Morgunblaðið - 17.10.1976, Page 19

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. OKTÖBER 1976
19
Lýðræðissinn aðir
stúdentar í
sókn í Háskólanum
MORGUNBLAÐINU hefur
borizt fréttatilkynning frá
Vöku félagi lýðræðissinnaðra
stúdenta f Háskólanum. 1 þess-
ari fréttatilkynningu kemur
fram að mikili ágreinangur
hefur verið um túlkun
reglugerðar þeirra sem hátíðar-
nefnd 1. desember er kosin
eftir. Vaka skilaði framboðs-
lista til kosninganna með þeim
skilyrðum að félalgið tæki ekki
þátt ( kosningum nema þvf að-
eins að kosningafyrirkomu-
laginu yrði breytt I lýðræðisátt.
Krafðist félagið þess að
kosningin færi fram á almenn-
um opnum fundi stúdenta og
stæði yfir allan fundinn. Blaðið
sneri sér af þessu tilefni til
Þorvalds Friðrikssonar for-
manns Vöku og innti hann
fregna af þessu máli.
Þorvaldur sagði: „Árlega er
um það kosið i Háskólanum
hverjir skuli sjá um fullveldis-
fagnað stúdenta 1. desember.
Undanfaran fimm ár haía þess-
ar kosningar farið fram á sér-
stökum lokuðum fundum
stúdenta, sem vanalega hafa
verið haldnir að kvöldlagi.
Kosningafyrirkomulagið
hefur verið þannig, að engir
hafa getað kosið nema þeir,
sem mætt hafa í upphafi
fundar og setið fundinn á enda.
Þetta fyrirkomulag hefur
mælzt afar illa fyrir meðal lýð-
ræðissinnaðra stúdenta.
Þeir hafa hvað eftir annað
bent á að þetta kosningafyrir-
komulag þýddi í raun að
hundruð stúdenta væru sviptir
atkvæðsrétti sínum. Einu sinni
hefur tekist að fá reglugerð
kosninganna túlkaða nokkuð
rýmri þannig að kjörstaður var
opinn allan fundinn og var
kosningaþátttaka þá nærri 50%
en var aðeins 30% í fyrra.“
Nú í haust ákvað fjölmennur
félagsfundur Vöku að félagið
léti sverfa til stáls í þessu máli
og gengi ekki til kosninga nema
að uppfylltum tveim fyrirvör-
um. Þeir voru a) að kosninga-
fundurinn yrði opinn öllum
stúdentum allan fundartímann
og b) að kosningin færa fram
allan tímann sem fundurinn
stæði.
I framboð sínu sem félagið
skilaði með fyrrnefndum skil-
yrðum lagði Vaka tal að
fullveldishátíðín 1. desember
yrði helguð umræðum um
réttaríkið.
Hvernig brást kjörstjórnin
við þessum skilyrðum?
„Við skiluðum framboði
okkar 12. október. Næsta dag
barst félaginu bréf frá kjör-
stjórninni, sem skipuð er tveim
vinstri mönnum og einum
Vökumanni. í þessu bréfi
hafnaði vinstri meirihlutinn i
Þorvaldur Friðriksson
kjörstjórninni alfarið lýðræðis-
kröfum Vöku. Vaka svaraði
þessu bréfi og ítrekaði fyrri
kröfur sínar. Fimmtudaginn 14.
þ.m. var svo fundur í Stúdenta-
ráði og þar lögðu Vökumenn til
að Stúdentaráð skoraði á kjör-
stjórnina að rýmka kosninga-
fyrirkomulagið. Þessi tillaga
var sámþykkt 'með 17 atkvæð-
um gegn 9. Þá samþykkt má
telja fyrsta áfangasigur Vöku í
þessu máli.
Framboðsfrestur rann út á
föstudaginn var kl. 16.00. Þá
hélt kjörstjórn fund og þar brá
svo ánægjulega við, að sam-
þykkt var krafa Vöku um
breytt kosningafyrirkomulag. I
kjölfar þeirrar samþykktar
sagði Skúli Thoroddsen for-
maður kjörstjórnarinnar af sér.
