Morgunblaðið - 25.03.1973, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. MARZ 1973

Otgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóri og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald 300,00 kr.
I lausasólu
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10-100.
Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
á mánuðí innanlands.
18,00 kr. eintakið.
Díkisstjórnin beitir sér fyr-
ir lagasetningu til þess
að leysa togaraverkfallið, en
togararnir liggja. enn bundn-
ir við bryggju og ekkert, sem
bendir til, að þeir muni leysa
landfestar á næstunni. Ástæð-
an er sú, að ríkisstjórnin
hefur ekki enn gert ráðstaf-
anir til að tryggja rekstrar-
grundvöll togaranna, enda
þótt fulltrúar togaraeig-
enda hafi átt viðræður við
ríkisstjórnina um þetta mál
frá því á sl. ári. Þessi furðu-
legu vinnubrögð ríkisstjórn-
ar Ólafs Jóhannessonar eru í
fullu samræmi við allt ann-
að, sem frá stjórninni hefur
komið, háfkák og aðgerðar-
leysi frammi fyrir vandanum
einkennir starfsferil hennar.
En nú er einnig komið í
Ijós, að ráðherrarnir hafa
svikið gefin loforð í sam-
bandi við lausn togaraverk-
fallsins. í sérstakri sam-
þykkt, sem Félag ísl. botn-
vörpuskipaeigenda hefur gert
er nefnilega upplýst, að ráð-
herrarnir höfðu lofað því að
setja deilu yfirmanna og út-
gerðar í gerðardóm, ef samn-
ingar tækjust við undirmenn.
Þannig segja útgerðarmenn:
„Þegar ríkisstjórnin fór þess
á leit við fulltrúa Félags ísl.
botnvörpuskipaeigenda á sér-
stökum fundi, sem haldinn
var í stjórnarráðinu 8. marz
sl., að þeir gengju til samn-
inga við aðildarfélög Sjó-
mannasambands íslands, há-
setafélögin, og féllust þar
með á tilgreindar hækkanir
á launum frá því sem fram
kom í miðlunartillögu sátta-
nefndar 2. marz sl. var m. a.
bent á þann óleysta vanda,
að hluti yfirmanna á togara-
flotanum (vélstjórar, 2. stýri-
menn og loftskeytamenn)
ættu í vinnudeilu við Fél. ísl.
botnvörpuskipaeigenda og
hefðu þá nýlega hafið verk-
fall. Var því svarað til af
þeim ráðherrum, sem fund-
inn sátu, að hér væri ekki
um neitt vandamál að ræða,
sú deila yrði sett í gerðardóm
með lögum, þegar hin deilan
væri leyst. í framhaldi af
þessu kváðu ráðherrarnir til-
mæli um samþykki aðila að
yfirmannadeilunni um að
hún yrði lögð fyrir gerðar-
dóm mundu bera að höndum
á næsta sáttafundi, sem hald-
inn yrði í þeirri deilu, ef
samningar þá ekki næðust.
Jafnframt óskuðu ráðherr-
arnir þess, að Félag ísl. botn-
vörpuskipaeigenda sam-
þykkti fvrir sitt leyti, að mál-
ið fengi þá meðferð, þ. e. að
það færi í gerð. Efnt var til
félagsfundar í Félagi ísl.
botnvörpuskipaeigenda 8.
marz, þegar að loknum fund-
inum með ráðherrunum, og
var þar samþykkt að verða
við ósk ríkisstjórnarinnar. Á
sáttafundi 10. marz í yfir-
mannadeilunni náðist ekki
samkomulag og bar sátta-
nefnd fram tillögu til beggja
aðila um gerðardóm. Fulltrú-
ar Félags ísl. botnvörpuskipa-
eigenda samþykktu hana en
gagnaðilar felldu hana. Með
tilliti til framanritaðs mót-
mælir fundurinn harðlega, að
ríkisstjórnin skyldi síðan
víkja frá því, sem fastmælum
var bundið og beita sér í stað
þess fyrir lögfestingu á kröf-
um yfirmannafélaga.“
Augljóst er, hvað hér hef-
ur gerzt. Ráðherrarnir hafa
ekki staðið við sín orð og
sýnir það út af fyrir sig, að
ekkert mark er takandi á orð-
um þeirra manna, sem nú
sitja í ríkisstjórn íslands. En
enginn skyldi þó ætla þeim
svo illt, að þeir hafi í raun og
veru ætlað sér að svíkja lof-
orð sín. Þeir voru einfaldlega
ekki menn til þess að standa
við Þau. Óhikað má fullyrða,
að ýmsir forystumenn vérka-
lýðshreyfingarinnar í þingliði
stjórnarflokkanna hafi snúizt
gegn gerðardómi í yfirmanna
deilunni og þá hafi ríkisstjórn
in séð fram á það enn einu
sinni, að hún gæti ekki verið
viss um þingmeirihluta í mik-
ilvægu máli. Enn einu sinni
hefur það komið í ljós, að
ríkisstjórnin er ekki húsbóndi
á sínu heimili. Svona stjórn
er ekki stjórnhæf.
