Morgunblaðið - 14.12.1975, Blaðsíða 4

44
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. DESEMBER 1975
UMSJÓN: Bergljót Halldórsdóttir. Björg Einarsdóttir. Erna Ragn-
arsdóttir og Lilja Ólafsdóttir.
Kynfræðsla og fjölskylduáætlun
Kynfrœðsla
í skólum
1 MAÍ sl. var samþykkt á
alþingi frumvarp til laga um
ráðgjöf og fræðslu varðandi
kynlíf og barneignir og um
fóstureyðingar og ófrjósemisað-
gerðir.
Fyrsti kafli frumvarpsins
fjallar um ráðgjöf og fræðslu.
Sjöunda greinin hljóðar svo: I
samráði við fræðsluyfirvöld
skal veita fræðslu um kynlíf og
siðfræði kynlífsins á skyldu-
námsstigi í skólum landsins.
Einnig skal veita fræðslu á öðr-
um námsstigum.
Skólayfirlæknir skal sjá um
framkvæmd og uppbyggingu
fræðslustarfs skv. þessari
grein.
Samkvæmt námsskrá skyldu-
námsstigsins, útg. 1960 er ekki
gert ráð fyrir kennslu um kyn-
ferðismál almennt, svo sem
samfarir, hvernig barn verður
til, getnaðarvarnir né kynsjúk-
dóma.
Samkvæmt upplýsingum var
það undir viðkomandi kennara
barnanna komið hve langt þeir
kusu að fara út f slík mál, eða
hvort þeir gerðu það yfirleitt.
Flestir kennarar munu hafa
veigrað sér við að fjalla um
þessi atriði, enda var það ekki
skylda þeirra.
Þar sem ný lög hafa nú tekið
gildi leituðum við upplýsinga
hjá skólayfirlækni Erni Bjarna-
syni og spurðum hann, hvernig
kynfræðsla f skólum væri fram-
kvæmd nú og hvaða breytingar
væru fyrirhugaðar.
LEIÐBEINIMGAR
FYRIR
UNGAR
STOLKUR
Svar skólayfirlæknis:
Kenna skal öllum nemendum
á skyldunámsstigi almenna
heilsufræði og stúlkum auk
þess þá þætti heilsufræði, sem
konur varðar sérstaklega. í
kennslubókum þeim, sem
notaðar eru við heilsufræði-
kennsluna er fjallað um kyn-
þroska, frjóvgun og fóstur, en
auk þess er völ ágætra hand-
bóka um kyniff, fyrir ýmsa
aldursflokka, sem dreift er til
skólanna. Auk kennara hafa
skólahjúkrunarkonur víða ann-
ast fræðslu um kynþroska og
frá heilsuverndar- og heilsu-
gæslustöðvum er dreift ritling-
um um kynþroska og getnaðar-
varnir.
I lögum um ráðgjöf og
fræðslu varðandi kynlíf og
barneignir og um fóstur-
eyðingar og ófrjósemisaðgerðir
er kveðið á um, að veita skuli
fræðslu um kynlíf og siðfræði
kynlífs, í skólum landsins.
Verið er að semja nýtt náms-:
efni I líffræði og samfélags-
fræði fyrir grunnskólann.
Verður kynfræðslan felld inn í
þetta námsefni og er gert ráð
fyrir sérstöku efni fyrir hvern
aldursflokk.
Má því vænta, að kynfræðsla
í skólum verði aukin á næstu
árum og verði þannig stoðum
rennt undir þá fræðslu eldri
aldursflokka, sem einnig er
gert ráð fyrir í nefndum lögum.

