Morgunblaðið - 07.08.1975, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. AGUST 1975
11
Þórður Möller y fir-
lœknir — Minning
F. 13. janúar 1917
D. 2. ágúst 1975.
Fyrir réttum sautján árum, 2.
ágúst 1958, lézt faðir minn, sem
var yfirlæknir Kleppsspítala.
Þórður Möller tók þá við starfi
hans. Þórður hafði verið aðstoðar-
læknir við Kleppsspítalann siðan
vorið 1949 og raungar gegnt störf-
um yfirlæknis siðasta tæpa árið
fyrir andlát föður míns.
Kynni okkar Þórðar, sem brátt
urðu að órjúfanlegri vináttu, hóf-
ust vorið 1949. Hann var að byrja
sérnám sitt í geðlæknisfræði á
Kleppsspítalanum, en ég var þar
þá í námi sem stúdent.
Upp frá þessu hefur Þórður
unnið samfellt við Kleppsspítal-
ann að undanskildum tíma, sem
hann dvaldist við framhaldsnám
erlendis á árunum 1954—1955.
Hann hafði og dvalið erlendis við
framhaldsnám áður, á árunum
1946—1948, fljótlega eftir að
hann lauk kandidatsprófi.
Auk þeirra starfa, sem venju-
lega fylgja því að vera yfirlæknir,
sá Þórður sérstaklega um heilarit-
un á Kleppsspftalanum. Innan
geðlæknisfræðinnar beindist
áhugi hans sérstaklega að geðlyfj-
um, iðjuþjálfun (ergoterapi) og
réttargeðlæknisfræði. Hafði hann
sennilega betri yfirsýn yfir þessi
svið geðlæknisfræðinnar heldur
en flestir aðrir íslenzkir geðlækn-
ar. Þá hafði hann mikið með mál
drykkjusjúkra að gera og hafði
með höndum lækniseftirlit
á heimilinu að Akurhóli. Um tfma
var hann og læknir Bláa bands-
ins.
Samstarf okkar Þórðar hófst
fyrir alvöru eftir að ég kom einn-
ig sem yfirlæknir að Kleppsspftal-
anum árið 1962. I þessu samstarfi
fann ég hvern mann Þórður hafði
að geyma. Einlægari og traustari
samstarfsmaður hygg ég að sé
vandfundinn. I nánu samstarfi
lækna um stjórnun og lækningar
reynir oft mjög á samstarfsvilja
og getu og ekki sfzt þegar ólíkir
menn vinna saman. I þau 13 ár,
sem við Þórður unnum saman
sem yfirlæknar Kleppsspftalans,
man ég ekki eftir, að snurða hafi
hlaupið á þráðinn okkar f millum
án þess að við gætum fljótlega
jafnað hana. Fyrir þetta sérstak-
lega mun ég ætið minnast Þórðar
með þakklæti.
Störf sfn öll vann Þórður af
mikilli samvizkusemi og alúð.
Þórður var ekki margmáll maður
og gekk að störfum sínum án alls
yfirlætis. Stóryrði voru honum
fjarri, en með svip og látbragði
gat hann oft gefið til kynna meira
en mörg stór orð fá sagt. Var
stundum ekki örgrannt um, að
sumum fyndist hann þurr á
manninn og erfitt að nálgast
hann, einkum ef um smákvabb
var að ræða. Væri hins vegar eitt-
hvað alvarlegt á seyði var ekki
betra að leita til annarra. Þá gaf
hann allan þann tfma sem á þurfti
að halda. I slfkum tilvikum gat
ekki að finna alúðlegri og nota-
legri mann, og því betri því meiri
sem raunir annarra voru. Um
hann átti vel við þýzkur orðskvið-
ur, sem stóð á skrifborði fyrir-
rennara hans: „Nur ein guter
Mensch kan ein guter Artz sein“,
„aðeins góður maður getur verið
góður læknir".
Frístundir sínar helgaði Þórður
einnig geðverndarstörfum á viss-
an hátt. Mest af þeim notaði hann
f starfi K.F.U.M. Þar var hann öt
ull forgöngumaður og vann þar
að uppeldismálum og auknum
þroska barna og ungs fólks. Hann
var alla tíð mjög ungur f anda og
hugsunarhætti, svo að börn og
unglingar hændust að honum,
honum sjálfum til ánægju og
þeim til uppbyggingar og aukins
þroska.