Við Vökumenn fögnum mjög
þessari skynsamlegu ákvörðun
kjörstjórnarinnar og göngum
vígreifir til kosninganna, sem
verða á miðvikudaginn 20 þ.m. í
Sigtúni og hefjast kl. 20.00.“
Þú segir, að Vaka ætli að
helga fullveldishátfðina réttar-
rfkinu. Eru einhverjar sér-
stakar ástæður til þess?
„Já, til þess eru einkum þrjár
ástæður. Þetta mál er í fyrsta
lagi efst á baugi í þjóðmálaum-
ræðum í landinu nú og ekki að
ófyrirsynju. I öðru lagi endur-
speglar þetta efni hugmynda-
fræðilegan ágreining marxista
og lýðræðissinna. 1 þriðja lagi
tengist þetta efni mjög jöfnum
rétti manna til náms og baráttu
stúdenta ~gegn fjöldatak-
mörkunum og niðurskurði
námsaðstoðar.
Vaka mun næstu daga gefa út
veglegt blað, sem félagió hefur
undirbúið vegna kosninganna
og er helgað þeim að miklu
leyti.“
Hver er staða Vöku f
Háskólanum nú fyrir þessar
kosningar, Þorvaldur?
Félagið er um þessar mundir
í öflugri sókn i Háskólanum og
hefur i sumar eanbeitt sér að
því að styrkja innviði sina og
oViðtal við Þorvald
Friðriksson, formann Vöku
þvá mun verða haldið áfram i
vetur. Við munum m.a. efna til
þriggja starfshópa um lýðræði,
marxisma og marxisma og
kristindóm. Þá verður blaðaút-
gáfu haldið áfram en félagið er
nú um þessar mundir að gef a út
annað blað sitt i október.
Vaka hefur aldrei fengið fast
húsnæði í húsakynnum
stúdenta og Háskólans, hús-
næðisskortur hefur þvi nokkuð
tálmað starfsemi okkar. í
sumar tókst að ráða bót þar á
þegar tið tókum á leigu all
rúmgott 'húsnæði í Hótel Vík í
gamla miðbænum. Félagsmenn
hafa í sumar endurbætt og
innréttað húsnæðið í sjálfboða-
vinnu og er ljóst að þessi að-
staða hefur gerbreytt allri
starfsemi félagsins. Að loknum
1. des. kosningunum eru á döf-
inni kosningar til háskólaráðs
en stúdentar hafa nú fengið 4
fulltrúa í ráðið. Þessar kosning-
ar skipta miklu máli að mínum
dómi og verður félagið að ein-
beita sér að því að ná góðum
árangri í þeim og halda siðan
áfram stöðugu sóknarstarfi til
vors en þá fara fram kosningar
til Stúdentaráðs þar sem Vaka
stefnir að sigri og meirihluta í
ráðinu."
Ef við víkjum að lokum aftur
að 1. des.-kosningunum hver
telur þú að sé æskileg fram-
tfðar skipun þeirra?
„Það er auðvitað frumkrafan
að stúdentar hafi allir jafnan
atkvæðisrétt í þeim kosningum
sem og í öðrum kosningum. Því
marki má ná með fleiri en einni
leið. T.d. mætti kjósa 1. des.-
nefndina í allsherjarkosningu
sem stæði heilan dag. Hins veg-
ar má hreyfa þeirri röksemd að
óþarflega umfangsmikið sé að
efna til tveggja slíkra alls-
herjarkosninga á hvérjum
vetri. Ég tel því sterklega koma
til greina að fella 1. des,-
Framhald á bls. 35
störf, sem hann vann í þágu þess-
arar litlu og einatt hviklyndu
þjóðar, — er ekki úr vegi að vitna
i ræðu hans við opnun hring-
vegarins föstudaginn 19. júlí
1974, því að áreiðanlega var sá
atburður eftirminnilegastur í tíð
Sigurðar Jóhannssonar sem vega-
málastjóra.