Framhlið bæklings, sem dreift er til 11—12 ára stúlkna f barnaskól-
um. 1 honum eru mjög góðar útskýringar og leiðbeiningar varðandi
kynþroskaskeiðið. Engar samsvarandi leiðbeiningar eru til fyrir
drengi.
Jóna Valgerður Höskuldsdóttir, hjúkrunarfrœðingur:
„Heilbrigðisfrœði eru mjög
vanrœkt í íslensku skólakerfi
•99
Jóna Valgerður Höskulds-
dóttir hjúkrunarfræðingur,
hvað álítur þú um framkvæmd
kynferðis- og kynlffsfræðslu á
skyldunámsstigum skóla?
Ég álft að það sé um sáralitla
og oft enga kennslu í þessum
efnum að ræða á skyldunáms-
stigum skóla.
Þessa skoðun mína byggi ég á
sex ára ferli við skólahjúkrun
og 8—9 ára kennsluferli í
heilsufræði o.fl. f þeim
bekkjum, sem við taka að loknu
skyldunámi þ.e. núverandi 9.
og 10. bekkur gagnfræðastigs.
Skoðun mfn einskorðast ekki
við að kynferðisfræðsla sé
ónóg, heldur eru öll heil-
brigðisfræði svo afspyrnu van-
rækt f fslenzku skólakerfi að
það er mér til stöðugrar undr-
unar hve algert sinnuleysi
fræðslu- og heilbrigðisstétta er
f þessum málum.
Ég tel að sumir og stöðugt
fleiri kennarar geri góð skil
vissum kafla f 6. bekkjar (12
ára) námsefni barnaskóla, sem
frjálst er að sleppa, en þá
vantar allt eðlilegt framhald.
Til þess að heilbrigðisfræðsla
megi öðlast þann sess í skóla-
kerfinu, sem henni ber þarf að
koma inn ákvæði um hana í
námsskrá, bækur við hæfi
hinna ýmsu aldurshópa, sam-
ræming og skipulag kennslu-
efnis og vel uppbyggð nám-
skeið fyrir kennara og heilsu-
gæzlustarfslið skóla, sem yrðu
að sinna þessari fræðslu.
Fræðslumyndasafn Rfkisins á
allgott kvikmyndaefni og hefur
boðið útvegun á góðum mynd-
ræmum við áhugalitlar undir-
tektir.
Þeir fáu skólastjórar, sem
hafa innleitt heilsufræði f 9. og
10. bekk sem skyldu- eða val-
grein eiga skilið virðingu og
þökk fyrir framtakið.
Kynferðisfræðsla og kynlffs-
fræðsla er tvennt skvlt en um
margt ólfkt efni.
Að mínu viti er til sá mann-
afli, sem þarf til þess að sinna
hinu fyrrnefnda, ef frambæri-
legt kennsluefni væri fyrir
hendi og námskeið til samræm-
ingar kennslu væru haldin.
Hið síðarnefnda tel ég að sé
feikilegur vandi að fjalla um
svo að vel sé á viðkvæmari
aldursskeiðum og ærið íhugun-
arefni hvernig hugtakið kyn-
lífsfræðsla hefur að mestu
skyggt á hugtakið kynferðis-
fræðsla i almennum umræðum
um þessi mál.
Það er ekki aðeins æskilegt
heldur nauðsynlegt að kenn-
arar og heilsugæzlustarfslið
skólanna sinni þessum málum í
samvinnu rétt eins og nestis-
málunum, því til þessara aðila
leita nemendur og foreldrar
með sinn vanda og í sam-
einingu er hægt að leysa hann.
Ráðgjöf um getnaðarvarnir
og fjölskylduáætlanir missir
marks þegar ráðþiggjendur
vita nánast ekkert um lfffæra-
og lffeðlisfræði kynjanna.
Kynferðisfræðsluna þarf að
hefja löngu áður en flest börn
hefja skólagöngu eða á aldrin-
um 3—6 ára. Þeir sem öðlast
eðlilega fræðslu um þessi mál í
skólunum geta væntanlega
sfðar veitt börnum sfnum við-
unandi svör við náttúrulegum
spurningum, sem vakna með
öllum börnum þegar þau fá
fyrst áhuga á upphafi og eðli
Iffsins.
„Tel brýna nauðsyn á
aukinni kynfrœðslu í barna- og
unglingaskólum landsins

„TEL brýna nauðsyn á aukinni
kynfræðslu f barna- og ungl-
ingaskólum landsins.** sagði
Gunnlaugur Snædal yfirlæknir
Fæðingardeildarinnar, þegar
við ræddum við hann um kyn-
fræðslu í skólum.
„Ég álft, að skipta eigi kyn-
fræðslunni í skólum i III stig og
tel áberandi í umræðum hjá
fólki, hvað þessum stigum er
ruglað saman, sagði Gunnlaug-
ur.
A I. stigi kynfræðslunnar, tel
ég að kenna eigi almenna líf-
færafræði snemma á barnsaldr-
inum og ætti sú kennsla að vera
í höndum almennra skólakenn-
ara.
A II. stigi tel ég að hjúkrun-
arfræðingar eða læknar ættu að
taka við kennslunni. Byrja ætti
fyrr en gert hefur verið að
fræða börnin um kynþroska-
skeiðið. Síðan ætti að kenna
14—16 ára unglingum um líf-
eðlisfræði kynlffsins, getnaðar-
varnir auk fræðslu um kynsjúk-
dóma.
III. stigið, sem fjallar um
vandamál kynlífsins, tel ég að
eigi ekki að koma inn í skóla-
kerfið, en vera f höndum sér-
menntaðs fólks.
Að lokum: Reynslan sýnir, að
þörf er á að fólk viti meira um
sitt eigið kynlíf, því almennt
gætir mikillar vankunnáttu hjá
fólki um þessi mál. Slíkt veldur
oft seinna erfiðleikum í hjóna-
bandi og samlffi.

liiiiiii

1

m