Morgunblaðið - 19.12.1972, Blaðsíða 4

36
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. DESEMBER 1972
Á VEGTJH Ilo’gunblaTsins
íief ég haldllð úti sjónianna-
síöu svonefndri í nokkur ár,
en ég er orðinn leiður á nafn-
inu, sem felur í sér að um
heila síðu skuli vera að ræða
hverju sinni. Það hljóta að
vera fleiri blaðalesendur eins
og ég — sem vex í augum
Ásgeir
Jakobsson:
r
A
KAfnÐÍnum
að lesa heila síðu í dag'blaði
um eitthvert tilteldð efni. Ég
hef venjulega þann háttinn á,
þegar ég sé heilsíðugrein í
biaði að morgni dags, að
ég ákveð snarlega að geyma
mér hana og það tekst, þvi
að langoftast gleymi ég al-
veg að lesa hana. Aftur á
móti ræðst ég ótrauður á hálf
síðugreinar og afgreiði þær
strax. Það er alkunna að
greinar flestra höfunda eru
betri eftir þvi sem þær eru
styttri. Ekki vil ég með
nokkru móti, og blaðið ekki
heldur, láta með öllu niður
falla að skrifa einhverja
pistla um sjómennsku, útveg
og veiðar. Það varð því að
ráði, að breyta forminu og
nafninu. Nafnið er þannig til
komið að i því sjávarþorpi,
sem ég ólst upp í, hímdu land-
menn og bi"u báta
sinna, að þeir kæmu
að úr róðri og spjölluðu þá
margt og bollalögðu þá gjarn-
an um hvert róið hefði verið,
hvernig veðrið væri fyrir ut-
an o.s.frv. Við, sem erum í
landi að skrifa um sjávarút-
veg erum i sporum bessara
manna á kambinum. Nafnið
gefur einnig tækifæri til að
skrifa um fjölbreyttara. efni
en áður.
Langhala-
veiðar
Það hefur farið fyrir fleir
um eins og okkur Islending-
um, að þeir hafa ekki litið
á langhala sem nýtanlegan
fisk til vei*a og talið hann
verðlausan. Norðmenn hafa í
þessu efni verið í sama báti
og við, en eftir grein í Fisk-
aren nýlega að dæma, eru
þeir nú heldur betur að
V-O.-rr* -A ap. f’- v
þióðir. Rússar hafa veitt lang
hala um fimm ára skeið eða
m°’r-a og í sivavandi magni.
Síðastliðið ár veiddu beir urn
80 húsund tonn og svo nefnt
sé dæmi um aflann á veiðun-
um, þá hafa þeir fengið allt
i fS ‘">nn á 1 rv» í r» * r*"
togi. Slióleiki okkar i
bessu máli er engin nýlunda.
Við höfum sjaldan eða
kannski aldrei hafizt handa
um veiðar á nýrri fiskteg-
und veiðanlegri hér, fyrr en
er’endir menn hafa verið bún-
ir að veiða fiskinn svo og
svo 'engi hér á okkar eigin
slóðum.
Það virðist nú vera að
koma á daginn, að einhver
beztu langhalamiðin á Norð-
ur-Atlantshafi séu hér suður
af landinu. Að visu utan
þessa 50 sjóm. kosninga-
hrings, eins og fleiri af okk-
ar beztu fiskimiðum, en eigi
að síður á íslenzkri fiskislóð.
Hafrannsóknastofnunin, sem
hlutverki sínu samkvæmt á að
hafa forgöngu um rannsókn-
ir af þessu tagi, gat ekki gert
raunhæfar togveiðitilraunir á
því dýpi, sem langhalinn held-
ur sig á, fyrr en hún fékk
Bjarna Sæmundsson til um-
ráða.
Leiðangur á Bjama var
farinn í aprílbyrjun 1971, og
var verið að mest í Grinda-
víkurdýpinu. Það fékkst tals-i
vert magn af gulllaxi og
sléttalanghala í þeim hölum,
sem tekin voru, en svo virð-
ist, sem það sé einkum slétti
langhalinn, sem heldur sig i
hlýja sjónum hér fyrir sunn-
an land, en snarpilanghalinn
aftur á móti á nyrðri slóðum.
Rannsóknastofnun fiskiðn-
aðarins efna- og bragðprófaði
og reyndar nýtingarprófaði
líka gulllax og langhala, sem
fékkst úr áðumefndum leið-
angri Bjarna, og má lesa um
þá rannsókn í 19. tbl. Ægis
1971 í grein eftir Erlu Saló-
monsdóttur. Flakanýtingin
reyndist um 27%. Það skerst
hlutfallslega mikið af langhal
anum vegna þess að hausinn
er stór miðað við bolinn og
svo skerst allur halinn af
líka.
