Alþýðublaðið - 07.11.1958, Blaðsíða 3

Föstudagur 7. nóv. 1958
Alþý5u!»lað«ð
Alþýöublaöið
Útgsfandi:
Ritstjórar:
Fulltrúi ritstjórnar:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Ritstjórnarsímar:
Auglýsingasími:
Afgreiðslusími:
Aðsetur:
Albýðuflokkurinn.
Gísli J. Ástþórsson
og H e 1 g i S æ m u n d s s o n (áþ).
S i g v a 1 d i Hiálma;rsson
Biörgvin Guðmundsson
Pétur Pétursson
14901 og 14902.
1 4 9 0 6
1 4 9 0 0
Alþýðuhúsið
Prentsmiðja Alþýðublaðsms Hverfisgötu 8—10
Fáfrœði og illgirni
MORGUNBLAÐIÐ spurði þess á dögunum, hvað liði
smíði togaranna, sem ríldsstjórnin hefði lofað við valda-
töku sína. Og það- þóttist svo sem vita svarið. Allt átti að
sitja fast með stóru togarana fimimtán og allt að vera í
óvissu um ráðstöfun á togskipunum tólf, sem verið er að
smíða í Austur-Þýzkalandi.
Þetta er ötrúleg fáfræði. Sigurði Bjarnasyni ætti til
dæmis að vera kunnugt um togskipin tólf. Það þeirra, sém
fyrst kemur til landsins, verður gert út frá Bolungarvík
eða með öðrum orðum úr kjördænt'i þingmannsins og rit-
stjórans. Annað skiptið í röðinni er svo alnafni Sigurðar —
það heitir hvorki meira né minna en Sigurður Bjárnason. En
Sigurður hefur ekki hugmynd um þetta, ef marka skal
Morgunblaðið. Málgagn stærsta stjórnmálaflokksins hefur
látið það framhjá sér fara, að togskipunum tólf hefur þegar
verið ráðstafað út um land. Svona getur Morgunblaðið ein-
angrað sig í glerhöllinni við Aðalstræti.
Nú hefur rætzt úr í Þessu efni. Upplýsingarnar um tog-
skipin voru gerðar heyrinkunnar á alþingi í fyradag að
gefnu tilefni. En Morgunblaðið telur það ekki fyrirsagnar
virði, að togskipin séu í þann veginn að sigla út hingað.
Því er miklu hug’stæðara, að ríksstjórnin hafi enn ekkert
lán -fengið tip kaupa á nýju togurunum fimmtán, sem lofað
var í málefnasamningi stuðningsflokka hennar.
Þau rök verða naumast vefengd, að skynsamlegt hafi
verið að láta smíði togskipanna ganga fyrir, þar eð und-
irbúningurinn að byggingu togaranna hlaut að taka
lcngri tíma. Og togskipin munu vera miklir aufúsu-
gestir í héimahöfnum þeirra og þar á meðal í kjördæm-
um þingmanna Sjálfstæðisflokksins, sem ekkert vilja af
þessu máli vita af Morgunblaðinu að dæma. Hitt er svo
annað að lánsútvegun til togarakaupanna er mikið á-
hyggjuefni. En ósanngiarnt væri að ásaka ríkisstjórnina
í því efni. Og gagnrýni Sjálfstæðisflokksins kemur úr
hörðustu átt. Ólai'i Thors og Bjarna Benediktssyni ætti
að vera minnisstætt hversu þeim reyndist erfitt að út-
vega lán í stjórnartíð sinni. Þau átti raunar ekki að noía
til togarakaupa, heldur ýmissa annaiTa framkvæmda.
Ríkisstjórn vinstri flokkanna hefui- leyst mörg þau verk-
efni, sem Ólafur og Bjarni réðu ekki við af því að erlend
lán fengust ekki. Morgunblaðið héfur ekki fyrir því að
þakka þann áraxgiu'. En það læzt vera undrandi yfir
því, að x'íkisstiórninn veitist örðugt að fá íil viðhótar
lán íil kaupa á fimmtán nýjum togurum. Slíkvxr Og því-
líkur er Sjálfstæðisflokkurinn í stjórnarandstöðu sinni.
