Morgunblaðið - 10.06.1972, Page 23

MORGUOMBLAÐÍÐ, LAUGARDAGUR 10. JÚNt 1972
23
Annasif Döhlen: Rundt et kors.
— Norræn list
Framhald af bls. 17.
leik. Teppi Ingreg-erd Möllers,
Lenna>rts Rodhe ag Olie Ny-
mans, á veggjunum gegna hér
ákveön u hlutverki, og gera sitt
tii að lífga, upp grámóskulegan
fortsalinn. Er inn í salinn kemur,
Ölasa við okkur þrjú risastór
teppi eftir fyrrnefndan Lennart
Rodhe. Hið stærsta þeirra,
„Blómaveggiur", er áreiðanJega
Jangstænsta teppi, sem hengt hef
'ur verið upp á IsOandi og máski
(hiið stærsta, sem hangið hefur
uppi á norrænni samsýningu.
Slík teppi eru yfirleitt einung-
is unnin til upphengingar í op-
inberum byggingum til upplífg-
unar sérstöku umhverfi og sjást
því örsjaldan á sýningum. Sví-
ar munu nefna þetta renaisans-
tan í sænsku góbelíni! Áhrifin
af teppunum, stærð þeirra og
„monumentalskur“ kraftur gagn
tekur áhorfandann í fynstu og
það mjög á kostnað minni
mynda, svo vafasamt er, að
það sé réttur vettvangur fyrir
þau á þessari sýningu. Það er
ekki fyrr en eftir margar yfir-
tferðir, er áhrif teppanna fara
að dvína, að minni myndir taka
að njóta sin liikt og t.d. myndir
Karls Granqvist, furðuliegar og
erótiskar, sem vinna mikið á við
nánari kynni. Mildir, sénstæðir
og persónulegir litir mynda
hans ná ekki tökum á manni
strax. Myndir Lars Eklund í áli,
gúrami og plasti eru mjög áhuga
verðar, einkum hvíta myndin
sem er mjög vibrerandi og svo
stóra áimyndin. Mikill kvenleg-
ur yndisþokki er yfir vírdúka-
myndum Barbro Báckström en
naumast mikið meir. Ake Pallarp
er sérstæður og einkum er mynd
hans nr. 7 lifandi, en í heild er
þetta varla nógu rismikil pop-
Mst. Teppi Olle Nymans nr. 21
þykir mér hans sterkasta fram-
Hag, en litt get ég skilið, hvaða
erindi málverk hans og teikning
ar eiga á sýninguná. Hinn vel-
kunna Pierre Olofsson hef ég
oft séð sterkari én hér.
Skúlptúr Dana í forsal and-
spænis Svíum, er í skemmti-
legri andstöðu við myndir Walt-
er Bengtsson. Hér er miklu
meira stuðzt við efni náttúrunn-
ar og einfaldleikann, þær eru
jafn einfaldar og verk Bengt-
sons eru fjöl'skrúðug. Hér upp-
iifum við mestu ró og heild á
allri sýningunni, hvað skúlptúr
áhraerir, og myndirnar njóta sín
mjög vel í hinni sföðugu og
jöfnu birtu. Myndir þeirra fé-
laga Ole Cbs-istens og Eriks
Heide eru þó mjög ólíkar að
allri gerð, skyidleikinn fetet ein
ungis í htani upprunaiegu
kennd fyrir náttúruformuim. Hið
hráa og óhugnanlega í myndiúm
Heide, sem ýtir óþyrmiilega við
manni, er í skeimmtilegri mót-
sögn við ávala mýkt og yndis-
þokka stein- og marmaramynda
Ole Ohristens. Er inn í sal kem-
ur, blasa við okkur litrík niður-
skipt form í mynduim Arne
Haugen Sörensens. Vel málaðar
myndir, en nokkuð hráar. Til
hægri hliðar getur að líta súr-
realistískan skuggaheim Anders
Kirkegárds og andspænis á
millivegg menningarlega máluð
bacon-form Wilhelms Freddie,
hin-s fræga danska súrrealista,
sem svo marga hefur hneykslað
u-m dagana. Miíkil tilfinning er
yfir formskúlptúr Hans Jörgen
Nicolaisens, og súrrealisminn lif
ir góðu lífi í myndum Sven Dals-
gaards með du'larfulta erótisku
ívafi. Hrár óhugnaður ogaf-
skræming í formi og lit eru mest
áberandi i myndum Sörens
Kjærsgaard í innri salarhelm-
ingi, en litrænn súrrealismi í ætt
við Ensor og Ohagall í myhd-
um Hans Christian Rylanders,
en með mjög dönsku yfirbragði.