Hann lýsti mannvirkjagerð á
Skeiðarársandi, þakkaði öllum
þeim, sem að málinu höfðu staðið
og höfðu skilað góðu verki á stutt-
um tíma og innan upphaflega
áætlaðs kostnaðar, eins og hann
komst að orði. Hann sagði m.a.:
„Hin mikla óvissa varðandi stærð
og dreifingu hlaupa í framtiðinni
veldur því, að ekki þótti fært að
hanna mannvirkin með það fyrir
augum að þau stæðust stærstu
hlaup áfallalaust. Var því valin sú
leið að miða við, að mannvirkin
stæðust jökulhlaup, eins og þau
hafa verið undanfarna áratugi, án
þess að vegasamband rofni. A
hinn bóginn er tilhögun mann-
virkja þannig að sem minnst tjón
hljótist af, þótt stór jökulhlaup
verði.“
Á það reyndi nú fyrir skömmu,
að þetta var rétt sjónarmið. Mann-
virkin stóðust meðalhlaup. Og
þær áætlanir, sem gerðar hafa
verið, hafa reynst tráhstar og
öruggar til frambúðar.
Það hefur áreiðanlega y/ljað
Sigurði Jóhannssyni vegamála-
stjórá, þegar hann í lok ræðu
sinnar gat sagt að framkvæmdum
á Skeiðarárssandi hefði verið lok-
ið á tilsettum tima.
Opnun hringvegarins var einn
merkasti atburður þjóðhátíðar-
ársins.
Ashkenazy
Þeir, sem hafa fylgzt með Ford
forseta Bandaríkjanna, og kynnzt
honum í starfi, t.a.m. á blaða-
mannafundum, bera til hans
meira traust en þeir, sem einung-
is hafa fylgzt með honum úr fjar-
lægð. Hann er m.a. óvenjulegur
bandarískur stjórnmálamaður að
því leyti, að hann er ekki yfir-
borðsmaður og vekur traust, þar
sem hann kemur. Aftur á móti
leikur enginn vafi á því, að sú
staðreynd, að hann komst inn í
embætti forseta Bandaríkjanna
án kosninga og vegna Watergate-
málsins og þeirra ámælisverðu
atriða sem voru þvi samfara, á
eftir að verða honum erfiður ljár i
þúfu. Hann er fulltrúi valds, sem
margir Bandaríkjamenn tor-
tryggja, og er enginn vafi á, að
það á eftir að verða honum þungt
í skauti. En fróðlegt er að fylgjast
með kosningunum og ekki síst því
fjaðrafoki, sem verður út af ýms-
um athöfnum eða ummælum for-
setaframbjóðendanna, svo sem
samtali Carters um kynlíf sitt og
ýmsum slíkum atriðum, sem ís-
lendingum koma spánskt fyrir
sjónir. Ulfaþyturinn, sem varð út
af ummælum Fords forseta, þegar
hann fullyrti, að Sovétríkin réðu
ekki A-Evrópurikjum, átti að
sumu leyti rétt á sér, en þó hefur
forsetinn að sjálfsögðu einnig rétt
til þess að skýra ummæli sín, en
það hefur hann gert á þann hátt,
að Bandarikjastjórn viðurkenni
ekki yfirráðarétt Sovétrikjanna
yfir A-Evrópuríkjum og tók hann
dæmi um nokkurn veginn frjáls
kommúnistaríki, svo sem Rúmen-
íu og Júgóslaviu, enda dettur eng-
um manni annað i hug en að þau
ríki hafi lengi sýnt og sannað með
utanríkisstefnu sinni, að þau eru
óháð Sovétríkjunum og kannski
óháðari þeim en t.a.m. ýmsir
kommúnistaflokkar annars staðar
i heiminum m.a. hér á landi. Auk
þess telur Ford sýnilega, að
detente-stefna hans Brezhnevs og
Kissingers eigi við rök að styðjast
— og ekki er nema mannlegt að
reyna að verja þá stefnu, enda
getur verið að hún eigi eftir að
bera einhvern árangur.
