Alþýðublaðið - 10.04.1931, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Rannsókn hafin
Síldapsala Norðmanna ©gf EnglessdÍEiga
til Rússlaads.
á Islandsbanka.
X>irr menn skipaðir til að rannsaka stjórn bankans
og meðferð hennar á fé aimennings á nmdanfornunt
árum.
Eins og getið hefir verið um
hér í blaðing sampykti „Verka-
mannafélagið Dagsbrún“ að skora
á lögreglustjóra að láta fara fai'a
fram rannsókn á fjárþrotum fs-
landsbanka og lokun hans. Hefir
lögreglustjóri nú tilnefnt þrjá
menn til pess að framkvæma ut-
an réttar rannsókn á stjórn ís-
landsbanka um nokkur undanfár-
in ár. Þessir menn eru: Stefán
Jóh. Stefánsson hœstaréttcirmála-
flutningsmciour, Einar prófessor
Arnórsson og Þórdw Eyjólfs'Son
lögfrœdingur. Hófu þeir rannsókn
sina í gær. Hún mun standa
nokkuð lengi, því málið er um-
fangsmikið.
Betra er seint en aldrei.
Alt frá pví er Ólafur Frið-
riksson reit hér í blaðið greinir
sínar, árið 1920, um Islandsbanka,
’ hefir Alpýðublaðið gagni-ýnt
stjórn bankans og bent á óreiður
þær, sem par hafa verið framdar.
Hefir og ekki leikið á tveitm tung-
um um pað, að innan veggja
bankans hefði margt pað verið
Siaft í frámmi, sem ekki stæði í
fyllilegu samræmi við hag al-
pjóðar. Enda hefir petta komið
skýrt í ljós á síðustu 15 mánuð-
um, er milljónatöp ýmissa fjár-
glæframanna, sem leyft hafði
verið að bruðla og brauka með
fé bankans, komu í ljós. Mun pó
langt frá pví að öll kurl séu
enn komin til grafar.
Það er t. d. kunnugt, að íhalds-
flokkurinn var skipulagður í
bankanum. Var bankinn og útbú
hans nokkurs konar kosningasjóð-
ur flokksins, er blöð hans lifðu
á og kosningasmalarnir sóttu laun
sín í að afloknum dagsverkum.
Var og bankanum frá öndverðu
stefnt gegn öllum verkalýð bæði
til sjós og lands, bæði bændum,
sjómönnum og verkamönnum.
Er t. d. fullyrt að Eggert Claessen
og meðstjórnendur hans í ís-
landsbanka hafi hrundið vinnu-
kaupendum af stað út í kaup-
deilur við verkafólkið og látið pá
heimta launalækkanir. Var pað
nokkurs konar pólitískt herbragð
íhaldsforkólfanna að stefna at-
vinnukaupendum til launastríðs
við verkafólkið. Með pví ætlaði
hann sér að pína frá pví laun
og pólitísk mannréttindi og kúga
það til hlýðni við ráðandi yfir-
stétt. Var petta létt verk fyrir
íhaldsflokkinn meö tslandjsbanka
að vopni, er alt af hafði lííat-i
vinmikaupenda undir nöglinni,
pótt aldrei tækist að drepa sjálf-
stæðishvöt alpýðunnar.
Það er pví ekki að undra pótt
krafan um rannsókn kæmi frá
f öflugasta stéttarfélagi verka-
manna hér í Reykjavík. En seint
hefir .pað gengið að fá pessa
rannsókn. Verkamannafélögin
hafa margsinnis krafist pessa.
Hefir litið svo út, sém ekki mætti
viðra út úr pessu gamla íhalds-
hreiðri, og er óskiljanlegt, hvað
valdið hefir drættinum á pessari
sjálfsögðu rannsókn.
En pess er nú að vænta, að
ekkert sé undan skilið og árang-
ur rannsóknarinnar verði birtur
alpjóð undir eiris og rannsókn-
armennirnir hafa lokið starfi sínu.