Þegar starfi og frístundastarfi í
þágu annarra lauk, hafði Þórður
mikið yndi af að hlusta á sfgilda
tónlist. Fyrr á árum, er hann var
ógiftur aðstoðarlæknir, nutum við
félagar hans góðs af plötusafni
hans. Lék hann þá oft konserta
Bachs af plötum, er við drukkum
saman hádegiskaffi. Á seinni ár-
um varð tími naumari og þá ekki
unnt að hlusta á plötur nema á
sfðkvöldum.
Þórður var söngmaður góður og
söng bæði einsöng og í kórum.
Hann kom águðsþjónustuhaldi í
Kleppsspftalanum, er samkomu-
salur spftalans var fullgerður.
Um byggingu hans og húss fyrir
iðjuþjálfun á spítalanum hafði
Þórður forgöngu. Kórinn sem
söng við guðsþjónustur á spítalan-
um samanstóð iðulega af Þórði og
frú Kristfnu ásamt ættingjum
þeirra. Er mér til efs að annars
staðar hafi fundizt betri kirkju-
söngur.
Þórður var mjög einarður og
hafði fast mótaðar skoðanir, sem
hann rökstuddi af hyggindum og
gætni. Þrátt fyrir þetta var hann
umburðarlyndur vel, og reyndi
aldrei að þröngva skoðunum sfn-
um upp á aðra. Tilfinningar sínar
lét hann f ljós af hógværð og
einlægni, án alls æsings og var
jafnan seinþreyttur til vandræða.
En færi svo fylgdi hann fast eftir
og hefði ég ekki viljað hafa hann
á móti mér f mörgum málum.
Minnist ég raunar ekki nema eins
slfks máls, þar sem grundvallar-
skoðanir okkar rákust á.
Að sjálfsögðuhlóðustmörg störf
á mann meðþæfileika og skapgerð
Þórðar. Margir föluðust eftir
starfskröftum hans. Starfa hans í
þágu K.F.U.M. er þegar getið.
Hann var um hrfð formaður Geð-
læk'nafélags Islands og jafnan
fulltrúi þess f norrænu samstarfi
geðlækna. Hann var meðritstjóri
Nordisk Psykiatrisk Tidsskrift.
Er haldið var norrænt geðlækna-
þing á tslandi 1973 tók hann að
sér ritstjórn og útgáfu á bók með
úrdrætti af því sem þar var flutt
af fræðilegu efni. Hann var kenn-
ari f geðlæknisfræði við lækna-
deild Háskóla tslands frá 1958—
1962 og aftur frá 1968 til dauða-
dags. Sá hann þá einkum um
kennslu f notkun geðlyfja auk
kliniskrar kennslu. Um Iangt ára-
bil kenndi hann hjúkrunarnem-
um geðlæknisfræði. Eftir hann
liggja nokkrar greinar um sér-
grein hans í innlendum og erlend-
um læknaritum, blaði læknanema
og timariti Geðverndarfélags ts-
lands. Þar til Þórður veiktist í
fyrravor gaf hann sér einnig tfma
til að reka lækningastofu utan
spítalans þrjá eftirmiðdaga vik-
unnar.
Fyrir rúmu ári síðan veiktist
Þórður af sjúkdómi þeim, er dró
hann til bana. Eftir velheppnaða
aðgerð fékk hann góðan stundar-
bata og gat gengið að störfum á
spítalanum fram í maí á þessu ári.
Þórður vissi vel að hverju dró og
tók örlögum sínum í fullri sátt við
guð sinn. Honum þótti auðvitað
miður að þurfa að yfirgefa margt,
sem hann átti eftir ólokið. Fyrir
skömmu, er hann var lagstur
banaleguna, ræddum við um
framtíðaráform á spítalanum. Var
hann fullur áhuga að venju og
glaðnaði mjög yfir honum, er ég
sagði honum frá, að líkur bentu
til að mál gengju vel fram þann
veg sem hann vildi.
Ljóst er, að nú er mikið skarð
fyrir skildi í fslenzkri geðlækna-
stétt. Ég sakna vinar í stað og
óviðjafnanlegs samverkamanns.
Svo er einnig um marga aðra sam-
starfsmenn okkar og sjúklinga
Kleppsspítaans. Við munum jafn-
an minnast Þórðar, er við heyrum
góðs manns getið og reyna að feta
f fótspor hans. Minningu hans
höldum við bezt í heiðri með þvf
að vinna að heill sjúklinganna,
sem gætu þurft á spítalanum að
halda.
