Morgunblaðið - 11.02.1975, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. FEBRUAR 1975
13
er þar um að ræða gjall og málm-
grýti og hafa ekki fundist í því
háskaleg efni, en allt þetta verður
að sjálfsögðu skoðað og settar um
þaó strangar reglur. Hins vegar
vil ég taka það sérstaklega fram,
að ekki hefur þótt rétt enn, og það
er í samráði við álit heilbrigðiseft-
irlits ríkisins, að sækja formlega
um starfsleyfi fyrir þessa verk-
smiðju fyrr en Alþ. hefði ákveðið,
hvort hún skuli reist. En þegar
stjórn hefur verið kosin fyrir fé-
lagið og fyrirtækið, verður af
þeim aðila sótt um leyfið. En eftir
itarlegar athuganir á þessu máli
segir svo I álitsgerð Baldurs John-
sens og Eyjólfs Sæmundssonar: í
fyrsta lagi, að heilbrigðisyfirvöld
muni framfylgja íslenskum lög-
um og reglum til hins ítrasta til að
tryggja sem best, að umrædd
verksmiðja spilli ekki umhverfi
sinu og heilsu starfsfólks verði
ekki stefnt í voða. Að lokum má
geta þess, að gert er ráð fyrir, að
heilbrigðiseftirlit ríkisins fylgist
með byggingu verksmiðjunnar og
tryggi, að stöðlun og öðrum skil-
yrðum, sem sett verða fyrir bygg-
ingum og rekstrarleyfi, verði
framfylgt.
Að öllu þessu athuguðu mun
heilbrigðiseftirlit ríkisins ekki
mæla gegn rekstrarieyfi fyrir fyr-
irhugaða málmblendiverksmiðjú
í Hvalfirði, enda verði settum
skilyrðum fyrir byggingu, við-
haldi og rekstri fylgt i hvivetna.
Staðarval, skattar og tollar
Varðandi skatta og tolla þessa
fyrirtækis er gert ráð fyrir þvi, að
verksmiðjan njóti sömu kjara og
annar hliðstæður útflutningsiðn-
aður að því er varðar aðflutnings-
gjöld og söluskatt á innflutning.
bæði hvað varða stofnkostnað og
rekstur. Sama gildir um útflutn-
ing og verða framleiðsluvörur
verksmiðjunnar ekki söluskatts-
skyldar á Islandi nema til inn-
lendra aðila. Varðandi skattlagn-
ingu verksmiðjufélagsins verður
henni í meginatriðum háttað
samkv. íslenskum skattalögum,
eins og þau verða á tiverjum tíma.
Þau fáu sérákvæði, sem um er
samið, er að finna í frv. í 7., og 8.
gr. þess og má segja, að mikilvæg-
asta sé ákvæðið um frádráttar-
heimild um arðgreiðslu, sem svar-
ar allt að 10% af nafnverði hluta-
fjár. Um þetta atriði segir svo frá
undirbúningsnefndinni á bls. 23 i
frv., að þetta ákvæói hafi tvo kosti
í för með sér. Annars vegar geri
það fyrirtækinu kleift að byggja
upp meiri varasjóði en ella væri
og þannig gera það lánshæfara
gagnvart erlendum bönkum. Hins
vegar felst í þessu ákvæði, ef því
verður beitt, frestun á greiðslu
arðs úr landi, sem aftur hefur
hagstæð áhrif á greiðslujöfnuð.
Varðandi staðarval fyrir verk-
smiðjuna, þá var það mál rann-
sakað rækilega og niðurstaða í því
fengin alllöngu fyrir stjórnar-
skipti. Ýmsir staðir höfðu vérið
kannaðir, og hafði verið komist að
þeirri niðurstöðu, að verksmiðjan
væri best staðsett á Hvalfjarðar-
strönd, þ.e.a.s. í Iandi jarðarinnar
Klafastaða í Skilmannahreppi í
Borgarfjarðarsýslu. Það hefur nú
undanfarnar vikur verið rætt við
eigendur jarðarinnar um kaup á
landi úr jörðinni, og hefur náðst
fullt samkomulag um það, að rik-
ið kaupi um það bil 80 hektara
lands úr jörðinni, sem nægir rif-
lega fyrir byggingu verksmiðj-
unnar og fyrir höfnina og enn
fremur að rikið fái forkaupsrétt á
jörðinni að öðru leyti. Vegna
þessa samkomulags hefur verið
felld niður eignarnámsheimild,
sem verið hafði í upphaflega frv.,
heimild fyrir ríkisstj. til þess að
taka land eignarnámi í þessu
skyni. Ég fagna þvi, að fullt sam-
komulag hefur náðst við aðila um
þetta mál.
