Morgunblaðið - 10.06.1972, Side 17

MORGÖN'BLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. JÚNÍ 1972
17
LISTAHÁTÍÐ
I REYKJAVÍK
LISTAHÁTÍÐ
í REYKJAVÍK
Norræn list 1972
í>að er mikið um að vera í hin-
um nýja skála á Miklatúni þessa
dagana, en þar stendur nú yfir
sýning á myndlist Norðurlanda-
þjóðanna að Færeyjum undan-
skildum. Sýningin mun eiga að
vera hin síðasfca í þessu formi á
á vegum Norræn® listabanda-
lagsins og markar því ótvirætt
timamót í sögu norrænnar mynd
listarsamvimnu, svo sem hún
hefur verið allt frá stríðslokum
(1945). Sýningamar hafa þótt oí
þungar í vöfum og formið keim-
líkt, þótt ýmislegt hafi verið
reynt til úrbóta, svo sem að
stokka myndirnar i stað þess að
afmarka hverri þjóð sinn sér-
staka bás. Ég hef lengi verið
þeirrar skoðunar, að hér haíi
skortur á framtaki, hugmynda-
auðgi ásamt alþekktri norrænni
minnimáttarkennd gagnvart um-
heiminum svo og hræðsla við að
marka eigin stefnu utan alfara-
leiðar átt mestan þátt í minnk-
andi aðsókn og áhuga lista
manna og almennings á fyrirtæk
inu. Norræn ihaldsemi, sem
ekki endilega gekk út á lista-
stefnur heldur öllu frekar fast-
heldni á gamla, viðurkennda
formið, á hér drjúgan hlut að
málum, — norrænir myndlistar-
menn hafa sætt sig við að vera
þiggjenduT hugmynda í list og
formi listsýninga en ekki skap-
endur. Svona er það í Frakk-
landi, á ítaliu, í New York og
Sao Paulo, og hví skyldi það þá
ekki vera nógu gott fyrir okk-
ur? Sýningar Norræna mynd-
listarbandalagsins, haldnar á
tveggja ára fresti líkt og Bienn-
alinn í Feneyjum, eru þar með
smáútgáfa har.s í aðalatriðum.
Hinn frekar ihaldsami og oft
þungi Biennal í Feneyjum væri
löngu úr sögunni, kæmi ekki til
stærð hans, borgin sjálf og ein-
staka lifandi sýningárdeild-
ir, sem koma jafnan á óvart og
gera hann forvitnilegan, því
maður veit ekki upp á vist, hvað
fyrir sig, er gangi um Norður-
lönd, — nokkurs konar farand-
sýningar, er einnig virðingar-
verð, en ekki svo auðveld í fram
kvæmd og á pappírunum. Lausn-
in gæti þó orðið smærri sýn-
ingaeiningar ásamt stórum
„Festival" á 5 ára fresti, sem
undirbúin væri í fimm (5) ár af
norrænni framkvæmdanefnd,
sem hefði markað stefnuna í öll-
um aðalatriðum um þrem árum
áður.
Fyrir Reykvikinga og íslend-
anburður sé hvergi nærri algild
ur, — og jafnframt vafalitið sið-
asta tækifærið um ófyrirsjáan-
lega framtíð í þessari mynd.
Ég vil nú víkja að sýningumni
sjálfri og tel rétt að byrja á um-
fangsmestu deildunum, þ.e.
þeim sænsku og dönsku. Dreg-
ið var á sínum tima um sýning-
arsvæðið samkvæmt gamalli
hefð, og hlutu þessar þjóð-
ir stærstu bitana. Bið ég les-
endur að ganga með mér um sali
og nema lauslegt umtal listrýn-
skrifar um
MYNDUST
Lennart Rodhe: Rosentjuven.
an hið óvænta kemur hverju
sinni. Ég tel, að leysa hefði átt
upp þetta gamla norræna sýn-
ingaform fyrir meir en áratug
og taka upp „Festival" form i
staðinn og þar með samkeppni
við aðrar stórar sýningarheild-
ir í Evrópu. Uað hefði orðið al-
gjört afturhvarf frá þvi að
rembast líkt og rjúpa við staur,
við að sýna nokkurs konar vasa
útgáfuyfinlit af þvi helzta, sem
átti að hafa gerzt i myndlist
hverrar þjóðar s.l. 5*—10 ár, —
sem er, var og verður jafnan
fullkomlega óframkvæmanleg og
næsta fáránleg hugmynd. Nær
hefði verið að einbeita kröftun-
um að einu stefnumarki hverju
sinni svipað og lífrænasta sýn-
ing í Evrópu í dag, „Dokumenta“
í Kassel, en sú sýning er sett
upp á f jögurra 'ára millibili.