Þórður var kvæntur Kristfnu
Magnúsdóttur. Hennar er mestur
missirinn. Frú Kristínu, foreldr-
um hennar, séra Magnúsi Guð-
mundssyni og frú Rósu Einars-
dóttur, systkinum hennar og
systkinum Þórðar votta ég inni-
lega samúð.
Tómas Helgason.
Kveðjafrá K.F.U.M.
Margir af máttarstólpum
K.F.U.M. f Reykjavík hafa verið
kallaðir brott á fáum árum og nú
seinast Þórður Möller, yfirlæknir.
Hann var ritari stjórnar félagsins
um margra ára skeið og fram á
þetta ár, meðan kraftar leyfðu.
Við fráfall hans er oss, samverka-
mönnum hans f kristilegu sjálf-
boðastarfi um áratuga skeið, efst f
huga þakklæti til Guðs fyrir góð-
an liðsmann og ötulan forystu-
mann áýmsumsviðum.
Fyrstu kynni hans af K.F.U.M.
munu hafa verið þau, að honum
var boðið á fermingardrengjahá-
tfð félagsins árið sem hann fermd-
ist. Frá þeim degi var hann bund-
inn félaginu órofa böndum og tók
þátt í störfum þess á flestum svið-
um af sérstakri trúmennsku og
alúð. Hann eignaðist ungur bjarg-
fasta trú á Jesúm Krist, sem var
honum dýrmætari en allt annað,
já, Iffið sjálft. Sú trú gaf honum
einnig hugró og djörfung í dauða,
sem hann tók með æðruleysi
kristins manns.
Vér sem lengst áttum með hon-
um samleið, minnumst með þakk-
læti fjölmargra dýrmætra sam-
verustunda f drengja- og ungl-
ingastarfinu á fyrri árum ekki
sízt f sumarbúðunum f Vatnaskógi
og við stjórnarstörf að þeim mál-
um. Síðari árin verða oss hug-
stæðust fyrir framlag hans í söng-
lífi félagsins og við störf í aðal-
stjórn þess. Verða þau störf hans
seint metin að verðleikum. Hann
hafði hljómfagra söngrödd, og
eru óteljandi þeir fundir og sam-
komur, sem hann auðgaði með
söng sínum, bæði einn saman og i
kórum félagsins. Hann var vand-
virkur og vandlátur um söng og
tónlist og hafði mikla nautn af
þeim hlutum. Hann var ekki tiður
gestur f ræðustóli félagsins á sam-
komum, en þegar svo vildi til, bar
mál hans vott um sömu vand-
virkni og góðan undirbúning og
þar hljómaði jafnan skýr tónn
fagnaðarerindisins.
Þórður var mörgum góðum
kostum búinn, en þeir eiginleikar
hans, sem verða mér og sjálfsagt
öðrum samverkamönnum hans
minnisstæðastir og fegurst for-
dæmi eru tryggð hans, bæði við
félagsskap vorn og málefni Guðs-
ríkis yfirleitt. Sæti hans á fund-
um og samkomum var ekki autt,
þó að beztu hljómleikar eða aðrir
álíka eftirsóknarverðir hlutir
væru í boði annarsstaðar á sama
tíma. Sama tryggð kom fram f
garð þeirra, sem áttu vináttu
hans, ekki brást Þórður, hvað sem
fyrir kom. Á stundum gat mönn-
um fundist hann nokkuð þurr á
manninn, eins og sumir embættis-
bræður hans verða stúndum að
vera, en sú hlýja og einlægni í
viðmóti sem hann átti í rfkum
mæli, verður oss öllum ógleyman-
leg.
Þessum fáu orðum er ekki ætl-
að að vera greinargerð um líf
hans og starf, ætt hans eða upp-
runa, enda ekki á mfnu færi að
gera slíkt. Þess má þó geta, að
hann var Reykvíkingur fæddur
13. jan. 1917, sonur þeirra mætu
hjóna, Þóru Þórðardóttur Guðj-
ohnsen og Jakobs Möller, fyrrum
ráðherra. 20. marz 1953 var fagn-
aðardagur f lífi Þórðar, er hann
gekk að eiga eftirlifandi konu
sína, Kristínu Magnúsdóttur,
Guðmundssonar fyrrum próffasts
f Olafsvfk og Rósu Einarsdóttur
Thorlacíus. Þau áttu mörg gæfu-
rík ár saman, enda um alla hluti
mjög samrýmd, bæði í einkamál-
um og félagsstarfi. Það var engin
tilviljun, að sungið var á brúð-
kaupsdegi þeirra: Með Jesú byrja
ég, með Jesú vil ég enda, því að
málefni hans var þeim helgast í
heimi þessum.