Togararnir hafa engan
rekstrargrundvöll. Þetta er
staðreynd. Einn útgerðar-
maður, Tryggvi Ófeigsson,
hefur sent tvo togara sína á
veiðar en vitnisburður hans
er þessi: „Það er enginn starfs
grundvöllur fyrir þessi skip
og vantar mikið þar á.“
Togaraeigendur hafa rætt
þetta vandamál við ríkis-
stjórnina mánuðum saman,
sjávarútvegsráðherra skipaði
nefnd manna til þess að
kanna málið í upphafi verk-
fallsins. Viðræður við ríkis-
stjórnina mánuðum saman
hafa engan árangur borið, frá
nefndinni hefur ekkert
heyrzt. Þetta er ríkisstjórnin,
sem hrósar sér af þeim verk-
um annarra manna, að hafa
beitt sér fyrir uppbyggingu
togaraflotans. Stórir nýir
skuttogarar eru komnir til
landsins og fleiri á leiðinni,
en stjórnin hefur engan á-
huga á að tryggja þeim
rekstrargrundvöll. Hvað á
svona aumingjaskapur eigin-
lega að þýða?
RÁÐHERRARNIR SVÍKJA
GEFIN L0F0RÐ
Reykjavíkurbréf
Laugardagur 24. marz_
þess eins að koma í veg fyrir
áframhaldandi ágreining innan
ríkisstjórnarinnar um afstöðuna
tii Haag-dómstólsins, því að þá
munu Bretar ganga á lagið og
verða harðari í horn að táka
varðandi efnisatriði bráðabirgða
samkomulags.
Þar flaug síðasta
loforðið
Viðræður
yið Breta
Viðræður hafa nú á ný ver-
ið teknar upp við Breta og Vest-
ur-Þjóðverja til að leitast við að
finna bráðabirgðalausn á land-
helgisdeilunni. Allir þing-
flokkar hafa verið sammála um
að leitast við að ná slíku
samkomulagi, enda er það í sam-
ræmi við einróma samþykkt Al-
þingis frá 15. febrúar 1972. Við
fslendingar færðum landhelg-
ina ekki út til að fjandskapast
við einn eða neinn heldur af lífs
nauðsyn og í samræmi við
þá öru þróun, sem orðið hefur
á undanförnum árum á alþjóða-
vettvangi, þar sem þau sjónar-
mið, sem við höfðum fylgt í ald-
arfjórðung, njóta æ ríkari stuðn
ings.
Þvi miður er ekki ólíklegt, að
Bretar telji sig nú hafa sterka
stöðu í samningaviðræðum við
okkur, vegna þeirrar niðurlæg-
ingar, sem stefna íslenzku ríkis-
stjórnarinnar hefur beðið við
málsmeðferðina i Haag. Bn svo
er þó ekki, þegar betur er að
gáð.
Við íslendingar getum tekið
upp sókn og vörn fyrir Alþjóða-
dómnum, og meiri hluti mun nú
vera fyrir því á Alþingi að fara
þá leið. Þannig gefst okkur færi
á að túlka okkar góða og rétt
mæta málstað, samhliða því sem
málið dregst á langinn, meðan af
staða þjóðanna færist ört 1 átt
til okkar sjónarmiða og um mál
ið verður fjallað á alþjóðlegri
hafréttarráðstefnu. Ef Bret-
um verður gert fullljóst, að við
munum fara þessa leið, verða
þeir þægilegri í samningaviðræð
um, því að þá vita þeir, að þeir
hafa tapað málinu og við unnið
okkur aukna samúð. v
Raunar er ástæða til að ætla,
að Bretar vildu helzt af öllu
losna frá málarekstri í Haag, og
munu þeir hafa ýjað að þvi í
óformlegum viðyæðum, a m.k., og
að vel gæti komið til álita, að
þeir drægju málarekstur sinn
til baka eða frestuðu honum
fram yfir hafréttarráðstefnu.
Það gera þeir að sjálf-
sögðu vegna þess, að þeim er
ljóst, að mál þeirra er tapað, ef
við íslendingar bregðumst á rétt
an hátt við.
Fleiri þjóðir
aðilar
Áður en til úrsiita dregur í
viðræðunum við Breta og Vest-
ur-Þjóðverja, þarf að gera þeim
fulla grein fyrir aðstöðu okkar.
