Morgunblaðið - 13.08.1977, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. ÁGUST 1977
VEIÐIÞÁTTUR
Göngum við til laxveiðimanns
í dag og fáum að lfta í flugubox-
ið hans, er hugsanlegt að við
sjáum á einum stað gott úrtak
af þeim flugugerðum sem not-
aðar eru, og það er liklegt að
vel flestar séu hnýttar úr hári.
Þetta er þó aðeins „líklegt"
vegna þess að sumir veiðimenn
eru íhaldssamir eins og gengur
og gerist, og við gætum alveg
eins hitt á veiðimann, ungan
sem aldinn, sem heldur tryggð
við fjaðraflugurnar sínar.
Raunar er það algengast að
menn bjóði laxinum sitt á hvað,
fjaðraflugu og hárflugu, en mig
grunar að hárflugan sé smám
saman að þoka hinni til hliðar.
Þessi þróun er að nokkru inn-
flutt, þvf erlendir laxveiði-
menn, sem hingað koma á
sumrin, og margir eru sannkall-
aðir heimshornaflakkarar og
veiðimenn fram f fingurgóma,
færa okkur allt það nýjasta,
jafnskjótt og það verður til.
— Og enginn getur legið
íslendingum á hálsi fyrir það,
að þeir séu seinir að tileinka
sér nýjungar í veiðimennsku.
önnur ástæða þessarar þróun-
ar, og hugsanlega jafnrík, er sú
hve auðvelt er að fá keyptar
góðar hárflugur hér í verzlun-
um, og hin þriðja: að hárflugur
eru veiðnar. Hárflugan er að
verða einkennisfluga okkar
tíma, svipað og skrautflugan
var á nftjándu öld. Margar teg-
undir fugla sem notaðar voru í
hinar klassísku flugur eru nú
sjaldgæfar og friðaðar, og frek-'
ar en að hnýta gömlu gerðirnar
úr eftirlfkingum hafa veiði-
menn og hnýtarar beint athygli
sinni að hárinu. Elzta hárflug-
an sem vitað er um, var færð í
veiðibók á Nýfundnalandi árið
1795 og lýst þar. Hún hét „Red
Cow Fly“ og fékk það nafn ein-
faldlega vegna þess að hún var
hnýtt úr hárum rauðrar kýr.
Eins var um aðrar gamlar hár-
flugur, sem eiga sér óljósari
uppruna, þær voru látnar heita
því sem í þeim var, svo sem
„Ten Bear Fly.“ I henni voru
tíu hár úr birni. „Twenty Bear
Fly,“ eða „Ordinary Bear Fly,“
sem hét svo vegna þess að eng-
Wa;
JÓN HJARTARSON
inn nennti að telja hárin. Um
og eftir aldamótin fór þeim
veiðimönnum snlám saman
fjölgandi sem hnýttu og notuðu
eingöngu hárflugur, einkum í
Norður-Ameriku. Það er til
dæmis ekki vfst að menn viti að
„Rotturnar" svonefndu; gulu,
svörtu og silfruðu, eiga 66 ára
afmæli í október næstkomandi.
Vmsar aðrar þekktar hárflug-
ur, sem við notum, nálg-
ast einnig eftirlaunaaldurinn.
Fyrstu hárflugurnar voru mik-
ið kiæddar, en þegar tímar liðu
varð algengara að klæða þær
létt. Hárin hafa þann eiginleika
að lifna f vatni, spennast út og
sveiflast lokkandi til og frá, en
með þvi að ofhlaða flugurnar
glatast þessi mýkt. Hárflugurn-
ar sem við notum í dag, eru því
i margra augum ósköp lítið
spennandi samanborið við fyrri
litadýrð. Um það, hvort þær eru
veiðnari en fjaðraflugur skal>
ósagt látið.
II
Hér á landi eru margir sem
hnýta sinar flugur sjálfir, og
nokkrir sem hnýta fyrir veiði-
menn og selja. Þessum mönn-
um er það að þakka, að fslenzk-
ir veiðimenn vilja nú helzt
kaupa islenzkar flugur. Þetta
er mikil og ör breyting frá þvi
sem áður var, því fyrir nokrum
árum, segjum tíu, fimmtán ár-
um, þótti litið koma til flugu
sem ekki bar erlent nafn. Nú
skreyta veiðibækurnar nöfn
eins og Kolskeggur og Kisa,
Rauðhetta og Litli-Jón og svo
framvegis. I veiðiboxinu minu
á ég nokkrar flugur sem eru
búnar til og hnýttar af
Kristjáni Gislasyni, sem margir
kannast við sem fyrrverandi
verðlagsstjóra. Þessar flugur
eru mjög vel gerðar og nosturs-
lega unnar. Einkum er vandað
til bolsins, sem oft er tví- og
þrískiptur, og höfuðið er óað-
finnanlegt, smágert og marg-
lakkað, þannig að flugurnar
endast árum saman. Vængirnir,
eða frekar vængurinn þegar
talað er um hárflugu, er ein-
faldur, oftast úr hári íkornans
og léttklæddur. Með leyfi
Kristjáns hef ég hér teiknað
nokkrar þeirra til gamans, því
þessar flugur eru íslenzkar f —
„húð og hár“.
