Morgunblaðið - 16.10.1979, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. OKTÓBER 1979
Geir Hallgrímsson
í flokksráði sjálfstæðismanna:
Styðjum stj órnina aðeins til
að rjófá þing og boða kosningar
FLOKKSRÁÐ Sjálfstæðisflokksins kom saman til fundar síðdegis
á sunnudag til að fjalla um þá tillogu þingflokks Sjálfstæðismanna
að verja minnihlutastjórn Álþýðuflokksins falli, svo að unnt sé að
rjúfa þing og efna til kosninga. Á fundinum flutti Geir
Hallgrímsson formaður flokksins ræðu, þar sem hann rakti gang
mála og setti fram rökin fyrir niðurstöðu þingmannanna. Að
lokinni ræðu formannsins tóku þrir flokksráðsmanna til máls.
Tveir studdu tillöguna i ræðum sínum en einn mæiti gegn henni.
Að loknum umræðunum var tillagan um hlutleysi gagnvart
minnihlutastjórn Alþýðuflokksins samþykkt samhljóða, en fund-
urinn var f jölsóttur.
í ræðu sinni rakti Geir Hall-
grímsson atburðarásina frá því
þingflokkur Alþýðuflokksins
ákvað föstudaginn 5. október að
draga ráðherra sína út úr ríkis-
stjórn Ólafs Jóhannessonar. Við-
brögð sjálfstæðismanna við þessu
hefðu verið í samræmi við stefnu
þeirra frá myndun stjórnarinnar,
að ekki skyldi mynduð ný meiri-
hlutastjórn, fyrr en kjósendur
hefðu fengið tækifæri til að kveða
upp sinn dóm og mynda nýjan
þingmeirihluta. Þar af leiðandi
hefði krafa Alþýðuflokksins um
þingrof og nýjar kosningar fallið
saman við stefnu sjálfstæð-
ismanna.
Kostir til
myndunar
nýrrar stjórnar
Eftir fall stjórnarinnar hefði
orðið að sjá landinu fyrir ríkis-
stjórn fram yfir kosningarnar.
Sagði Geir Hallgrímsson, að eðli-
legast hefði verið, að ríkisstjórn
ólafs Jóhannessonar sæti áfram
sem starfsstjórn þar til nýr meiri-
hluti myndaðist. Vitnaði hann af
því tilefni til fordæmisins frá
1956, þegar samstjórn sjálfstæð-
ismanna og framsóknarmanna
baðst lausnar undir forsæti Ólafs
Thors og rauf eftir það þing en sat
sem starfsstjórn í tæpa fjóra
mánuði fram yfir kosningarnar.
Nú hefði hins vegar brugðið svo
við, að Framsóknarflokkur og Al-
þýðubandalag hefðu neitað að
rjúfa þing. Þar af leiðandi hefði
þurft að mynda stjórn til að koma
á kosningunum og sitja fram yfir
þær. Sagði Geir, að kostirnir
hefðu verið fjórir:
1) Meirihlutastjórn Sjálfstæðis-
flokks og Alþýðuflokks. Þess-
um kosti hefði strax verið
hafnað, þar sem ekki var vilji
til að mynda meirihlutastjórn
fyrir kosningar.
2) Minnihlutastjórn Sjálfstæðis-
flokksins. Þessum kosti hefði
Alþýðuflokkurinn hafnað.
3) Minnihlutastjórn Alþýðu-
flokksins.
4) Utanþingsstjórn. A) Ráðherrar
tilnefndir af Sjálfstæðisflokki
og Alþýðuflokki. Þessum kosti
hefði verið hafnað á sama
grundvelli og 1), og B) utan-
þingsstjórn skipuð mönnum,
sem forseti íslands velur.
Píanótónleikar
ÞAÐ ER mikið að gera í tónleika-
haldi þessa dagana. Um og fyrir
síðustu helgi voru haldnir níu tón-
leikar á fimm dögum og þar af
þrennir einn daginn. Það sem er
einkar athyglisvert við þessa
tónleikahrinu, er að hér er um að
ræða sérlega vandaða tónleika og
þar sem undirritaður hefur haft
aðstöðu til að vera viðstaddur, og
þar á móti frétt af öðrum tónleikum,
hefur aðsóknin verið í hámarki. Á
miðvikudaginn á milli 12 og 1 stóð
Söngskólinn fyrir tónleikum og lék
Rögnvaldur Sigurjónsson þar fyrir
fullu húsi. Það sem er sérkennilegt
við þessa nýbreytni Söngskólans er
tíminn, lengd tónleikanna (45 mínút-
ur) og að ráðgert er að þeir séu á
hverjum miðvikudegi til áramóta, og
þar sem fram munu koma margir af
bestu listamönnum þjóðarinnar.