Bragðprófunin leiddi í ljós,
að fiskurinn er mjög bragð-
góður og betri og mýkri en
hraðfrystur þorskur, segir
Erla. En það mál verður að
rannsakast vel, ef það á að
fara að halda því fram í al-
vöru, að einhver lítt þekkt
skepna í hafdjúpunum sé
betri en þorskurinn okkar.
Enginn sannur ættjarðarvin-
ur viðurkennir slikt baráttu-
„Klárir í bátana!“
í rétt 50 ár hljómaði þetta
kall „klárir í bátana“ sumar-
langt á miðunum allt frá
Gerpi að austan að Látra-
bjargi að vestan. Það var sum
arið 1906, sem Ágúst Flyger-
ing hóf herpinótaveiðar á
Leslie, fyrstur innlendra
manna, segir Matthías Þórð-
arson í síldarsögu sinni, en
fleiri fóru af stað um líkt
leyti og Ágúst. Það var svo
1956, sem fyrsta kraftblökkin
kom til landsins, þó að hún
gagnaðist okkur ekki fyrr en
sumarið 1959 og astikkið eða
sónarinn, eins og nú er jafn-
an sagt, tækið, sem fann síld
án þess hún væði, var fyrst
notað við síldveiðar 1954. Með
tilkomu þessara tækja þagn-
aði fyrir fullt og allt kallið
mikla á miðunum, sem nánast
var kall allrar þjóðarinnar,
sem átti afkomu sína undir
þvi, að það kvæði sem oftast
við. Þeir menn vita ekki, hvað
þeir eru að segja, sem tala
með litilsvirðingu og jafnvel
andúð um síldar „ævintýri“,
þjóðarinnar. Þau hafa alltaf
fært þjóðinni miklar eignir og
framfarir, þó að í stökkum
hafi verið.
Saga þessa 50 ára tímabils,
frá því herpinótaveiðar hefj-
ast og þar til kraftblökk og
sónar gerbreyta veiðunum, er
enn ekki skrifuð nema að
hluta samfelld, og er þvi mik-
ill fengur að ævisögum gam-
alla síldarskipstjóra, og þá
ekki sízt þegar þeir halda sig
jafnrækilega við það efni og
Torfi Halldórsson gerir í sögu
sinni „Klárir i bátana“. Þessi
bók snýst öll um síld og síld-
veiðar og mennina, sem stund
uðu þær á því tímabili, sem
Torfi sjálfur stundar veiðam-
ar.
Bók Torfa er ekki fræðirit
um atvinnuveginn, en samt er
mikinn fróðleik að finna um
alla bókina fyrir þá menn.
sem síðar skrifa síldarsögu
þessa tíma og það sem mest
er um vert, að Torfi varpar
viða ljósi á líf og hugsunar-
hátt síldarsjómannsins. Sá
veiðispenningur, sem fylgdi
kallinu „klárir í bátana“, er
nú horfinn úr lifi sjómanns-
ins, það er að segja, háset-
anna og hefur algerlega færzt
yfir á skipstjórann einan sem
les af tækjum sinum. Horfinn
er hasarinn mikli með helj-
arstökkum út i báta, köllum
og hrópum, kappróðri við sild
artorfuna og stundum keppi-
nautana, kapp milli skipshafn-
arinnar innbyrðis, hver komst
fyrr á miðju i snurpingu og
drætti. Þetta var hasar sem
öll skipshöfnin tók þátt í.
Ef ætlunin væri að skrifa
um bók Torfa Halldórssonar,
myndi ég snúa mér að kafl-
anum um æsku hans og upp-
Torfi Halldórsson.
eldi. Það er sérstæður kafli
i íslenzkum nútíma bókum, og
ég man ekki eftir öðrum lík-
um, nema frásögn Jóhannes-
ar á Borg um viðskipti sín
við föður sinn. 1 þessum kafla
nýtur frásagnc i- áfa Torfa sín
til fulls. En þetta er sem sagt
ekki ritdómur, heldur er að-
eins verið að benda sjómönn-
um á bessa hök sem fróðleiks
námu um horfna sjómanns-
tíð. Hin gömlu minni glæð-
ast hjá þeim öldnu og yngri
sjómenn fá góða innsýn í
þennan veiðiskap feðranna.
Víkingakönnur
Víkingakönnur
skreyttar
jólahyasintum
er gjöf
handa öllum.
★
Sendum um
borg og bæ.
★
Helgarsala.
Kvöldsala.
ÁLFHÓLSVEG111 KÓPAVOGI SÍMI 40380