GRlMA
A þessa flugu veiddi Kristján
fyrst í Grímhólshyl í Laugar-
dalsá við Djúp, 29. ágúst 1965.
Þaðan er nafnið, en það er göm-
ul venja og ófrávikjanleg; að
flugu má ekki gefa nafn fyrr en
hún hefur veitt, og að flugu má
aldrei breyta frá fyrstu gerð,
hafi hún fengið nafn. Grímurn-
ar eru fjórar: gul, blá, græn og
rauð. Sú bláa hefur dökkblátt
stél og skegg; hálfan bolinn blá--
an og hálfan svartan. Stélrót og
bolskipti eru gerð af svörtum
strútsþönum. Broddur gullinn
og rendur einnig. Vængur:
brúnn íkorni. Haus: svartur.
SVALA
Sæblátt skegg og stél. Silfur-
bolur. Vængur: grár fkorni.
Hárin eru þrilit frá rót; brún,
svört og hvít. Haus: svartur.
KOLSKEGGUR
Stéllaus, Skegg: svart. Hálfur
bolur silfur, hálfur svart silki
og vafinn silfurbandi. Vængur:
svartur íkorni.
IÐA
Stél og skegg: dökkblátt. Bol-
ur: vafinn silfurþynnum, sem
snúnar eru á bómullarþræði.
Vængur: svartur og haus: rauð-
ur.
GRVLA
Þessi fluga er eins hnýtt yfir
og undir leggnum. Broddur og
bolur: silfur. Stélrót: rautt
ullarband. Klofið stél yfir og
undir: dökkblátt. Gular hana-
þanir afturliggjandi frá bol-
miðju og frá svörtum haus:
rauðar hanaþanir, einnig aftur-
liggjandi, og brúnt íkornahár
yfir og undir leggnum.
RÆKJA
Stél, fætur og skegg: hana-
hnakki, litaður appelsinugulur.
Bolur: ullarband i sama lit.
Gullrendur. Ur bolnum aftan-
verðum rísa nokkrar þanir úr
hnakka gullfasanans, og frá
hausnum, sem er rauður, liggja
appelsínugular þanir.
Bolurinn er sívafinn hana-
fjöðrum, þannig að meginlitur-
inn verður annað hvort rauður,
gulur, grár, grænn eða blár
o.svo frv., en fylgilitur, eða
aukalitur, er annar, t.d svartur
eða hvítur; einnig úr hanafjöð-
ur. Bolurinn sfðan klipptur
niðurmjókkandi til haussins,
sem er tvílitur, t.d rauður og
svartur, ef meginliturinn er
rauður. Bolurinn, sem er vaf-
inn grönnu silfurbandi, verður
eins og sfvalur mjókkandi
bursti. Stélið á rauðri flugu er
úr dökkbrúnum hanahnakka,
og fálmararnir úr fjaðrastöfum,
þ.e.a.s. úr reittum hanafjöðr-
um.
Þá eru það lúrurnar hans
Kristjáns. Sá sem reynt hefur
að tengja saman tvær tvikrækj-
ur i lúru, þannig að bolurinn
verði jafn og hnökralaus, undr-
ast óaðfinnanlegt handbragð
þeirra sem Kristján býr til.
Bolurinn er vafinn svörtu og
dumbrauðu ullarbandi sem
skiptist á reglulega. Rendur:
breitt silfurband. Stél og skegg
úr þönum gullfasanahnakka.
Vængur: svartur ikorni og
kinnar: fjaðrir úr páfugli.
Haus: svartur.
Bolurinn: hálfur hvitt ullar-
band og hálfur: svart; vafinn
silfurbandi. Stél: rauðgult og
skegg: hvitt. Vængur: svartur
íkorni. Kinnar úr páfugli.
Haus: svartur.
ARNÆUS
Bolurinn: þrfskiptur; fölgult
ullarband aftast, þá blátt og
rautt. Silfurband yfir. Stél:
þrjár hanafjaðrir; rauð, blá og
gul. Skegg: gult undir svörtu
íkornahári. Vængur: svartur
íkorni og kinnar: páfuglsfjaðr-
ir. Svartur haus.
________BLAKKUR__________
Bolur: vafinn silfri. Stél:
rauðgult. Vængur: svartur
íkorni. Haus: svartur.
Að lokum er svo hér hann
SKRÖGGUR, sem er túpufluga.