íslandsbankamálið
á alþingi.
I gær hófust umræður í efri
deild alpingis um pingsályktun-
artillögu Erlings Friðjónssonar
um, að deildin skori á ríkisstjórn-
ina að leggja fram fyrir pingið
helztu skjöl og skilríki, er sýna
tildrögin að lokun íslandsbanka.
Erlingur benti á pað í frum-
ræðu sinni um málið, að búið er
að gefa Copland & Co. upp meire
en 2^2 milljónir króna af skuld
hans við bankann, og pó skuld-
ar hann enn um 700 púsund kr„
sem engar líkur eru til að verði
greiddar, svo að tap íslands-
banka á Copland & Co. muni alls
verða yfir prjár milljónir og 200
púsundir króna. Stefán Th. Jóns-
son skuldaði árið 1920 meira en
eignir hans námu pegar prota-
búið var gert upp. Síðan fór
skuldin síhækkandi pangað til
hún var orðin 6-föld móts við
eignirnar. Þá er Sæmundur Hall-
dórsson i Stykkishólmi. Hann
skuldaði árið 1919 meira en eign-
ir hans námu pegar bú hans var
gert upp, eða 55 púsund kr., en
eignirnar hafa að eins reynst 43
pús. kr. Síðan bætti hann árlega
við skuldina pangað til bú hans
var gert upp. Þá var skuldin orð-
in 17-föld mdts við eigriirnar.
Heyrst hefir, að Sæmundur hafi
árið 1925 viljað gefa sig upp
sem gjaldprota, en bankastjórn-
in hafi ekki viljað pað. Hafi
skuldin pá verið orðin 190 pús.
kr. meiri en eignir hans námu
við reikningssldl búsins. Eftir
petta bætti Sæm. rúmlega 1/2
milljón kr. við skuldina.
Erlingur benti pá á, að par eð
pessi dæmi sýna svo sérstakt eft-
irlitsleysi hjá stjórn Islandsbanka,
par sem hún hefir veitt pessum
mönnum lán á lán ofan, svo að
peir hafa komist í slíkar árlega
Eins og áður var getið um hér
í blaðinu, hafa Norðmenn selt
Rússum síld og pað ekki lítið.
pví pað eru samtals 300 pús.
tunnur. Þar af eru 100 pús. tn.
seldar á 17 norskar kr. (liðl. 20i/3
ísl. króna), en 200 pús. .tunnur
eru seldar á 151/2 norskar kr.
(183/4 ísl. króna) Er pessi síðar
talda síld vorsíld.
Norska rikið hefir gengið í á-
byrgð fyrir greiðslu gagnvart
seljendunum, samtals 20 millj.
n. kr.
Bretar hafa einnig selt síld til
vaxandi botnlausar skuldir við
bankann, pá sé ástæða til að
ætia, að petta séu ekki hinir einu
viðskiftamenn bankans, sem lán-
að hafi verið í eftirlitsleysi, og
líklegt, að önnur óreiða hafi átt
feér stað í bankanum. Þess vegna
sé sjálfsagt, að pingmenn fái að
vita sem greinilegast um orsak-
irnar að lokun bankans. —
Jö* Þorl. og Pétur Magnússon
reýndu að halda uppi vörnum
fyrir bankastjórana, en hvorugur
peirra andmælti Jwi að neinu
leyti að frásögnin um skuldu-
nautana prjá væri rétt.
Þetta er fullnaöar-umræða um
pingsályktunartillöguna. Frh.
hennar átti að verða í dag.
Skildmganessmálið.
I gær fór fram 2. umræða í
neðri deild alpingis um Skild-
inganessmálið. Hafði allsherjar-
nefndin klofnað um málið, og eru
prír með frumvarpinu um sam-
einingu Skildinganess við Reykja-
vík, en tveir á móti. Hafði Héðinn
Valdimarsson framsögu af hálfu
meiri hlutans, en Magnús Guðm.
gegn frumvarpinu.
