Alþýðublaðið - 10.04.1931, Blaðsíða 6

6
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
slíkur áfellisdómur muni byg'öur.
Er það \dst sönnu næst, að V.
(S. V.) mætti eyða meiri tíma til
að kynna sér þetta heldur en
hann enn hefir gert til þess að
komast að ábyggilegri niðurstöðú
um, hvað telja beri undir eða
ofan á í þeim heimi. Þrátt fyrir
alla vandlætinguna virðist V. S.
V. samt óra fyrir því, að 'leikur-
inn muni mjög verða sóttur, og
er þetta víst eitt« af því fáa,
sem rétt er i grein hans. „Húrra
krakki!“ er nefnilega ágætur
gleðileikur, vel til þess fallinn
að vekja heilnæman hlátur og
laus við alt, er sært geti til-
finningar fólks eða spilt sniekk
þess, og sérstaklega virðist leik-
urinn eiga mikið að þakka þýð-
andanum, Emil Thoroddsen, sem
hefir fært hann í svo skemtileg-
an íslenzkan búning. Og meðferð
leikendanna á hlutverkunum er
yfirleitt mjög góð. Meðal þeirra
er ungfrú Sigrún Magnúsdóttir,
sem V. S. V. hyggst að gera lítið
úr.. Þessi leikkona hefir stundað
inám í tvö ár við erlendan leik-
skóla og hlotið góðan vitnisburð,
og tel ég ekki líklegt, að hún
eigi mikið erindi í skóla til V.
á eftir. Annars gegnir furðu hve
köldu hefir andað stundum tii
þessarar leikkonu, eins vel og
hún hefir leyst hlutverk sín af
hendi. — Fleiri einstaka ledkend-ur
mætti vel telja upp, en þess er
ekki þörf.
V. (S. V.) hefir stundum borið
óspart Iof á ýmsa leikendur, sem
hann hefir borið fyrir brjósti, og
hafa þá öfgarnar gengið litlu
skemmra í þá átt. Raunar hafa
sumir þeirra, er fyrir hrósánu
hafa orðið, verið góðir leikendur,
en borið hefir það við, að þeim
hinum sömu hefir skjátlast hrap-
allega, er til þess kom að velja
viðfangsefni, er fólkið vildi sjá.
Menn sækja þær sýningar, sem
þeim eru geðfeldar eða þykir
skemtilegar og er það ekki þess
vegna að „krakkinn“ er sá leikur-
inn, sem mesta aðsókn hefir
hlotið á þessum vetri? Auðvitað
segir V. að þetta sé brjálaður
smekkur, en þa'ð sagði líka ein-
hver álíka spekingur á dögunum
í Vísi um þá menn í þessum
synduga bæ, er leyfðu sér að
hlusta á „jazzmúsik", og sem
fræddi fólkiö á þvi, að slikt væri
hvergi um hönd haft nema í
Reykjavík. Jafnvel V. (S. V.) veit
þó að slík músík fer sigurför um
heiminn og hljómar frá útvarps-
stöðvum allra landa.
Það er nú svo, að hiö létta og
skoplega á sitt erindi og sinar
gó'ðu hliðar. Og fyrst og fremst
er ég viss um að það er betra
a'ð sýna fólki svokallað léttmeti
og sýna það vel, heldur en hið
kröfuharða góðgæti og gera það
iila. Það tekur líka sinn tíma
að kenna fólki að meta og verð-
launa einungis það þunga og al-
varlega, enda vafasamur gróði
jafnvel þó slíkt tækist. Fiestir
munu telja sig hafa nóg kynni
af þvi sorglega í lífinu þó þeir
reyni öðru hverju að njóta þess,
er vekur saklausa gleði, — þó
ekki sé nema eina kvöldstund.
Það sorglega við þetta er það,
hvað margir af lesendum Alþbl.
hafa ekki efni á að kaupa sér og
sínu skylduli'ði aðgang að góð-
um gleðileikjum, þó ekki væri
nema einu sinni á vetri, og hafa
því lítinn áhuga á dómum okkar
V. um þessi efni. En væri það
hægt að gefa þeim hinum sömu
kost á að sjá „krakkann", þá
teldi ég það þarft verk, og ég
er þess fullviss, að jafnvel þeir
myndu gleyma raunmn sínum
kvöldið það.
8/4. 1931.
Felix Gúðmundasön.
Daglegt brauð.