Ríkisstjórnin mun vissulega leggja kapo á að efna lof-
orð sitt um kaup á fimmtán nýjum togurum, Gagnrýni
Sjálfstæðisflokksins er því alveg út í hött. En liér verður
einu sinni enn vart við höfuðeinkenni Sjálfstæðisflokksins í
stjórnarandstöðunni. Honum er ómögulegt að unna ríkis-
stjórninni sannmælis í nokkru máli. Þess vegna finnst
Morgunblaðinu ekki fyrirsagnar virði, að tólf 250 lesta tog-
skip séu að koma til landsins. En Sjálfstæðisflokkurinn
gerir mikið úr hvers konar erfiðleikum, sem ríkisstjórnin á
við að stríða, og telur þá jafnan stafa af mannvonzku eða
framtaksleysi ráðherranna. Þess vegna tiikynnjý það með
miklum hávaða, að enn hafi ekker.t lán fengizt til kaupa á
hinum fimmtán nýju togurum, og kennir ríkisstjórninni
um. Skyldi ekki Morgunblaðið verða fyrir vonbrigðum,
þegar íslendingar dæma um þennan málflutning þess? Ætli
nokkrum m.anni detti í hug, að ríkisstjórn vinstri flokk-
anna sé ekki lánsútvegun sama kappsmál og Ólafi og
Bjarna, meðan þeir voru ráðherrar? Og ætli íslendingum
komi á óvart, að það, sem reyndist Ólafi og Bjarna ofraun,
sé núverandi ríkisstjórn þungt í fangi? Illgirni Morgun-
blaðsins skal hér ekki gerð að umræðuefni, en hún er sann-
arlega mál út af fyrir sig.
S.G.T. Félagsvisfin
Ný 5 kvölda keppni. Verið með frá byrjun. Heild-
arverðlaun kr. 1000.00 — Góð kvöldverðlaun
hverju sinni.
Úthlutað verðlaunum fvrir síðustu keppni.
Aðgöngumiðar frá kl_ 8. Sími 13-355.
Rjómaís fyrir prinsinn,
Fyrir nokkru fó'- Elizabet Englandsdlottnin.g
í heimsókn á mjólkurafurða sýningu í L-ond-
on, og er hún tók á móti giöf til sonar síns, Karl ■> nrins. Giöfin er rjómaís mikill, fagurlega
gerður, eins og myndin sýnir. Drottningin dáð ist mjög að listaverkinu.
iVýr útflutningsatvinnuvegur ?
FRIÐJÓN SKARPHÉÐINSSON OG BJÖRN JÓNSSON
flytja tillögu til þingsályktunar um niðursuðuverksmiðju á
Akureyri. Tillagan hljóðar svo: — „Alþingi ályktar að skora á
ríkisstjórnina að skina 3 manna nefnd til að gera áætlanir um
stofnkostnað og rekstur hæfilegrar niðursuðuverksmiðju á Ak-
ureyri, er einkum yrði ætlað að nýta smásíld þá, sem veiðist í
EyjafÍTði. Einnig skal nefndin gera athuganir á öðrunx vinnslu-
aðferðum, sexx’ íi] greina gætu koii'.ið til nýtingar á þessari
veiði. Leiði athuganir nefndarinnar í ljós, að hagkvæmt sé að
h.yggja slíka niðursuðuverksmiðju sem að framan greinir, skal
hún einnig gera tillögur um þá fyrirgreiðslu, sem hún teldi
nauðsynlega af opinberri hálfu, ef í framkvæmdir yrði ráðizt.”
I Greinargerð er svohljóðandi:
„Akureyringar hafa um lang
an aldur stundað síldveiðar á
Eyjafirði. Upphaflega voru
veiðarfærin landnætur, en síð-
ar konru herpinætur til sög-
unriar og þar með hin svo-
nefnda „nótabrúk”, en þau
hafa um áratuga skeið verið
fastur þáttur í atvinnulífi
kaupstaðarins og hafa aflað
nær allrar þeirrar beitu, sem
verstöðvarnar við Eyjafjörð
hafa þarfnazt, og einnig að
nokkru fyrir fjarlægari staði.
Vit.neskja manna um árlegar
síldargöngur á Eyjafirði er því
engan veginn ný. En það er
þó ekki fyrr en á allra síðustu
árum, að ljóst verður, að um
mjög mikið síldarmagn er að
ræða, og að því er margir telja
óbrigðult mestan hluta árs eða
jafnvel árið um kring. Með
þeim veiðarfærum, sem bezt
þekkjast nú, eru veiðimögu-
leikar á þessu síldarmagni
orðnir mjög miklir, enda öll
aðstaða til veiðanna hin ákjós-
anlegasta.
