Morgunblaðið - 05.03.1972, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. MARZ 1972
Bölsýni í Saigon
Mótma'laaðgerðir í Saigon gegn forsctakosningiinum í haost.
BÖLSÝNI er aftur ráðandi
I Víetnam. Bjartsýnin, sem
ríkti fyrir aðeins örfáum
mánuðum, kemur aðeins
fram í yfirlýsingum örfárra
ráðamanna, sem tala enn
um sigur. En varla fyrir-
finnst nokkur Suður-Víet-
nami, sem trúir yfirlýsing-
um þeirra. Margir Suður-
Víetnamar hafa ekki kynnzt
öðru en stríði allt sitt líf.
Stríðsþreytan veldur von-
leysi. Heimsókn Nixons for-
seta til Peking er eina von-
arglætan, sem menn þykj-
ast sjá í Saigon, en raunar
eru menn vantrúaðir á að
Kínverjar vilji eða geti beitt
áhrifum sínum til þess að
binda endi á stríðið.
Stríðsreytan veldur von-
Reyndar er alls ekki víst að
stríðið sé tapað. Að minnsta
kosti getiur liðið lang'ur tími
þangað til. Kjarni málsins er
sá að striðið heldiur áifram.
Mannfall er ennþá miikið i liði
Suður-Víetnama og var í fyrra
23.000 menn fallnir eða meira
en það hefur verið síðan 1968.
Þrátt fyrir þetta lifir geysimik
ill fjöldi Víetnama tiltölulega
öruggn, þægii'egu og jafn-
vel góðu lifi i mörgum hiiutum
iandsins. Undantekningin er
norðurströnd iandsins.
Bandarís'kur fréttaritari,
sem er nýkominn til Bandarikj
anna eftir eins og háifs árs
dvöl í Indókína, Peter A. Jay,
segir áberandi hversu miki!
bjartsýni rikti í Saigon þegar
hann kom þangað fyrst og
hversu milkil bölsýni ríkti þeg-
ar hann fór þaðan. Bftir Tet-
sóknina 1968 voru margir sann
færðir um að Bandaríkjamenn
og Suður Vietnamar hefðu loks
ins lært réttu aðferðirnar við
að heyja þetta strfð. Innrásin í
Kamhódíu virtist vaida Norð-
•ur-Víetnömum alvarfegnl áfaili,
sem gæti riðið þeim að fullu.
Bandarískir embættismenn
sögðu sumarið og haustið 1970,
að stríðið gengi svo vel að
Indókina væri horfin af forsíð-
um heimsbiaðanna.
• ÞVERRANDI B.IARTSÝNI
Friðunaraðgerðum miðaði
einnig vel áfram, og í fyrsta
skipti í tíu ár, gátu menn ekið
um landið þvert og endilangt,
tiltöluleiga óhultir og eftir
góðum vegum. Þingkosningarn
ar í ágúst 1970 virtust sýna, að
enn væri von til þess að lýð-
ræði festi rætur í Suður-Víet-
nam, og sigurvegararnir voru
bæði andstæðingar kommúndsta
og stríðsins. Menn sáu fram á
iýðræðislegar forsetakosningar
að ári liðnu, og stóihardöigum
virtist iokið. Bæði í Saigon og
Washington þóttust menn sjá
fyrir endalok stríðsins, það er
að segja: ef suður-víetnamskur
hemaðarsigur væri óhugsandi,
þá væri hernaðarlegur ósigur
'ííka óhugsandi, og ef fjand-
mennirnir viðurkenndiu þetta,
þá mundu bardagarnir hætta.
Þróunin hefur vitaskuld orð-
ið á annan veg. Nixon forssta
hefur í það minnsta tekizt að
rnúa við þróun hjutdeiidar
Uandaríkjamanna á þann veg,
fð gera má ráð fyrir því að
minnsta kosti sem möguieika
rð henni verði hætt jafnvei
] ótt þv'í sé ha'd'ð frarn að enn
íé ekki hægt að sjá fyrir end
í nn á íihiutun Bandaríkja-
xnamna.
Litið hefur gerzt siðan haust
5 S 1970, og nú er svo komið að
bjartsýnismennirnir, sem áher-
andi voru fyrir einu og hálfu
ári, eru flestir horfnir af sjón-
arsviðinu. Norður-Víetnamar
hafa ekkert gert tij þess að
iægja átökin. Beztu hermenn
Suður-Víetnama guldu mi'kið
afhroð í hinum blióðugu bar-
dögum í fjöWum Suður-Laos í
fyrra, og sjálfstraust þeirra hef
ur greinilega dvínað. Liðs- og
birgðaflutninigum er stöðugt
haldið áfram, og á hverju
kvöldi streyma hundruð vöru-
flutningabifreiða gegnum
fjallaskörðin á landamærum
Norður-Víetnam og víðar eftir
Ho Ghd Minh-slóðanu.m þrátt
fyrir sprengjiuregn bándarískra
flugvéla.