Þessi fáu orð áttu fyrst og
fremst að flytja frú Kristínu og
fjölskyldu Þórðar hugheilar sam-
úðarkveðjur með bæn um styrk í
djúpri sorg. Sá Drottinn, sem er
herra lifs og dauða gefur þann
styrk, svo að vér þurfum ekki að
láta hugfallast, og í honum er
eilífa lífið fólgið. Ég minni að
lokum á orð postulans i síðara
Korintubréfi: „Því að vér vitum,
að þótt vor jarðneska tjaldbúð
verði rifin niður, þá höfum vér
hús frá Guði, inni, sem eigi er
með höndum gjört, eilíft á himn-
um.“
Guði séu þakkir, sem gefur oss
sigurinn fyrir Drotin vorn Jesúm
Krist!
Guði séu þakkir fyrir Þórð Möll-
er, lif hans og störf og blessuð sé
minning hans.
Árni Sigur jónsson.
Kveðja frá skólabróður
Er vér f dag kveðjum Þórð Möll-
er, yfirlækni, er hugur minn full-
ur þakklætis og ljúfra endur-
minninga. Leiðir okkar Iágu
saman allt frá skóladögum til sfð-
ustu stundar, tengdir sameigin-
legum áhugamálum.
Á ungum aldri mættum við báð-
ir þeim frelsara, sem var okkur
meira virði en allt annað alla æfi.
Síðan hafa leiðir okkar legið
saman f starfi í K.F.U.M., Kristi-
legu stúdentafélagi og víðar. Við
það starf eru margar kærustu
endurminningar lífsins bundnar.
Þórður kvæntist Kristfnu
Magnúsdóttur, prófasts f Ólafs-
vík, og þá varð hið fagra heimili
þeirra opið vinum og samstarfs-
fólki. Þar áttum við margar
ógleymanlegar ánægjustundir
bæði á fundum og öðrum vina-
mótum.
Það var þungt áfall öllum, sem
til þekktu, er Þórður veiktist fyrir
nærri hálfu öðru ári. Það var sér-
staklega erfitt fyrir konu hans og
nákomna vandamenn að fylgjast
með þvf hvernig sjúkdómurinn
heltók hann.
Er vér skólasystkini Þórðar
minntumst fjörutíu ára stúdents-
afmælis vors á síðast liðnu vori, lá
hann helsjúkur og mátti ekki
mæla. Og nú, er hinn mikli fjöldi
stúdenta frá öllum Norður-
löndum safnast hér saman á
kristilegt stúdentamót, er hann
borinn til hinstu hvfldar.
Það var öllum, sem til þekktu,
fagnaðarefni f þessari þungu
sorg, að bæði Þórður og ástvinir
hans þekktu þá huggun, sem hinn
upprisni frelsari vor getur einn
veitt.
Nú gleðjumst vér, er hin langa
þraut er liðin og vinur vor hefur
mætt frelsara sfnum á Iandi lif-
enda.
Vér biðjum Kristfnu og ást-
vinum þeirra beggja blessunar og
styrks frá Drottni.
Vertu sæll, vinur, hafðu þökk
fyrir allt og allt.
Ástráður Sigursteindórsson.
Þegar kvaddur er góður vinur
og samferðamaður, sækja á hug-
ann ótal minningar um liðnar
samverustundir og átvik, sum
gömul og löngu liðin, önnur nýrri
en þó lítt ferskari i minningunni.
Leiðir okkar vinanna lágu fyrst
saman er ég var sextán eða saut-
ján ára. Kynntumst við ekki þá
strax, en vorum báðir með í
K.F.U.M. starfinu hér i Reykja-
vík.
Ég minnist þess hve ég leit upp
til þessa hávaxna unga og gjörvi-
lega pilts. Fórum við stundum á
reiðhjólum f K.F.U.M. skálann í
Kaldárseli, sem Hafnarfjarðarfé-
lagið á. Þórður var þar hrókur alls
fagnaðar og setti ávallt mikinn
svip á hópinn. Hann var kvikur í
hreyfingum, kappsamur og
óragur við að halda fram skoð-
unum sfnum, söngrödd hafði
hann bæði mikla og fagra og var
auk þess óvanalega músíkalskur,
eins og hann á lfka ættir til. Það
hefur ávallt verið til fyrirmyndar
hve rfk áherzla hefur verið lögð á
almennan söng á fundum f
K.F.U.M. Stundum voru drengir
feimnir að láta heyra sfna rámu
og óvissu mútu rödd, en þegar
Þórður var kominn f hópinn og
hóf upp rödd sína, tók hann þegar
við forsöngvarahlutverki og þá
þurfti heldur ekki að kvíða því að
neinn væri hikandi, hér var á
ferðinni sterkur og öruggur
söngvari sem óhætt var að fylgja.