1 sambandi við verksmiðjuna
þarf að gera hafnarmannvirki og
er aðstaða hafnarmannvirkja ein
af ástæðunum til þess, að þessi
staður var valinn, því að hafnar-
skilyrði eru þarna mjög góð. Það
hefur verið mjög um það rætt,
hvernig skyldi háttað aðild að
höfninni, hvort þarna skyldi
verða um landshöfn að ræða,
hvort verksmiðjan skyldi að ein-
hverju leyti eiga höfnina, en sú
hefur orðið niðurstaðan, að sveit-
arfélögin sem þarna eiga hlut að
máli, verði eigendur hafnarinnar.
Þau hreppsfélög, sem þarna eiga
hlut að máli, eru fyrst og remst
Skilmannahreppur, enn fremur
Hvalfjarðarstrandarhreppur,
Innri-Akraneshreppur og Leirár-
og Melasveit. Auk þess kemur
Akraneskaupstaður hér að sjálf-
sögðu til og enn fremur kemur
þar til athugunar, hvort Borgar-
fjarðarsýsla yrði einnig aðili.
Samgrh. hefur nýlega skipað
nefnd til þess að athuga nánar um
eignaraðild að höfninni, en í stór-
um dráttum má segja, að gert er
ráð fyrir þvi að sveitarfélög verði
eigendur hafnarinnar og höfnin
verði síðan byggð eftir hafnalög-
um og almennum reglum um fjár-
framlög, þannig að ríkissjóður
leggi fram 75% kostnaðarins, en
sveitarfélögin 25%.
Varðandi tekjustofna sveitarfé-
lags eða sveitarfélaga, þá er gert
ráð fyrirþvií7.gr. frv.varpsins,
að félagið greiði árlegt landsút-
svar, sem reiknast út eftir svipuð-
um reglum og aðstöðugjald og
enn fremur greiði það fasteigna-
skatta eftir venjulegum reglum.
Það mál er til athugunar nú,
hvernig þeim tekjum, sem til
sveitarfélaganna ganga, verði
skipt milli þeirra. Það er hægt á
þessu stigi að segja, að gert er ráð
fyrir því, að hreppsfélögin 4, sem
ég nefndi, ásamt Akraneskaup-
stað, verði aðilar að þessum tekju-
stofnum, en hvernig þeim verður
háttað að öðru leyti er til nánari
athugunar. I því sambandi er rétt
að geta þess einnig, að komið hef-
ur til orða, hvort þessi 4 hreppsfé-
lög mundu vilja sameinast í eitt
sveitarfélag. Það er gert ráð fyrir
því í sveitarstjórnarlögum, að
slíkt megi verða, ef sveitarfélögin
óska eftir því og eru hafnar
nokkrar umr. milli þeirra og full-
trúa ríkisins um það efni. Urslit
þess máls velta auðvitað á óskum
og vilja sveitarfélaganna sjálfra.
Raforkuverd
Það var fyrir réttu ári að við-
ræðun. um orkufrekan iðnaó
sendi þáverandi ríkisstj. grg. og
taldi undirbúningi svo langt kom-
ið að járnblendiverksmiðju að
taka mætti endanlegar ákvarðan-
ir iþví máli. I apríl ogmaí mánuði
mun það hafa verió rætt og jafn-
vel verið í ráði að leggja fram frv.
um málió fyrir Alþ., en af sérstök-
um ástæðum varð ekki af þvi,
ástæðum sem ég skal ekki rekja
hér að þessu sinni, En eftir stjórn-
arskiptin í haust var málið tekið
upp að nýju og m.a. voru það 3
atriði, sem lögð var áhersla á að
kanna nánar og fá breytingar á. 1
fyrsta lagi var talið nauðsynlegt
að fá mun hærra orkuverð fyrir
það rafmagn, sem selt yrði til
járnblendiverksmiðjunnar held-
ur en gért hafði verið ráð fyrir í
samningsdrögum frá því í fyrra-
vor. Það tókst að fá þar á verulega
hækkun þannig, að þegar bæði
hækkunin á sjálfu orkuverðinu,
forgangsorku og afgangsorku er
talin og einnig aðrar breytingar í
því sambandi þá er hækkunin á
orkuverðinu um 43% frá því sem
var í þeim drögum, sem lágu fyrir
frá sl. vor. I öðru lagi var talið rétt
að fá eignarhlut Islands lækkaðan
úr 65% nióurundir 51% af ástæð-
um, sem ég greindi hér í upphafi
míns máls. Samkomulag var svo
um það, að Island ætti 55% í
staðinn fyrir 65% eins og gert var
ráð fyrir á sl. ári, eða sl. vori. 1
þriðja lagi var lögð á það megin-
áhersla að tryggja sem best allar
mengunarvarnir og hef ég rakið
það mál nokkuð hér.