• ÚTVÍKKUN
ÁTAKANNA
Bardagar haía aftur blossað
upp í Laos. Að vísu eru það
árvissir atburðir, og sigrar og
ósigrar kommúnista og and
kommúnista eru eims og flóð og
f jara, sem monsúnregnin verka
á, og alltaf er barizt á sömu
slóðum á Krukkusléttu. En að
þessu sinni er lið fjandmann-
anna öflugra en áður, og árás
imar byrja fyrr en áður. Það
er búið nýjum sovézkum skrið-
drekum og betri loftvarmavopn
um, og striðið, sem það heyir,
er ekki lengur skæriustríð.
1 Kambódíu hefur smátt og
smátt gufað upp sú kröftuiga
þjóðernishyigigja, sem erlendir
gestir hriifust svo mjög af á
fyrstu vikum stríðsins gegn
„les agresseurs Communistes
Vietnamiens" og var alger and
stæða hugarástands fóJksins í
Suður-Víetnam, þar sem þjóð-
emishyiggja hefur ekki vaknað
þrátt fyrir 16 ára tilraunir til
þess að 'kynda álíka þjóðernis
kemnd. Kamibódíumenn hafa
beðið alvarlega ósiigra meðfram
hinum mikilvægu þjóðbraut-
um landsins, og ekkert hefur
orðið úr stórkostlegum ráða-
gerðum Lon Nols marskál'ks
um að endurheimta norðaustur-
héruðin, sem eru á valdi fjand
mannanna. Hrísgrjónaskortur
gerir trúlega vart við siig á
þessu ári.
Gamilir griðarstaðir Vietcong,
sem skæruliðar gátu notað og
notuðu að vild til árása þar til
í maí 1970, eru hins vegar emn
á valdi Suður-Víetnama Kam-
bódiíumegin landamæranna.
Mekongósasvæðið, matarforða-
búr Suður-Vietnama, verður
þvi tryggt meðan þessir griðar
staðir eru á valdi stjórnarher-
sveita, og þetta öryggi er hald
gott og batnar stöðugt. Margir
á ósasvæðinu segja, að þar sé
ekkert um að vera nema hreins
unaraðgerðir. Meirihlutinn býr
á svæðum, sem eru undir ýfir-
ráðum stjórnarinnar.
• EINANGRUN
ÍBÚANNA
En bölsýnismenn eru vantrú
aðir á friðunaraðigerðirnar og
vitna tii reynslu Frak'ka. í>eir
segja, að stjórnin hafi gefizt
upp við að einangra VietoQng
frá ibúunum og þess vegna
hafi hún reynt að einangra
íbúana frá Vietcong, fyrst með
þvi að flytja þá i víggirt þorp
og seinna í þorp, sem auðvelt
er að komast til, tiil dæmis
vegna góðs vegasambands, en
eru ekki víggirt. Þetta hefur
borið tilæt'laðan árangur eins
og viðurkennt er í skjöl-
um, sem haifa náðst frá Viet-
cong, því að skæruliðarnir
gátu engin not haft af íbúun-
•um, og skipulögð umsvif fjand
mannanna lögðust niður.
En harðasti kjarni Vietcong
er eklki útdauður, oig enn haf-
ast sikæruliðar við í litdum
stöðvum, þar sem erfitt er eða
ógerleigt að komast að þeim,
þótt þeir geri lítið annað en
að 'halda í sér Mfinu, og kyrrð
og öryggi rikir í sveitahéruð-
unum. En einmitt þess vegna
vilja smábændurnir fá að snúa
aftur til jarða sinna, og fái
þeir synjun vekur það gremju
og efasemdir um hvort öryggið
er eins tryiggt og af er látið.
Pái þeir hins vegar leyfi til
þess, komast skæruliðamir aft
ur í samband við íbúana, og
endurski.pulagnin'g ÞjóðfreCsi.s-
fyl'kingarinnar hefst á nýjan
leik.
Bandaríkjamenn hafa jafnan
haldið þvi fram, að viðtækur
sbuðningur almennings sé skil-
yrði þess að nokkur stjórn geti
haldizt við vöQd í Sai.gon til
langframa, að öðrum kosti
byggist völd hennar aðeins á
hernaðariegri og efnahagsílegri
aðstoð Bandaríkjanna. En mörg
um finnst stjómin ekkert gera
tii að afla sér sliks stuðnings.
Mörg dæmi eru um það, að
Saigon-stjórnin getur ekki
veitt þá forystu, sem er nauð-
synleg, ef Suður-Víetnam á að
halda áfram að vera sjálfstætt
ríki.