Sama dag um kvöldið voru svo aðrir
píanótónleikar í Norræna húsinu, en
þar kom fram Halldór Haraldsson
og lék verk eftir John Speight,
Þorkel Sigurbjörnsson, Beethoven og
Vagn Holmboe. Tónleikarnir hófust
á tveimur stuttum verkum eftir
John Speight, er hann nefnir Homm-
age á Igor Stravinsky og Hommage á
Oliver Messiaen. Það var margt í
verkunum sem minnti á spámennina
en að öðru leyti eru verkin vel unnin
og víða áferðarfalleg. Annað verkið
var „Der Wohltemperierte Pianist"
eftir Þorkel Sigurbjörnsson og eins
og í verkum Speight mátti heyra
vitnað í mikinn spámann, nefnilega
Jóhann Sebastían Bach. Halldór
Haraldsson lék verkin á sannfær-
andi hátt en hvað snertir form „Das
wohltempeierte Píanist" þá eins og
verkið þorni upp í ekki neitt, gufi
upp í lítið sannfærandi niðurlagi.
Þriðji höfundurinn var svo Beethov-
en en eftir hann lék Halldór Sónötu
óp. 10 nr. 3 í D-dúr. Fyrsti kaflinn
var ekki vel leikinn en aftur á móti
var mikill þokki yfir öðrum og þriðja
þætti. Annar þátturinn Largo er
stórkostlegur skáldskapur, þar sem
saman fer þunglyndi, einmanaleiki,
og djúpstæður sársauki, sem
Beethoven upphefur í eiskulega, allt
að því barnalega angurværð í næsta
kafla. Það er þessi víðfeðma
tilfinningaupplifun sem gerir Beet-
hoven að svo miklu skáldi, fremur en
tækni hans í byggingu og útfærslu
hugmynda hans. Síðasti þátturinn,
Rondo, er einkennilega ráðleysisleg-
ur, eins og höfundurinn standi á
vegmótum og hiki við í hverju spori.
Síðasta verkið er eftir Vagn Holmb-
Halldór Haraldsson
oe sem hann kallar Suono da Bardo
op. 49. Verkið uppfullt af „mystik"
myrkvum og dulum táknmyndum,
sem Halldóri fer einkar vel að túlka.
Eitt af tónsmíðaeinkennum verksins
er röðun hugmynda, sem allar
standa stakar og unnið er úr um
stund en síðar yfirgefnar og þá tekið
til við eitthvað alveg nýtt. Þannig
tengjast þessir hugmyndafletir mjög
lítið en koma þó fram í endurtekn-
ingum og minnir þessi aðferð okkur
á niðurlags aðferðir tónskálda á 16.
öldinni. Þessi aðferð leiðir gjarnan
til þess að verkin verða mjög löng,
hver hugmyndin tekur við af annarri
í stað þess, ef fáar hugmyndir eru
fléttaðar saman í einn bálk, kemur
endurtekning þeirra að nokkru í veg
fyrir að verkið verði of langdregið.
Ekki verður skilið við þessa tónleika
án þess að minnast á hljóðfærið, sem
er vægast sagt ekki nothæft við
flutning af því taginu sem hér um
ræðir, enda var hljómsvar þess allt
að því særandi í tilþrifamiklum
köflum. Þetta er og leiðinlegt vegna
þess að Norræna húsið er menning-
arsetur, en ekki skrallstaður og
betra hljóðfæri hæfði því, svo lengi
sem starfsemi þess verður með
svipuðum hætti og hingað til.
Jón Ásgeirsson
Ljóðasöngur
Hermann Prey er söngsnillingur,
þar sem saman fer falleg rödd mikil
þjálfun, kunnátta og sterk tilfinning
fyrir formi og innihaldi viðfangs-
efnanna. Hann syngur ekki lagið til
þess eins að láta röddina njóta sín,
heldur er hann að túlka tilfinningar
og þannig mótast söngurinn af
innihaldi textans, sem er sviðsettur í
mótun lagsins. Kraftur, mýkt, gleði
og sorg eru ekki aðeins túlkuð með
orðum, heldur og í tóngerð og þar er
Hermann Prey snillingur, einn sá
mesti í heiminum í dag.