Núverandi hugmynd um
smærri sýningar frá hverri þjóð
inga alla, sem kost hafa á að sjá
sýninguna á Miklatúni er hún
mikill og sérstæður viðburður,
en þetta mun langstærsta mynd
listarsýning, sem sett hefur ver-
ið upp á einuim stað hér-
lendis. Hér er um að ræða ein-
stakt tækifæri fyrir listunnend-
ur að gera samanburð á mynd-
list á Norðuríöndum, þótt sá sam
is. Sænska deildin býður okikur
velkomin í forsal með skemmti-
legum iburðarmiklum og fjöl-
skrúðugum Skúlptúr-myndum
Walter Bengtsson, í hverjum
greina má austurlenzk skreyti-
áhrif. Hér leikur barnslegt
ímyndunarafl lausum hala í f jöl-
skrúðugum undirfurðulegum
Franihald á bls. 23.
TÓNLIST
GUÐMUWDUR EMILSSOW
KAMMERTÓNLEIKAR II
AÐRIR kammertónleikar á Lista-
hátíð ’72 voru haidnir í Austur-
bæjarbíói miðvikudaginn 7. júní.
Efnisskrá tónleikanna var fjöl-
breytt og' léku þar bæði inn-
lendir og erlendir listamenn.
Flutt vo'ru verk eftir Schumann,
Dvorák, Stravinsky auk frum-
flutnings verksins Plus sonat,
quam valet eftir Þorkel Sigur-
björnsson.
Fyrst á efnisskránni var And-
ante og tilbrigði op. 46 eftir R.
Sohumann fyrir tvö pianó. Þegar
þroskaðir listamenn eiga hlut að
Þorkell Sigurbjörnsson
máli er alltaf að finna töluverð-
an muri á túlkun þeirra eins og
glögglega kom í Ijós hjá þeim
Jórunni Viðar og Gísla Magnús-
syni. Eitt og sama stefið fékk
á sig ólíkan blæ í höndum þeirra.
Leikur Gísla var finlegur og ró-
legur en Jórunnar öllu frjálsari.
Þessi munur kom ekki að sök,
en bar vott um ólika skapgerð
iistamannanna. Flutningurinn
var hinn ánægjulegasti.
Það var valinn maður í hverju
rúmi, þegar frumflutt var verkið
Plus sonat, quam valet eftir Þor-
kel Sigurbjörnsson. Ib Lanzky-
Otto lék á horn, Einar G. Svein-
björnsson á fiðlu, Imgvar Jónas-
son á lágfiðlu og Hafliði Hall-
grímsson á selló. Verk Þorkels
er tilþrifamikið og undirstrikaði
frábær flutningur alla kosti þess.
Það gaf hljóðfæraleikurunum
tækifæri, sem þeir nýttu út í yztu
æsar. Ib Lanzky-Otto lék gull-
fallega hornsóló af mikilli snilld
og hnitmiðaðar rythmískar flækj
ur, sem skutu upp kollinum hér
og þar, gáfu stremgjahljóðfærun-
um tilefni til einstaks samleiks.
Þorkell hefur sýnt með hverju
verkinu á fætur öðru klassískt
viðhorf. Hann tekur efnivið sinn
föstum og alvarlegum tökum og
forðast allt prjál og uppgerð.
Verk hans eru ekki samin til að
falla einum eða öðrum i geð, en
eru ávöxtur, eða öllu heldur
lausn þess byggimgarvanda eða
aðferða, sem tónskáldið glímir við
hverju sinni. Ekki svo að skilja
Framhald á bls. 19.
Gerður Helgadóttir: Skúlptúr.
Lilla Teatern:
Umhverfis jörðina
á 80 dögum
Höfundur: Bengt Ahlfors.
Leikstjórn: R. Siikala,
A. Sarkola, B. Ahlfors.
Leikmynd: P. Piskonen.
Búningar: A. Piha.
SLÍK heimsókn hlýtur að vera
mikill hvalreki á fjörur allra
þeirra, sem vilja fá meira lí-f inn
í íslenzka leiklist. Þá ekki sízt
undirritaðs. Sviðsetningin og all
ar listrænar lausnir voru framúr
skarandi dæmi um stíl og stil-
færslur. Það var sérstakur still
yfir allri sýningunni, stíll i hreyf
ingum, svipbrigðum og tali og
siðan var efnið sem slíkt stílfært
í þann búning sem hæfir leik-
húsinu án þess að gripið sé til
mikilia sviðtæknibragða. Allir
þeir, sem hafa átt erfitt með að
skidja skrif undirritaðs, ekki vit
að almennilega hvað hann var að
tala um, hefðu getað séð það
þarna eins ljóslega og bezt verð
ur á kosið.
Fátækt islenzkrar leikhúslistar
mátti öllum verða ljós eftir þessa
sýningu,
Hitt er svo annað mál, að und
irrituðum finnst miklu púðri
vera þarna eytt af litlu tilefni. En
tilefnið, textinn og leikritið, er
ekki sérlega skemmtilegt, of
kunnugt til þess að hægt sé að
hafa mjög gaman af því, en af
því að það var hægt að hafa svo
gaman af sýningunni sem slikri,
sættir maður sig við það.
Það er hógvær von manns eftir
svona sýningu, að einhver ís-
lenzkur leikhúsmaður, sem er að
starfi, fái örlitlu skarpari sjón á
mögule'ka leiklistarinnar, skarp
ari en hann hefur haft áður og
hristi af sér slenið og takist á
við listina. En það er kannski bor
in von.
Þorvarður Helgason.