Morgunblaðið - 23.03.1980, Blaðsíða 18

50
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. MARZ 1980
Kynbætur á
Reykhólafénu
I norðan kalda 1.3. skreppur fréttaritari Morgunblaðsins út í
Tilraunastöðina á Reykhólum því hann hefur fregnað að þar sé verið
að taka af fénu og þegar inn í húsin er komið standa þrír fræðimenn í
kringum heljarstórt borð og eru að skoða og meta ull. Einn af þeim er
dr. Stefán Aðalsteinsson deildarstjóri í Rannsóknarstofnun landbún-
aðarins og yfirmaður ullarmats í landinu. Einnig er hann sérfræðing-
ur í húfjárkynbótum og erfðaíræði. Með honum er Jón Steingrímsson
aðstoðarsérfræðingur, en hann hefur unnið með dr. Stefáni á
Rannsóknastofnuninni í mörg ár. Hinn þriðji er Sigurður Oddur
Rangarsson búfræðikandidat. en hann er ráðinn að Rannsóknastofn-
uninni til þcss að vinna að þess’u verkefni og fylgist hann með ullinni
á fénu frá hausti og þar til hún er tekin af fénu og síðar gegnum öll
vinnslustig ullarinnar eða þar til að hún er komin í fat.
Þar er Ingi Garðar Sigurðsson
tilraunastjóri og Jónas Samúels-
son ráðsmaður tilraunastöðvar-
innar á Reykhólum. A þeim hvíla
hin daglegu störf og eru þau
sjaldnast ofmetin, en umgengni í
fjárhúsum svo og fóðrun eru í
ágætum gæðaflokki.
Þarna eru tveir bændur að taka
af, en það eru þeir Birgir Ha-
llgrímsson Brekku í Geirdal og
Vignir Jónsson Klukkufelli í
Reykhólasveit, en sá þriðji var
ekki við en það er Daníel Jónsson
Ingunnarstöðum í Geirdal.
Aðspurðir segja þeir Vignir og
Birgir að þeir séu búnir að taka af
rúmlega 100 kindum þennan dag-
inn.
Fréttaritari snýr sér að dr.
Stefáni og fer að spyrja hann um
sauðfjárbúið á Reykhólum og til-
gang svona tilrauna. Spurn-
ingarnar eru ekki fyrirfram hugs-
aðar og lítið skrifað fyrr en kemur
í ljós að dr. Stefán hefur smíöað
ágætis skrifborð ofan á garða-
böndunum og fréttaritari sest í
þetta virðulega sæti og fer að
punkta niður ýmislegt sem dr.
Stefán segir.
— Er nokkuð upp úr því að hafa
að rækta hreinhvíta ull og er hún
nokkuð betri en gula illhæruullin?
— Á Reykhólum nálgast nú
óðum að allt féð sé að verða
hreinhvítt og það er t.d. 10%
hærra verð í útflutningi fyrir
úrvalsflokk en 1. flokk og 20%
hærra verð til bænda fyrir úrvals-
flokkinn en 1. flokkinn.
Hjörtur Eiríksson fram-
Sveinn í
Miðhúsum
ræðir við
dr. Stefán
Aðalsteinsson
kvæmdastjóri iðnaðardeildar
S.I.S. á Akureyri segir að þeir
treini úrvalsflokkinn svo hægt sé
að blanda honum saman við aðra
ull. Af úrvalsflokk er það lítið
magn að framleiðsla úr hrein-
hvítri ull yrði mjög lítil og hún
myndi skera sig úr annarri fram-
leiðslu.
Dr. Stefán sýnir fréttamanni
ullarlagða sem hann hefur þvegið
upp úr handlaug og eru þeir svo
vel hvítir og silkimjúkir að herða-
sjöl úr slíkri ull hefðu sómt sér vel
á hvaða hefðarfrú sem væri.
— Er ekki erfitt að rækta
hvítan lit hjá sauðfé?
Nei, erfðastuðull er um 50% og
er því fljótlegt að rækta hvíta
litinn inn í féð.
— Hafið þið gert nokkuð hér til
þess að ullin verði eins góð og
kostur er?
—I haust voru smíðaðar hér
sérstakar slæðigrindur í garðana.
Þær eru notaðar til þessa að loka
görðunum á meðan að verið er að
gefa og síðan eru þær lagðar ofan
á heyið á meðan féð er að éta og
slæða ærnar því ekki heyinu.
Þessar grindur hafa reynst með
ágætum. Það sést varla heymor í
hálsull á nokkurri kind. (Hér vill
fréttaritari skjóta því að að mikill
merkingarmunur er á orðinu garði
hjá Breiðfirðingum og Austfirð-
ingum. Garði merkir fyrir austan
sama og jata hér, en garði merkir
hér sama og orðið kró fyrir
austan.)
Önnur nýjung er hér, en það er
Fréttaritarinn við skrifborðið í fjárhúsinu.
Ingi Garðar Sigurðsson vigtar þungt ullarreyfi. Jón Steingrímsson, aðstoðarsérfræðingur, til vinstri.
Ráðsmaðurinn, Jónas Samúelsson, sópar jötuna fyrir gjöf.
Grindurnar loka görðunum á meðan og eru svo lagðar yfir heyið.