Á móti þessum myndum á milli-
vegg sjáurn við máiaðar fata-
efna-form stúdiur Eriks Lagoni
Jakobssens, sem minna á hinn
nýlátna Itala Domenico Gnoli.
Myndihöggvarinn hérna megin
nefnist Gunnar Westmann og er
sýwu hefðbundnari félögum sín
um. Trémynd hans af fjöllista-
fólki er mjög áhugaverð.
Að baki þessara mynda sér í 7
teikningar Knuts Hansen, sem
eru einstaklega vel gerðar og
áhrifaríikar í tæknilegu
virtuositeti símu.
Við skuluim nú bregða okkur
yfir í hina álmuna og byrja á
Finmu'm, sem sýna yzt. í forsal
sjáum við marga undarlega form
aða smáskúlptúra eftir Kari
Huhtamo í margvíslegu efni, en
yndisþokkinn í formi mynda
hennar kemur naiumaist altar til
skila í hinum hráa forsal. Speg-
ilstallar hennar eru mjög
skemmtilegir. Hér eru einin-
ig tveir aflangir glerskúlptúrar
eftir Reino Hietanen og svo
margs konar medaliur eftir 11
listamenn i tveim gagnsæjum
plast-kössum. Margar þessar
medalíur eru plastisk lisbavehk
og mjurnu veittar við hin óiik-
usfcu tseikifæri. Formin í medalí-
unum eru mjög fjölbneytt
og sannarlega er til mikite að
vinna, þar sem þær eru annars
vegar. Hér sjáu-m við m.a. skák-
miediaita noikkra (Kari Jiuva), oig
hvíl'íkur munur væri að fá sltk-
an grip að lokmum frsekiiegum
sigri en t.d. margra litra mjólk-
urbrúsa til að setja upp á hiil-
ur! Raunar heita það bikarar,
en eru hver öðrum ósmekk-
legri með fáum undarjtekningum.
Finnair eiga miklar þakkir
skildar fyrir að kynna okkur
þessa hlið listar sinnar, og von-
arrdi geta íslendingar eitthvað
af þessu lært. Er inn í sal kem-
ur, blasa við okkur stórir og
voldugir tré-skúlptúrar Maumo
Hartman, sem sanna okkur
áþreifanlega rika tilfinningu
Finna fyrir möguleikum timburs
ins. Þessum skúlptúrum þarf að
venjast, en eru svo ákaflega að-
laðandi og mannlegir við nán-
ari kynni, — nokkuð ævintýra- og
forneskjulegir. Það er einkar lif
andi og skemmtilegt samspil
milli þessara forneskjulegu
skúlptúra og litríkra hár-
nákvæmra, vetannu Op-mál-
verka Görans Augrustsson á
endavegg og fjölbreyttra
skemmtilegra plast-pakka relief
Arnos Salosmaa tii hægri hand-
ar, en margþættar tilraunir áð-
urnefnds Reino Hietanens á
endavegg. Snúum við okkur við,
blasa við okkur stórvel málaðar
myndir Pauli Pyyköla, — eimna
tæknilega bezt máliuðu myndirn
ar á allri sýningunni í mjög sér-
kenni'legum litum. Finnska
deildin hefur yfir sér sérstæð-
an þokka, — Islendingar þekkja
lítið tii finnskrar listar og
finnskrar hefðar í myndlist og
skulu því nálgast myndlist
þeirra með varúð, dæma ekki of
fljótt en opnum huga.
Við yfirgefum nú finnsku
deildina og erum nú staddir í
miðj'um salnum og f innum
þar frarrilag Islands. Hér skul-
um við fara fljótt yfir sögu, —
íslenzku málararnir eru flestir á
sýningunni og með fæst verk til
að leggja áherzJlu á breidd ís-
lenzkrar nútí'mamyndlistar í
dag. Hvemig til hefur tekizt er
annarra að dæma en þeirra er
myndirnar völdu, en vissulega
vantar hér ýmsa, sem í enn rik-
ara mæli hefðu aukið við breidd
deildarinnar. Ég vil sérstaklega
geta þess hér, að á einum veggn
um hanga þrjár stórar myndir
eftir Jón heitinn Engilberts
minningu hans til heiðurs.