Á tónleikum Tónlistarfélagsins
söng Prey Liederreich op. 35 eftir
Schumann og nokkra söngva eftir
Richard Strauss. Það er óþarfi að
tíunda hvert lag fyrir sig og reyndar
ógerningur, því að hér er um að ræða
svo samstæða söngva, sem spanna
upphaf og niðurlag rómantískrar
sönglagagerðar í Þýskalandi. Svo sér
þýsk er þessi list, að mörgum
stendur ógn af og viðbrögð, t.d.
franskra tónsmiða voru heitin eftir
rómantíkinni og kölluð
„and-rómantík“. And-rómantískir
menn fundu og allt illt í þýskri
heimspeki og þannig var rómantíkin
Geir sagði, að valið hefði staðið
milli þeirra kosta, sem hér eru til
hagræðis kallaðir 3) og 4-B). Hefði
þingflokkur Sjálfstæðismanna
rætt málið mjög ítarlega og innan
hans hefðu farið fram skoðana-
kannanir. Sú skoðun hefði síðan
orðið ofan á að verja minnihluta-
stjórn Alþýðuflokksins falli og
hafi tillaga um það verið sam-
þykkt mótatkvæðalaust af öllum
þingmönnum. Vissulega hefðu
ýmsir þingmenn talið þennan kost
erfiðan og viljað annað fremur en
samstaða hefði náðst, þar sem
ljóst var, að tryggja varð að
kosningar færu fram án tafar.
Fimm skilyrði
Geir sagði, að sér og Gunnari
Thoroddsen, formanni þingflokks
Sjálfstæðismanna, hefði verið fal-
ið að koma ályktun þingmann-
anna á framfæri við Alþýðuflokk-
inn og jafnframt flytja þeim
munnlega þau skilyrði, sem sett
voru við samþykktina. Skilyrðin
voru þessi að sögn Geirs:
1) Forseti Sameinaðs Alþingis
verði kjörinn úr hópi þing-
manna Sjálfstæðisflokksins og
þeir ráði einnig forseta annarr-
ar þingdeildarinnar samkvæmt
eigin vali.
2) Kosningarnar verði fram-
kvæmdar með þeim hætti, að
kjördagar geti orðið tveir reyn-
ist það nauðsynlegt.
3) Kosningarnar fari helst fram
25./26. nóvember en ekki síðar
en 2./3. desember. Með bráða-
birgðalögum verði styttir frest-
ir til að skila framboðum o.fl.
reynist það nauðsynlegt. Fram-
boðsfrestur verði t.d. styttur í 3
vikur og 3 daga í stað 4 vikna
og 3 daga og utankjörstaðar-
atkvæðagreiðsla standi í 3 vik-
ur. Heimilað verði, að menn
greiði atkvæði utankjörstaðar
síðustu vikuna fyrir kjördag,
enda þótt þeir dveljist á heimili
sínu á kjördag.
4) Engin stefnumótandi nýmæli
verði sett með löggjöf af
Erland Hagegaard Else Paaske
Tvísöngur
Eftir að hafa hlustað á söngsnill-
inginn Hermann Prey á laugar-
daginn var kvöldinu svo varið til að
hlýða á samsöng Else Paaske og
Eriand Hagegaard í Norræna
húsinu. Tónleikarnir hófust á að
Else Paaske söng Frauenliebe und
leben eftir Schumann. Paaske er góð
alt-söngkona og flutti lagaflokkinn
ágætlega. Erland Hagegaard hefur
fallega tenorrödd og syngur mjög
vel. Hann söng fimm lög og þeirra á
meðal Tonerna eftir Sjöberg og Sáf
sáf, susa og Svarta rosor eftir
Sibelius. Eftir hlé skiptu þau með
sér fjórum lögum úr Des Knaben
Wunderhorn, eftir Mahler. Besti
partur tónleikanna voru þrír dúettar
eftir Purcelli og aðrir þrír eftir
Schumann. Það mátti heyra á söng
þeirra að óperan er þeim að skapi og
voru samsöngvarnir eftir Schumann,
sérstaklega lögin við texta Burns,
sérlega leikræn í flutningi þeirra.
Undirleikarinn Friedrich Gúrtler
skilaði sínu þokkalega. Það er ekki
þægilegt fyrir söngvara að lenda á
milli manna eins og Prey og Jorma
Hynnien, en vel væri hugsanlegt að
Hagegaard ætti eftir að láta heyra
frekar í sér, því að bæði er rödd hans
góð og einnig tækni hans.
Jón Ásgeirsson
hæltroðin af alls kyns raunsæis-
stefnum og alþjóðarhyggju. Nú hafa
þessar stefnur opinberað sig og þá
verður um leið ljóst hvað á vantar og
rómantíkin fær nýtt gildi. Raunsæið
reyndist draumblekking, en tilfinn-
ingin það eina raunverulega, sem
sifellt mun lifa með manninum, af
því hún verður aldrei skilgreind. í
söng Hermann Prey voru ástin,
sorgin og gleðin alls ráðandi falleg
og ljúfsár, eins og ávallt hefur verið
með manninum og mun verða um
ókomnar aldir og bjarga honum frá
ómennskri raunsæislygi kaldrar
vélamennsku.
í þessum stórkostlega flutningi
átti undirleikarinn Michael Krist
stór augnablik.
Jón Ásgeirsson