• ÓVINSÆLIR
EMBÆTTISMENN
Herforingjarnir, sem stjórna
í umboði stjórnarinnar á Oands
byggðinni, gerast oft sekir um
hroka, yfirgang oig spiliingu
með þeim afleiðingum að þeir
baka sér hatur íbúanna. Völd
þessara umboðsmanna byggjast
á persónulegum áhrifum þeirra
í Saigon, og þeir eru ekki fjar-
lægðir. Segja má, að Vietcong
geti ekki hugsað sér eins góða
fjandmenn til að berjast við.
Þeir geta jaifnvel fengið marga
unga menn tM að ganga í Viet-
cong. Þeir eiga sök á því, að
bandarisikir ráðgjafar gefast
hreinlega upp, sérstaklega ef
þeir eru ungir, og fyllast jafn-
vel fyrirlitningu á Víetnömum.
Undarlegt er, að góðir o.g
gegnir fulltrúar Saigon-stjórn-
arinnar, sem vitasikiu'ld eru líka
til, eru oft einangraðir, og við-
leitni þeirra oft kæfð vegna
skri’ffinnsku eða beinlínis af
ráðnum hug. Einn sllkiur full-
trúi nýtur almennra vinsælda
og trausts, ástandið ií umdœmi
hans er eins og bezt verður á
kosið, en honum er haidið niðri
af því hann er sannfærður um
að „stjórnin i Saigon sé rotin“.
Annað dæmi er fjármála-
ráðherra Saigon-stjórnarinnar,
Ha Xuan Truing, ve'lmenntaður
maður, aðeins 29 ára gamail,
sem hefur í sinni þjón-
ustu unga og íæra aðstoðar-
menn, sem lí'ka eru velmennt-
aðir og vilja að stjórnin geri
eitthvað til úrbóta. En þeir
byrjuðu á þvi að reyna að gera
umbætur á skattaikierfinu, og ár
angurinn er sama sem emginn,
ef til vill af ástæðum, sem eru
skffljanlegar. Dæmi eru Iíka um
héraðsfulitrúa stjórnarinnar,
duiglega, hugrakka og óspifflta,
sem hafa verið settir af. Mót-
mæli gegn slúku stoða ek'ki,
bandarískur ráðunautur, sem
mótmæMi meðferðinni á héraðs
fulltrúa, var settur af, látinn
fá tilgangs'Iaust starf, og hætti
hermeninsku.
• F.IARAR STRlDID ÚT
Surnir bjarsýnismenn vonast
eftir einhvers konar samkomu-
lagi á þá lund að fram'hald á
manndrápum sé tMgangsIaust
og gagnkvæmar tilslakanir
öhjákvæmilegar. Hvor'ki stjórn
in í Hanoi né stjómin í Saigon
hafa sýnt áhu.ga á samningum
sin á miilli, og sli'kt virðist
öhugsandi meðan þær sitja við
völd. Þetta horfir hins vegar
tiokkuð öðru vísi við á lands-
öyggðinni. Þannig mæt'ti hugsa
sér, að Vieteonig-'forimgi komi
að máli við yfirmann úr stjóm-
anhernum og segi: „Sjáðu
nú til: þú veizt að þið munuð
tapa. Við vitum það báð-
ir. Vertu kyrr í virki þánu
þangað til stríðinu lýkur, og
við skulum láta þig í friði.“
Eitthvað þessu líkt gerðlst þeg
ar Frakkar töpuðu á sinum
tíma, og eibthvað þessu Mkt
virðist vera að gerast á mörg-
um svæðum í Suður-Viet-
nam um þessar mundir.
„Við höfðumst við rétt hjá út
virki, og hermennirnir skutu
ekki á Okkur og við skutum
ekki á þá,“ sagði fyrrverandi
skæruiiði við bandariskan
fréttamann nýlega. LíkJegt er.
að þetta færist í v’öxt eftir því
sem Ban darikjamenn draga sig
út úr stríðinu. Reyn.slan sýnir,
að ekki er hægt að gera sér
mikiar vonir um framtiiðina i
Víetnam. Vera má, að stríðinu
jjúki þannig, að Suður-Vietnam
— og Laos og Kambódía —
verði áfram sjáifstæð rí’ki á
braut til friðar oig velsæidar.
En ek’ki bendir margt til þess,
að það gerist bráðlega.
Vietnamar hafa barizt i meira
en aldarfjórðung, og skiljan-
iegt er að þeir velti því fyrir
sér hvort stríðinu ljúki nokk-
urn tíma. (Washington Post).
Uppgjafalierinenn í Suðnr-Víetnam hafa mótmælt bágum kjör-um sem þeir búa við. Á mynd
inni er örkumla hermaður með tvaer handsprengjur og annar krúnurakar hann.