58 milljónir.
Allt fram til s. 1. vetrar hef-
ur veiði svo til eingöngu verið
bundin við öflun hæfilegs
beitumagns og lítils háttar til
niðursuðu í lítilli vei'ksmiðju,
sem framleitt hefur síldar-
„sardínur“ fyrir innanlands-
markað. Á s. 1. vetri varð hins
- vegar sú breyting á, að nokkr-
ir hringnótabátar stunduðu
síldveiðar á Inn-Eyjafirði og
lögðu afla sinn upp til bræðslu
í síldarverksmiðjunni í Krossa-
nesi, en Htið eitt til frystingar.
Varð veiði í bræðslu að saman-
lögðu um 40000 mál, og mun
útílutningsverðmæti mjöls og
lýsis úr þessu magni hafa num
ið um 5.5 millj. kr.
Þessi nýting á smásíldinni
verður þó að teljast algerlega
ófullnægjandi, þar sem hér er
um að ræða mjög verðmæta
vöru til manneldis. Má í því i
sambandi benda á, að sam-
kvæmt verðtilboðum erlendis
frá, sem flm. er kunnugt um
að liggja fyrir í niðursoðna
smásíld þeii-rar tegundar, sem
hér er um að ræða, mundi sölu
verðmæti þess magns, er að
framan er greint frá, hafa orð-
ið um 58 millj. kr., ef það hefði
allt verið unnið í niðursuðu-
verksmiðju. Vitað er, að Norð-
menn. og fleiri þjóðir hafa
mikla atvinnu og útflutnings-
tekjur af niðursuðu smásíldar,
sem þó er miklum mun lakara
hráefni en hér er um að ræða.
Er Eyjafjarðarsíldin t. d. mun
íeitari (allt að 13% fitumagni)
en sú síld, sem Norðmenn
sjóða niður.
Útflutningur?
Flnx. virðist harla sennilegt,
að nxeð því aö koma upp full-
kominni og stórvirkri niður-
suðuverksmiðju á Akureyri,
sem einkum væri ætlað að hag
nýta smásíldina í Eyjafirði,
mætti skapa nýja útflutnings-
grein, sem gæfi milljónatugi í
gjaldeyri og veitti jafnframt
milda atvinnu, en á hinn bóg-
inn er nauðsynlegt að grund-
valla slíka framkvæmd svo vel
sem kostur er á, og í því skyni
er þingsályktunartillaga þessi
fram borin, að svo megi verða.
Enn er sú hlið á þessu máli,
sem ekki skiptir minnstu máli.
Full ástæða er til að ætla, að
veruleg hætta geti orðið á of-
veiði ungsíldar þeirrar, sem
hér er um að ræða, ef áfram-
haldandi veiðar verða stund-
aðar í bræðslu með sífellt ör-
uggari og stórtækari veiðar-
færum og vaxandi fjölda báta,
en veiðar til bræðslu verða ekki
stundaðar með viðunandi á-
rangri, nema um mikið' magn
sé að ræða. Fiskifræðingar
munu nú hafa gert sér þessa
hættu ljósa, enda þótt þeir
muni telja, að viðlíka veiði-
magn og dregið var að landi s.
1. vetur sé óskaðlegt síldar-
stofninum. En einsætt virðist,
að hætta á ofveiði styðji mjög
þá ályktun, að leita beri frem-
ur ráða til betri hagnýtingar
ungsíldarinnar en verið hefur
og auka þannig afrakstur af
veiði hennar heldur en að auka
að mun veiðarnar og hætta á
að skerða þannig afla fullvax-
innar síldar.
Sovézk Sistsping
Framhald af 12. síða.
og hr. Orést Verejskíj listmál
ara, og allar myndirxiar, sem
þau hafa flutt hingað með sér
og færi menntamálaráðuneyti
Ráðstjórnarríkjanna og sendi
ráði þeirra hér þakkir fyrir að
hafa átt frumkvæði að þess-
ari sýningu, sem mun án efa
efla bæði þekkingu og skiln-
ing íslendinga á myndlist Ráð
stjórnarþjóðanna.
Að svo mæltu lýsi ég sýn-
inguna opna”.