Skúlptúrinn get ég þó fjallað lit
i'llega um, — myndir Guðmund-
ar Benediktssonar og Gerðar
Helgadóttur fara vel í sal innan
um málverkin. Guðmundur virð-
ist stöðugt bœta við sig, og í
vefkum Gerðar skynjar maður
hæga breytingu. 1 forsal eru
myndirnar full ósamstæðar, og
gjalda þær þess, að birtan er
ekki upp á sitt bezta þar. Gler-
myndir Leifs Breiðfjörð lífga
mjög upp ganginn einkum sú við
hornið.
Þá er komið að Noregi, en það
land er hefðbundraast að venju,
þótt slíkt þurfi ekki að skoðast
sem last. Hér lítum við sérkenni
legar koiteikningiar eftir Hákon
Bleken, einkum er andlitsmynd-
in mjög sérkennileg í útfærslu.
Ole M. Bakken er mjög næmur
kóloristi með ríka tilfinningu
fyrir viðkvæmum litablæbrigð-
um. Victor Sparre er mjög norsik
ur í myndum sínum og byggir á
hefðbundinni noriskri erfða-
venju, beztu myndir hans eru
mjög litrænt rikar í útfærslu.
Olaf Mosebekk er mikill tei'kn-
ari og frægur í hei'malandi sinu,
en myndir hans á þessari sýn-
ingu eru of lausar í sér að mín-
um dómi, leiknin of tilfinninga
laus. Leitt þykir mér að Erling
Enger skuli ekki sýraa okkur mál
verk sin og kynna okkur þar
með sína beztu hlið. Vatnslita-
myndir hans á sýningunni gefia
litla hugmynd um breidd listar
hans né dýpt. Ivar Jerven er
natúralistíiskur kóloristi af betri
gráðu í nonskri list. Einar EU-
ertsen er margslunginn kódor-
isti hinna dekkri tóna litakerf-
isins og skemmtileg and-
stæða við Ole M. Bakken. 9kúlp
túrinn er í bezta lagi hefðbund-
inn norskur, athygli vekur engi
spretta Annasif Döhlens, hötgig-
myndirnar eru að jafnaði vel
gerðar en átakalitlar. I forsal
hefur Noregur lakasta plássið,
hvað birtu áhrærir.
Sýníngarnar á Islenzkum timb
urhúsum um síðustu aldamót og
timbri í finnskri byggingarlist
eru mjög skemmtilegar og skuta
skoðast vandlega, þær eru ágæt
viðbót við hinar deildirnar, þótt
deila megi um það, hvort þær
eigi endilega heima á þessari
sýningu. Verkfærin, sem sýnd
eru í íslenzku deildinni, eru
ikemmtilega nálægt frumformum
og merkilega er timbrið mann-
legt.
Það má á öllu sjá, að Finnar
eru snillingar í hagnýtingu timib
ursins enda af nógu að taka.
Sjálft húsnæðið á Miklatúni
hefur vakið mikla hrifningu er-
lendra myndlistarmanna og mum
vafalítið verða arkitektinum ris
mikið minniismerki.
Að lokum vil ég taka það
fram vegna margra fyrirspurna,
að á fundi norræna listabanda-
lagsins, þar sem stefraumörk sýn
ingarinnar voru til umræðu, mun
hafa komið fram tillaga, sem var
samþýkkt, að eingöngu skyldi
sýna málverk og skúlptúr
á Miklatúni. Einungis Finnland
og Island halda þessa samþykikt
að fullu i heiðri og þetta, að
aðrar deildir styrki og auki fjöil
breytni sína með teikning-
um, vefnaði, gúbelini og grafík,
hlýtur að vera þeirra einkamál.
En er þetta ekki einmitt norr-
æn samvinna i hnotskurn?
Bragi Ásgcirsson.
Pauli Pyykölá: Y-ultra- 1971.
Erlk Heide: Grásesk.ög. 1970.