Skröggur hefur mörg laxalíf á
samvizkunni. Bolurinn er svart-
ur með breiðar silfurrendur,
læddur svörtu hári úr dindli ,
hjartarins. Haus: svartur. I
Krókarnir (tvikrækja), eru I
klæddir rauðgulum fjöðrum úr \
hanahnakk og lakkaðir rauðir
við augað.
Þetta er nú orðið meira mál
hjá mér en ég ætlaði f byrjun, ,
— en Lffið er skemmtilegt. I
J.Hj.
Tðnllst
Sumartónleikar
Nú er lokið hljómleikahaldi f
Skálholti á þessu sumri, en þar
hafa um hverja helgi, frá 16.
júlí, verið haldnir tvennir til
þrennir tónleikar. Fyrir þessu
tónleikahaldi standa hjónin
Helga Ingólfsdóttir og dr.
Þorkell Helgason og fá til liðs
við sig áhugasama tónlistar-
menn, að þessu sinni Manuelu
Wiesler, Hubert Seelow,
Snorra Örn Snorrason og á síð-
ustu tónleikunum 6. og 7. ágúst,
Camillu Söderberg, sem lék á
blokkflautu verk eftir
Frescobaldi, Eyck og Vivaldi.
Tónleikarnir hófust á tveim
„Kansónum“ eftir Frescobaldi
(1583—1643), en hann var vfð-
frægur orgelleikari og eitt sér-
stæðasta tónskáld 17. aldarinn-
ar. Hann hefur ranglega verið
kallaður upphafsmaður ýmissa
þeirra nýjunga, sem þá komu
fram, en réttara mun vera, að
hann útfærði þær með meiri
glæsibrag en forverar hans og
því til hans vitnáð er nefna
þurfti dæmi. I tónverkum hans
verður tilbrigðaformið marg-
slungið og er, til dæmis að taka,
furðuleg fjölbreytni í hryn-
rænni ummyndun stefjanna,
svo að jafna má við þær aðferð-
ir sem Schönberg setur fram
„Tólftóna" kenningu sinni.
Camilla Söderberg lék
„sönglur". Frescobaldis á tenor
blokkflautu og var leikur henn-
ar áferðarfallegur. Helga
Ingólfsdóttir, sem annaðist
undirleik, lék auk þess einleik
á sembal, verk eftir Byrd.
Þriðja verkefnið var sónata eft-
ir Telemann og lék Söderberg
það á alt-blokkflautu. Söder-
berg er feikilega fær flautu-
leikari og væri eftirsóknarvert
að fá að heyra hana leika erfitt
og samfellt „prógram“. Fyrir
blokkflautu eru til ógrynni af
góðri tónlist og hljóðfænð eins
einfalt og upprunalegt sem það
er að allri gerð, stórkostlegur
tónmiðill. Fjórða verkefnið var
leikið á sópranflautu. Alvarleg-
ur 'dans eftir Jacob van Eyck,
nafna litsnillinganna.
Tvö síðustu verkin eftir
Rameau og Vivaldi voru, ásamt
sónötunni eftir Telemann, viða-
mestu verkefni tónleikanna.
Einleikur Helgu í verki
Rameau var frábær, en fyrir
undirritaðan, er mjög samsett
efnisskrá ekki ávallt í jafnvægi
og með einhverjum hætti verk-
ar flutningur þannig, að spenn-
an verður ekki samfelld i túlk-
un og átökum við hljóðfæri og
tónmál höfundanna, en fellur
niður við tíð skipti milli hljóð-
færa og tegunda tónverka.
Tónleikunum lauk með
Sónötu eftir Vivaldi. Verkið er
mjög skemmtilegt og aðgengi-
legt i tónmáli. Annar þátturinn,
Alla breve, minnir á meistara
Bach, enda var Vivaldi honum
eftir JÓN
ÁSGEIRSSON
fyrirmynd um margt í tónsmíði.
Þarna sannaðist, að af átökum
við stór verk verða menn stórir
og í flutningi þessa verks blóm-
straði leiktækni flautuleikar-
ans. Að endingu ber að þakka
framtak og ósérhlífni þeirra,
sem þátt eiga að sumartónleik-
unum í Skálholti og undirritað-
ur óskar þeim gæfu og gengis í
ætlun þeirra að viðhalda og
auka þessa starfsemi á næstu
árum. Það tekur langan tíma að
byggja upp og reynir oft ótrú-
lega á þolrif þeirra, sem í slíku
standa. Að rífa niður tekur aft-
ur á móti aðeins stundarkorn.
Þegar því er lokið verða ótrú-
lega margir niðurrifsmenn
fljótir til að skreyta sig með
sprekum og brotum úr hofrúst-
um vonbrigðanna.
Jón Asgeirsson.