Þeim þarf að vera ljóst, að við
munum ekki einungis halda fast
á máli okkar fyrir Alþjóðadómn
um, heldur munum við og leita
eftir því við aðrar þjóðir, sem
hagsmuna eiga að gæta, að þær
gerist aðilar að máiinu, Ef marg-
ar þjóðir fengjust til þess, mundi
málstaður okkar að sjálfsögðu
mjög styrkjast, en auk þess
mundi málið þá dragast svo á
langinn, að augljóst er, að haf
réttarráðstefnan hefði fjall-
að um víðáttu fiskveiðitak-
marka, áður en til nokkurrar
dómsuppsögu gæti komið.
Þótt sjálfsagt sé að ganga til
heilbrigðra samninga við Breta
og Vestur-Þjóðverja til bráða-
birgða, má ekki standa að þeim
samningaviðræðum þannig, að
við séum í vörn, því að staða
.okkar er vissulega góð, þrátt
fyrir allt, en þó því aðeins, að
nú verði horfið að því ráði að
taka á landhelgismálinu með
festu og hyggindum í stað þeirr-
ar hörmulegu frammistöðu, sem
íslenzka þjóðin hefur mátt horfa
r á!
Ef til þess kemur, að Bretar
bjóðast formlega til þess að fella
niður málarekstur fyrir Alþjóða-
dómnum eða fresta honum fram
yfir hafréttarráðstefnu, má ekki
líta á það sem neina fórn af
þeirra hálfu og slaka til
af þeirri ástæðu. Þeir gera það,
vegna þess að þeir vita, að mál
þeirra er tapað, ef íslendingar
neyta þeirra úrræða, sem þeir
hafa i hendi sér. Hins vegar er
sjálfsagt af okkar hálfu að skoða
allan samningsgrundvöll, og lið-
ur í samningunum getur auðvit-
að verið að fella málareksturinn
niður, meðan fjallað er um víð-
áttu fiskveiðitakmarka á alþjóð-
legum vettvangi, því að allt út-
lit er fyrir, að við getum jafnt
sigrað á hafréttarráðstefn-
unni og fyrir Alþjóðadómnum.
Sérstaklega ber að vara ráð-
herrana við að ætla að hoppa
inn á frestun málarekstrar til
Þegar náttúruhamfarirnar
dundu yfir i Vestmannaeyjum
ætlaði ríkisstjórnin að nota sér
það ástand til að knýja fram
kjaraskerðingu, bann við verk-
föllum og vísitölubindingu. Þetta
átti að gera í skyndingu „á með-
an stemningin er góð“, eins og
forsætisráðherra komst svo
smekklega að orði. Að því sinni
tókst ríkisstjórninni ekki að
svíkja með lagasetningu öll lof-
orðin um samráð við verkalýðs-
hreyfinguna, því að nokkrir af
,,stuðningsmönnum“ hennar
brugðust gegn frumvarpinu og
varð það þvi aldrei lagt fyrir
Alþingi.
Nú hefur , ríkisstjórnin
hins vegar afrekað að brjóta
flest „prinsip“ varðandi
gerð launasamninga og launa-
hlutfall i þjóðfélaginu. En í lög-
unum um ákvörðun kjara yfir-
manna á togurum felst í raun
réttri verkfallsbann, og samn-
ingafrelsið margumrædda er fok
ið út í veður og vind.
Þá er þess að gæta, að vinstri
stjórnin gumaði mjög af þvi, að
hún hygðist bæta kjör hinna
lægst launuðu. En með þessari
lagasetningu er bilið á milli há-
seta og yfirmanna verulega
breikkað frá því sem áður var.
Þá er þess og að gæta, að und-
irmenn voru í verkfalli í hálf-
an annan mánuð og voru þá
launalausir. Hins vegar
höfðu yfirmennirnir þá laun, en
hófu verkfallsaðgerðir sínar um
það leyti, sem samningar tókust
við undirmenn.
Frá Reykjavíkurhöfn.
Hér skal enginn dómur á það
lagður, hvort kjör yfirmanna
verða gerð of rífleg með
þessari lagasetningu. Eitt er
am.k. víst, að kjör togarasjó-
manna almennt hafa ekki verið
með þeim hætti, að þau löðuðu
menn að þessari starfsgrein. En
hvað sem því líður, þá er öruggt,
að þessi aðgerð af ríkisvaldsins
hálfu á eftir að draga dilk á eft-
ir sér.
Það er rétt, sem Pétur Sigurðs
son vék að á Alþingi í umræð-
unum um þetta mál, að megin-
ástæður kaupkrafna og verk-
falla, sem þeim fylgja, væru
þrjár. í fyrsta lagi tilraun til að
halda í við verðbólgu. 1 öðru
lagi til að fá hlut í aukningu
þjóðartekna, og í þriðja lagi er