[Grein þessi er tekin úr
„Neista“, blaði Kvennadeildar
Merkúrs.j
1 æsku lærðum við flestar eða
allar í Helgakveri þessa skýr-
ingu á því, hva'ð daglegt brauð
væri: Daglegt brauð er klæði,
skæði, matur, drykkur, hús og
heimili, o. s. frv.
Og þó Helgakver sé nú „komið
úr móð“, munu flestir sammála
um að þessi sldlgreining á „dag-
legu brauði“ sé rétt. Til þess
eins að geta dregið fram lífið
þurfi menn að minsta kosti allar
þær höfuðnauðsynjar, sem þar
eru taldar.
Og þegar talað er um að rnenn
stundi einhverja atvinnu, er
venjulega átt vi'ð það, að þeir,
sem hana stunda, afli sér með
því daglegs braúðs, m. ö. o. lifi
af atvinnu sinni.
En nú er því svo varið, að hér
í Reykjavík er til fjölmenn stétt
vinnandi fólks, sem þó í raun og
veru alls ekki lifir eða getur lifað
á þeirri atvinnu, sem það stund-
ar. Þessi stétt er afgreiðslustúlk-
kir í brauða- og mjólkur-búðum.
Skal nú reynt að rökstyðja
þessa fullyrðingu.
Eins og allir vita eru brauða-
og mjólkur-búðir, „bakaríin", op-
in frá 8 f. h. til 9 e. h., alls 13
tíma dag hvern, sunnudaga jafnt
og virka daga. Tvær stúlkur
vinna venjulega í hverri búð,
sinn hálfan daginn hvor, dagleg-
ur vinnutími hverrar er því 6V2
tími. Nú er kaupið frá 60—75 kr.
á mánuði, á stöku stað, t. d. þar,
sem sama stúlkan hefir unnið 5
—8 ár, kann það að vera kr.
80,00 á mán. Ef reiknaö er með
60 króna kaupi ver'ður það 0,30
aurar um tímann, með 75 króna
kaupinu verður það 0,38 aurar.
Þetta kaup myndi engum verk-
stjóra hér á fiskstöðvunum detta
í hug að bjóða 10 ára barni, sem
látið væri dunda við að breiða
fisk, en þetta kaup er greitt
hraustum og duglegum stúlkum
um tvitugt, helga daga jafnt og
virka. Þá tíðkast einnig sú ráðn-
ingara'ðferð, að stúlkur taki að
sér að sjá um rekstur búðanna
að öllu íeyti. Þeim er greitt í
kaup kr. 180,00 um mánuðinn, en
þær eiga síðan að sjá sér sjálfar
fyrir þeirri hjálp, sem þær kunna
a'ö þurfa, og auk þess eiga þær
a'ð bera alla ábyrgð á útlánum,
sem árei'ðanlega heggur stórt
skarð í þær miklu tekjur, sem
þær annars gætu haft, sem munu
vera 0,52 aurar um tímann, þeg-
ar kaup hjálparstúlku hefir ver-
i'ð greitt.
Þá má líta á hitt atriðið, hvort
nokkur manneskja muni fyrir
finnast svo neyzlugrönn, að húxi
gæti lifa'ð á þessu kaupi. Þvi er
fljótsvarað. Kvenmannsfæði mun
nú vera selt á 60,00 pr. mán. og
og vantar þá „ldæði, skæði, hús
og heimili“ til þess að uppfyltar
séu cinföldustu kröfurnar um
daglegt braúð. En fleiri atriði
koma til greina þegar talað er
um kjör þessarar stéttar heldur
en upphæð kaupgjaldsins. Skal
hér vikið að einu, sem er sérstakt
fyrir bakaríisstúlkur og mun ekki
þekkjast við neins konar önnur
verzlunarstörf, að minsta kosti
ekki hér í Reykjavík.
Eins og allir vita hefir sú
venja myndast, að verzlunarfólk
hefir einskis mist í af kaupi sínu,
þó það hafi verið frá verki vegna
sjúkdóma 2 vikur eða jafnvel
lengur, en hvenær sem bakaríis-
stúlka ver'ður fyrir þeim óhöpp-
um að veikjast, verður hún bæði
að útvega stúlku í sinn stað og
gjalda henni sjálf kaup. Geta
allir getið sér þess til hve þægi-
légt það er, einmitt þegar fólk
er veikt, að verða að standa í
stímabraki með að fá einhvem til
þess að vinna fyrir sig, og missa
auk þess af kaupi sínu.
Þá má minnast á anna'ð atriði.