1 þessu efni, um öll þessi þrjú
þýðingarmiklu atriði, hefur nást
verulegur árangur.
Verðandi þá kosti, sem eru við
þaó fyrir lsland að ganga til þessa
samstarfs og reisa þessa verk-
smiðju skal ég aðeins rekja hér
nokkur meginatriði i lok míns
máls.
Það er í fyrsta lagi, að slik járn-
blendiverksmiðja og samningar
um hana eru æskilegir og í raun-
inni nauðsynlegir vegna orkusölu
frá Sigöldu, nauðsynlegir til þess
að selja við góðu verði þá orku,
sem þar er framleidd og sem ekki
er markaður fyrir um sinn innan-
lands. Að því leyti er þetta frv. og
þessi samningur, sem það byggist
á, mjög mikilvægt fyrir þessa
stórvirkjun.
1 öðru lagi mundu renná með
þessum hætti fleiri stoðir en nú
er undir íslenskt atvinnulíf og
efnahagslif. Öllum er það kunn-
ugt hversu varhugavert það er að
byggja svo mjög á einum atvinnu-
vegi, þó hann sé okkar lífæð að
sjálfsögðu, sjávarútveginum. Við
verðum að fá fleiri stoðir. I þá átt
var stigið stórt spor með byggingu
Álversins og nú mundi járn-
blendiverksmiðjan verða mikil-
væg stoð einnig. M.a. mundi slík
verksmiðja auka gjaldeyristekjur
okkar, nettógjaldeyrishagnaður
mundi verða verulegur af þessari
verksmiðju.
I þriðja lagi mundi verða hér
atvinnuauki. 1 þessu samb. er gert
ráð fyrir því aðs þó ekki sé það
alveg fullákveðið, að ef af þessari
byggingu verður þá muni um 300
manns hafa þar atvinnu við bygg-
ingarframkvæmdir, en síðar þeg-
ar verksmiðjan tekur til starfa er
gert ráð fyrir 115 manna starfs-
liöi. Nú vil ég taka fram i þessu
sambandi að vitanlega verður að
gæta þess hér vandlega, hvernig
þetta fellur að hinum almenna
vinnumarkaði, og að ekki verði af
þessum framkvæmdum aukin
þensla. Þaó mál þarf að sjálfsögðu
að skoðast í sambandi við efna-
hagsmálin í heild og framboð og
eftirspurn eftir vinnuafli. I fjórða
lagi myndi slík stóriðja skapa
möguleika fyrir ýmiss konar auk-
inni þjónustu: þjónustufyrir-
tækja, viðgerðarverkstæða, flutn-
ingsaðila o.s.frv.
I fimmta lagi mundi ísland fá
skatttekjur af þessari verksmiðju,
sem mundu verða verulegar bæði
til rikis og sveitarfélaga, ef svo
fer sem horfir.
Og i sjötta lagi má gera ráð fyrir
því aðlslandfáitöluverðan arð af
þessu fyrirtæki. Þetta fyrirtæki
verður eftir þeim drögum, sem
hér liggja fyrir, islenskt fyrirtæki
að meirihluta og mun í öllu lúta
íslenskum lögum.
Ú tsölumar ka ður inn
umtalaði
í fullu fj öri
0
Otrúlegustu kjör:
□ KULDAFLÍKUR
□ FÖT M. VESTI □ STAKIR JAKKAR
□ kjólar □pilsqpeysurDblússur
□ bolir □ leðurjakkar o.m.fl.
■
# KARNABÆR
I IfeKli imorl/aAi ir I oi inotmn
Utsölumarkaður Laugaveg 66

C*Y^ .A RICQMAC
9 *r imop
1
2
3
4
5
6
Grandtolal - Nlerkjasklfti - Mlnus-margföldun
Konstant - Fljötandl komma
Auk: + - X 4-
Stór + takki, sem audveldar samlagnlngu og
kemur í veg lyrir villur.
Hljódlát. Slekkur á prentverkinu. et engin
vinnsla i 3 sek. - ræsir þad sjállkrafa er
vinnsla hefst á ný.
Skrifar á venjulegan pappír.
Nýtt og glæsilegt útlit.
Verd KR.
34.000

I SKRIFSTOFUVELAR h.f.
<£. + = -F ^
Hverfisgötu 33
Sími 20560