Þórður átti þá þegar örugga trú
og vissu f hjarta sér, um það að
Guð sendi son sinn í heiminn til
að frelsa synduga menn.
Það var þessi trú sem einkenndi
allt líf hans og starf þá og ávallt
sfðar, og sem gaf honum hugrekki
til að gleðjast í sínu langa hel-
strfði, svo að hann gat glaður sagt:
„Guði séu þakkir sem gefur oss
sigurinn fyrir drottin vorn Jesúm
Krist.“
Honum var það hjartans mál að
fleiri mættu eignast þá gleði í
hjarta sitt, sem það veitir að setja
traust sitt á frelsisverk Guðs i
Jesú Kristi.
Það liðu ekki mörg ár frá fyrstu
kynnum okkar Þórðar, þar til við
vorum orðnir góðir vinir og nánir
samstarfsmenn.
Þórður var óþreytandi að
hjálpa til í félagsstarfi K.F.U.M.
og fékk ég drjúgum að njóta lið-
sinnis hans. Laugarnesdeildin var
þá nýr vaxtarbroddur í félaginu,
sem skotið hafði rótum i garðhúsi
félagsins við Reykjaveg, sem
síðar fékk nafnið Drengjaborg.
Þar var minn stárfsvettvangur á
þeim árum. Mér býður f grun að
margir muni þeir drengir, er nú
lesa þessar fátæklegur lfnur
mínar, sem renna þakklátum
huga til föður okkar á himnum og
þakka fyrir Þórð. Hann var
óþreytandi að koma á fundina,
syngja fyrir okkur og með okkur,
lesa sögur og síðast en ekki sízt að
segja okkur frá Jesú og beina
huga okkar til hans.
Margt var það sem Þórður átti
frumkvæði að innan félagsins.
Allir sem þekktu hann vissu
hve mikið yndi hann hafði af að
hlýða á vandaða hljómlist. Lét
hann þá hlið félagsstarfsins því
mjög til sfn taka. Frumkvöðull
var hann líka að því að í Vatna-
skógi var reist bænahús, í stað
bænatjalds, sem áður var notast
við þar. Hafa margir sótt þangað
styrk og næringu fyrir trú sína.
Ein ógleymanleg minning er
mér sérstaklega hugstæð. Þórður
hafði lengi þráð að eignast eigin-
konu og heimili, var mér sem vini
hans vel kunnugt um þetta. Svo
var það dag einn að Þórður leitaði
mig uppi, þar sem ég var að vinnu
í húsgrunni inni við Kirkjuteig.
Hann ljómaði svo af fögnuði og
hamingju, að ég hreyfst strax af
fögnuði hans. Erindi hans var að
segja mér frá trúlofun sinni og
Kristínar Magnúsdóttur.
Það var mikil hátíð og gleði að
Hólatorgi hinn 7. marz 1953, er
haldið var brúðkaup þeirra. Man
ég einnig vel hve glaður og hlýr
Jakob faðir Þórðar var á þeim
degi. Voru brúðhjónin bæði full
þakklætis til Guðs, fyrir ham-
ingju þá er þeim féll í skaut.
Saman bjuggu þau sér fagurt og
hlýtt heimili, þar sem gaman var
að koma.
Já minningarnar eru margar,
minningar frá námsárum Þórðar.
Hvernig saman fléttaðist nám og
félagsstarf í K.F.U.M. Minningar
frá fögrum sumarkvöldum, þegar
unað var við leiki og útiíþróttir,
og þegar sezt var niður að leik
loknum til að segja drengjunum
frá Jesú. Þá fundum við allir að
Jesús sjálfur var okkur svo nærri.
Minningar frá bænastundum,
þegar beðið var fyrir vinum og
kunningjum.
Svo fléttaðist inn i lff hans al-
vara lífsstarfsins. Stundum varð
hann að brynja sig með kaldrana-
legri framkomu. Öðrum þurfti
hann að sýna hlýju og umhyggju.
Framhald á bls. 18