Eins og áður hefir verið skýrt
frá hefir á annað hundrað manna
í Skildinganesi sent alpingi á-
skorun um að sampykkja frum-
varpið. Nú hefir komið áskorun
sama efnis frá Þormóðsstaðabú-
um. Hins vegar hafa fáeinir burg-
eisar ritað andmæli gegn sam-
einingunni, og eru ýmsir peirra
búsiettir hér í Reykjavík, par á
meðal Thor Jensen og synir.
Undirskrifað: Haukur Thors. Þá
eru og hlutafélög undirrituð á
pví skjali, svo sem „Baugur“,
lóðabrasksfélagið alkunna,
„Shell“ og „Títan“ (sálugi?).
Með pessu móti hafa verið reitt
á pað 42 nöfn.
Málið liggur ljóst fyrir. Ann-
ars vegar eru óskir og hags-
munir fjöldans, bæði Reykvíkinga
og Skildnesinga, sem vilja sam-
eininguna. Hins vegar eru örfáir
burgeisar. — Aðrir en Reykvík-
ingar og Skildnesingar sjálfir eru
ekki aöal-aðiljar í málinu.
Rússlands og nam sú sala á síð-
ast liðnu ári 180 pús. cwt. (vætt-
um). Hefir brezka stjómin gengiö
í ábyrgð gagnvart seljendum á
greiðslu síldarinnar, og nemur á-
byrgð sú, er brezka stjómin hefij
tekið á vörum seldum til Rúss-
lands, samtals 133 millj. ísl. kr.
(en 65 millj. kr. hafa verið veitt-
ar til pessa, en ekki notaðar enn).
Þess má geta í pessu sambandi,
að pýzka stjórnin hefir nýlega á-
byrgst vélasölu iðjuhölda í Ruhr-
héraði til Rússlands, og nemui' sú
ábyrgð 75°/o af 300 pús. mörkum
Þegar petta blað er komið út
verða pingmenn væntanlega bún-
ir að greiða atkvæði um málið,
og kemur pá í ljós, hvort meiri
hlutinn metur meira hag og kröf-
ur fjöldans eða 'vilja Eggerz
Claessens og „Kveldúlfs".
mtt ©g| pette.
Vetrarliörkur á Englandi.
Miklar vetrarhörkur hafa verið
á Englandi í vetur. Hefir ekki
komið svo slæmur vetur yfir
England síðan veturinn 1922.
Ríkisrekstur.
Brennisteinsnámurnar í Alausi-
héraði í ríkinu Ecuador í Suður-
Ameríku hafa verið gerðar að
ríkiseign með einföldu lagaboði,
og ætlar ríkið sjálft að reka pær.
Hegri dettur nidur.
I Bremerhafen vildi pað til fyr-
ir nokkru, að „bolti“ í kolakraua
brast í sundur og kraninn féll
niður yfir nokkra báta, sem lágu
rétt hjá honuin. Ekkert slys var'ð
af pessu.
Um íissnlHtf® vegisiiie.
Unglst. ÆSKAN nr. 1 heimsækir
unglst. Vonarljósi’ð í Hafnar-
firði næstkomandi sunnudag.
Lagt verður á stað kl: 1 frá
Templarahúsinu. Fargjald 1 kr.
(fram og til baka). Fjölmennið
félagar!
STOKAN 1930. Fundur í kvöld.
á venjulegum stað og tíma. Metú-
salem Stefánsson hagnefndar-
atriði. Félagsmenn beðnir að
fjölmenna.
Slys við höftiina.
I fyrradag kl. tæplega 4 vildi
pað slys til í saltskipinu „Inger-
fire“, sem kom til kvöldúlfs
o. fl., að umgerð utan af „blokk“
bem var í lyftibómunni, datt niö-
ur og kom í höfuð verkamannj,
sem Gísli Halldórsson heitir og