ég það alarei áður, að
fólk. byggi á bátum hér á
Thamesánpi ;nni í miðri borg.
Það hefur einhvern veginn aUt
af farið fram hjá mér. Þó
hafði ég óijósa hugmynd um,
að fólk leigði sér húsatoáta sera
sumartoústaðj ofar á.fljótinu,
lengst ofan við borg. En í dag
gekk ég fram á árbakkann
gegnt Batterseaskemmtigarð-
inum, sem er allmyndarlegt
Tivoli, — og þar liggja nokkr-
ir húsabátar við bakkann. —
Þetta eru gömul „sk:p“, sumt
flutningaprammar, sem vista-
verur fólks hafa verið byggð
ar á, og eru sjálfsagt eitthvað
smávegis í förum með vörur á
fljótinu. En flestir „bátanna“
eru aðeins bústaðjr fó’ks, sem
vinnur í landi, eða um borð,
flytur sig til eftir árstíðum og
liggur við bakkann, þar sem
rafmagn er að fá og ef til viil
gas. ^
Mér þótti skrýtið að sjá þess
ar vistarverur fljótandi hér
fyrir neðan borganhverfi, sem
talin eru með „betri“ hverf-
um. Húsin eru hreinf ekki ó-
snotur, gluggar stórir, mörg
vel máluð. Þarna hangir þvott
ur á snúru um borð í einum
bátnum, fólk liggur í garðstói
um á öðrum. Mér sýnast þetta
vera listamenn, enda mun
ekki fátítt að listamerm reyni
að klófesta svona húsakynni,
þeir hafa þá frjálsræði meira
en í landi og geta flutt sig
með fram bakkanum eftir
vild. Hins vegar niá gera ráð
fyrir, að sumir þessir bátár
séu þtt „sjófærir“. Samt verða
þeir að vera skráðjr sem skip,
annars fá þeir ekki að fljóta!
Laugardagur.
. . . Ætli ég megi ekki ti.l að
minnast á veðrið, það er ekki
svo lítið um það talað hér; þ.
e. a. s. fram yfir það, sem
venjulegt er. Veðrið er nefni-
lega hreint ekki eins og ,.p!ag
eraðvera“. (Þetta er orðtæki
karls, sem uppi var fyrir mína
tíð í einhverju kotinu heima.
Hann háfði umgengizt heldra
fól'k, sem tíðum sletti þá
dönsku, og þegar hann var há
tíðiegur og vildi vera fínn
eins og hift fólkið, sletti hann
jafnan líka. Þegar hanri köm
einhvers staðar og var spurð
ur að venju um iloan og á-
stand heima fyrir, sagði hann
ekki „allf svona venjulegt,“
eða „allt mannheilt og ósjúkt“
eins og tíðkaðist, heldur hóf
hann sig upp úr öllu valdi og
sagði kvellrórna upp á sína-
dönsku: „Það er nú eins og
plageraðvera11).
Nei, veðrið hefur hreint
ekki verið venjulegt hér í Eng
landi þetta sumarið. í júní,
núna, rigndi meira en nokkurn
tíma í sextíu ár, flóð kemur
í ár, hítastigið er oftast langt
undir meðallagi, o. s. frv. Þær
þrjár vikur, sem. ég hef verið
hér í London, hafa naumast
komið meira en þrír verulegir
góðviðrisdagar, og þó ekki all
ír heitir. Síðasti sunnudagur
var himneskur, og í gær var
ágætt veður síðdegis. Annars
ber fólk sig illa, því að nú
standa sumarfrí y'fir. Bretar
geta naumast ógrátandi á veðr
ið minnzt!
Svo er hér blað, sem mér
finnst vilja negla þessi ósköp
á mig! Það lætur sér ekki
nægja í veðurfregnum að hafa
fyrirsögnina: Veðurútlit eða
Framhald á 7. síðu.
lengi ti'l friðs,; hVað-þáí marg- irnar í úthveffunum 'Stærri