í flestum ef eklri öllum atvinnu-
greinum á landi mun nokkur
greinarmunur gerður með vinnu-
tíma á sunnudögum og öðrum
dögum, nema í bakaríunum. Þar
er unni'ð nákvæmlega sarna tíma
þá daga eins og aðra. Þar verða
líka stúlkur að vinna til 6—7 að-
fangadaga allra stórhátíða, þeg-
ar flest annað starfsfólk fær frí
ekki seinna en kl. 4.
En þegar talað er rnn „daglegt
brauð“ bakariisstúlknanna á þá
leið að kjör þeirra þurfi að breyt-
ast og batna, stendur sjaldnast á
andmælum. Eiginhagsmunir og
óttinn viÖ samtökin eru þá fljót
að leggja mönnum orð á varir.
Höfuð„röksemdimar“ eru eitt-
hvað á þessa leið: „Það skiftir
engu máli þó kaupi'ð sé ekki
hærra en þetta, stúlkurnar vinna
ekki a'ð þessu nema hálfan dag-
inn, þær geta unnið við eitthvað
annaö hinn hluta dagsins“. Þetta
gæti nú verið gott og blessað, en
spurningin er: Við hvað eigum
við að vinna? Hverjar eru þær
atvinnugreinar, sem geta tekið
við fólki til vinnu t. d. annan
daginn frá 8—1, hinn daginn frá
3—9? Þær munu varla vera til.
Dæmi era til þess, að stúlkur
hafa teki'ð sig saman um a ð
vinna sinn daginn hvor til þess
að geta fengið hlaupavinnu við
fiskþurkun annan daginn, en þó
að stúlkur alment vildu fara að
reyna þá aðferð, myndi það tæp-
lega í meðalþurkasumd geta gef-
ið af sér nema ca. 100,00 kr. urn
sumari'ð. Þaö er þvi ekki hægt
að réttlæta hið lága kaup með
þvi, að stúlkur geti aflað sér
tekna, sem nokkru nemur, m.eð
þeirri vinnu, sem völ er á að fá
hinn hluta dagsins. Þá kemur sú
röksemdin, siem oftast er gripið
til : „Það gerir ekkert til þó þess-
ar stúlkur hafi lágt kaup, þær
em heima hjá foreldrum sinum
og hafa þar alt, sem þær þurfa
til lífsins/' En er þá nokkur bót:
í máli þó hér skapist hópur fólks,
sem talið er vinnandi, en er þó í
raun og vem ómagar á vinnu
annara? Enda mun þeirri rök-
semd hvergi haldá'ð fram nema
gagnvart bakaríisstúlkum, að
kaup fyrir vinnu manna eigi að
fara eftir því, hvort foreldrar
manns séu rikir eða fátækir!! Og
sannleikurinn er sá, a'ð bakaríis-
stúlkur munu margar, eins og
annað fólk, frekar þurfa að
styrkja aðra, svo sem gamla for-
eldra, ung systkini o. s. frv.,.
heldur en þiggja hjálp af öðrum.
Þá kemur sú röksemdin, ef hún
getur kallast því nafni, sem í
vemleikanum verður erfiðust fyr-
ir þetta nýja félag okkar að
vinna bug á. Hún er sú, að bak-
arar og a'ðrir atvinnurekendur
geta sagt: „Okkur varðar ekkert
um 'allar ykkar skýrslur, kröf-
ur og röksemdaleiðslur, við get-
um fengið nógar stúlkur fyrír
þetta kaup og jafnvel minna, og
það getur enginn bannað okkur.“
Ég lít svo á, að þarna sé erfiöast
viðfangsefni félagsins. Ef við
höfum allar stúlkur, sem þessa.
vinnu stunda, og allar, sem ætla
sér að stunda hana, með okkur,,
þurfum við ekki að óttast að við
komum ekki kröfum okkar fram
við atvinnurekendur, en meðan
nóg er af fólki, sem vill vinna
langt fyrir neðan þær kröfur,
sem félagið mun gera, erum við
eins og fugl, sem vantar annan
vænginn.
Bakaríisstúlka.
\
Hræsni.
Lífið er peningar. Ef þú hefir
mikla peninga ertu mikils met-
inn. Skiftir engu máli, þó þú
skuldir þá alla og meira til. Ef
þú átt peninga ertu mikils met-
inn. Skiftir engu máli hvort þú
héfir aflað þeirra á heiðarlegan
hátt eður ei. En hafirðu átt pen-
inga og mist þá, 'þá vei þér,
því „vináttan er úti, þá ölið er af
könnunni.“ Jósef.