Við íslendingar skulum minn-
ast þess að foreldrar Ashkenazys
eru nú komnir til íslands og e.t.v.
hafa Rússar viljað sýna með því
að einhver hugur fylgdi máli, þeg-
ar þeir undirrituðu öryggissátt-
málann í Helsinki á dögunum. Við
fslendingar fögnum því, að for-
eldrar Ashkenazys hafa komizt til
Islands. Átta ára baráttu Þórunn-
ar og Vladimirs er lokið með sigri
þeirra. Og Morgunblaðinu, sem
einnig hefur barizt fyrir því, að
foreldrar Ashkenazys kæmu til
íslands, — nokkurn veginn linnu-
laust í átta ár — ber skylda til að
láta í ljós ánægju sina yfir þvi að
hjónin hafa fengið að fara úr
landi og heimsækja son sinn,
tengdadóttur og barnabörn. Eftir
því hefur verið tekið hér á landi
og er enginn vafi á, að þessi
ákvörðun Sovétstjórnarinnar á
eftir að bæta sambúðina milli
landanna tveggja. Ford hefur því
kannski nokkuð til sins máls, þeg-
ar hann heldur fast við detente-
stefnuna, sem hefur verið kjarn-
inn í utanríkisstefnu beggja risa-
veldanna. En minnumst þess, að
kommúnistar gera ekkert nema
það sem þeir telja sjálfum sér í
hag. Og heimsveldi eins og
Sovétríkin þvi síður.
Valdimar
Björnsson
Þessar vangaveltur um forseta-
kosningarnar i Bandarikjunum
og stefnumörkun bandariskra
stjórnvalda, leiðir hugann að
fyrri kosningum þar í landi og þá
sérstaklega Valdimar Björnssyni,
sem varð sjötugur ekki alls fyrir
löngu. Svo miklar voru vinsældir
hans í embætti fjármálaráðherra
Minnesota, að í kosningunum
1966, fékk hann nærri 778 þþs.
atkvæði af 1,4 millj. greiddra at-
kvæða í fylkinu. Það var mesti
meirihluti, sem repúblikani hlaut
í kosningunum í Minnesota-fylki.
Hann keppti um öldungardeildar-
þingsæti i Minnesota í kosning-
unum 1954 og var þá Humprey
aðalandstæðingur hans. Um
Humphrey sagði Valdimar í við-
tali við blaðamann Morgunblaðs-
ins i ágúst 1969 m.a.: „Humphrey
er hlýr maður, talar fullmikið en
er vel gefinn."
Þegar islenzkir stúdentar hittu
Humphrey á State Fari i St. Paul,
sagði hann m.a.: „Valdimar er
sterkasti frambjóðandi repúblik-,
ana hér i fylkinu, hann er fínn
maður." Þegar Valdimar bárust
þessi ummæli, svaraði hann bros-
andi: „Þegar Humphrey hælir
mér, er hann einnig að leggja
áherzlu á, hvað hann er sterkur
sjálfur, en við erum miklir mát-
ar.“
Valdimar Björnsson kynntist
Nixon, fyrrum Bandaríkjaforseta,
og var þrisvar á kosningaferðum
með honum. Nixon gaf Valdimar
mörg góð ráð, þegar hann átti í
baráttunni við Humphrey, en þau
dugðu skammt á móti styrkleika
Humphreys, enda þótt Nixon
sýndi klókindi.
En nú þegar upp er staðið hefur
Nixon framið pólitiskt sjálfsmorð,
en Valdimar Björnsson skilur við
pólitiskan feril sinn eins og séntil-
maður. Af þvi eru íslendingar
stoltir.
Þvi miður fór sjötugsafmæli
Valdimars Björnssonar fram hjá
ýmsum vinum hans, en samt er
ekki of seint að geta Valdimars
nokkrum orðum og þess merka
starfs, sem hann á að baki i
heimalandi sinu. I afmælisgrein
um Valdimar, sem birtist hér í
blaðinu, er m.a. minnzt á Water-
gate-hneykslið og þann hnekki.
sem flokkur hans beið vegna
Framhald á bls. 35