þegar búið er að gefa.
loftræstiviftukerfi, sem sett var
upp í haust, en því er ætlað að
haída hita-og rakastigi innan
hæfilegra marka og tryggja
stækjulaust loft i húsunum. Ekki
er komin reynsla á þetta ennþá
hvernig tekist hefur til í vetur, en
ullarlagðarnir sem þú sást áðan
eru ákaflega fallegir og togið
virðist lítið hafa gulnað í vetur.
Við ætlum að láta meginhluta
ullarinnar í tilraunaþvott í ullar-
þvottastöð og ef ullin reynist eins
fífuhvít og lagðarnir úr handlaug-
inni þá stendur til að vinna þessa
ull í band og flíkur, þar sem miklu
máli skiptir að ullin sé skjanna-
hvít.
Við höfum komist að pví hér á
Rcykhólum að það er engan
veginn nóg að eiga alhvítt fé að
hausti, raki og stækja i húsum
geta stórspillt ullinni.
Við vitum ekki hve miklu má
kosta til í húsakosti til þess að fá
óskemmda ull, en hins vegar erum
við að reyna að framleiða ull eins
og hún getur orðið best í landinu.
Með því að nota þessa ull í
eftirsóttar vörur erum við að
reyna að komast að því hversu
góður besti ullarvarningur getur
orðið. Mér finnst allmikið leggj-
andi á sig til þess að komast að
niðurstöðu um það. Með þessu
móti setjum við markmið, sem við
eigum að stefna að.
— Hefur mikið áunnist í þessu
efni?
— Já, hér hafa komið fram
hrútar sem hafa gefið svo miklar
ullarbætur að dætur þeirra eru
mað allt að einu kg þyngra reyfi
en dætur annarra hrúta. Ef ullar-
framleiðslan yrði aukin sem svar-
aði þessari aukningu á Reykhól-
um og þessi viðbót kæmist í
verðmæta útflutningsvöru næmi
aukaverðmætið hátt í þrjá millj-
arða króna.
Það eru verðmæti af þessari
stærðargráðu, sem ég er að tala
um í umbótum á ullarframleiðsl-
unni. Mér finnst ástæðulaust
fyrir landbúnaðinn að gefast upp
og halda að sér höndum, þegar
hægt er að benda á framfara-
möguleika sem nema milljörðum
króna.
í sambandi við þessa spádóma
mína má geta þess að fyrsta
tilraunin með vetraraftekningu
var gerð á Reykhólum 1958. Þá
var ég varaður við að segja
Búnaðarþingi frá tilrauninni
vegna þess hve fáránleg tilraunin
þætti.
Þannig voru viðhorfin á þeim
tíma. Menn sáu ekki hvers virði
þessi nýjung gæti orðið fyrir
landbúnaðinn.
Ég ætla ekki að vera með neinn
barlóm, en það þarf að skoða allar
nýjungar og taka þær með varúð
og nota þær með gætni, en nýta
möguleikana sem í þeim felast. —
Það kemst enginn langt, sem
aldrei þorir að prófa neitt nýtt.
— Hvað þarf að hafa í huga við
ræktun á hreinhvítu fé?
— Það er auðvelt að rækta
alhvítt fé, en leggja ber áherslu á
að fá mikla ull með jöfnu gljáandi
og frekar fínu togi. Þessi einkenni
gefa einnig eftirsóttar gærur.
— Er ekki tímabært að huga
betur að þessum málum?
— Jú, það verður auðveldast
með því að fá góða hrúta frá
Reykhólum og dreifa afkvæmum
þeirra um landið með sæðingum.
Nú halda sumir vísir menn því
fram að lærvöðvar séu of litlir á
Reykhólafénu.
Það hefur verið talað um það, að
of lítil áhersla hafi verið lögð á
vöðvafyllingu í lærum á Reykhóla-
fénu og það er að vissu leyti rétt,
en þó dæmast hrútar mjög vel á
hrútasýningum og auðvitað vild-
um við safna öllum góðum eigin-
leikum í þennan stofn, en það
verður ekki bæði sleppt og haldið.
Höfuðáherslan hefur verið lögð
á ullarlit, magn og gæði. Einnig
frjósemi, mjólkurlægni og fall-
þunga. Það er ekki hægt að ná
hröðum framförum í öllum þess-
um atriðum i einu, en eins og
málefnum landbúnaðarins er
komið í dag er ég ekki i vafa að
þessi stefna hefur verið rétt.
Við getum gert stórvirki fyrir
landbúnaðinn og iðnaðinn með
bættri ullar-og gæruframleiðslu,
en ég sé ekki hvernig hægt er að
Ieysa þennan vanda með fleiri
stjörnuskrokkum.
— Hvað eru stjörnuskrokkar?
— Það er sú gerð af dilka-
skrokkum sem hefur eftirsótta
lögun að mati kjötmatsmanna.
Fita hóflega lítil, vöðvasöfnun
mikil, en þyngd breytileg.
— Hvað hefur þú unnið lengi við
þessa ræktun hér á Reykhólum?
— Allt frá fjárskiptum 1961 og
hef ég haft sterkan áhuga á því að
bæta ullargæðií og dreifa þessum
árangri um landið. Ullarmagnið
eftir vetrarrúna kind var 1979 2,8
kg, en hvað það verður í ár getur
þú spurt Inga Garðar um á
morgun en þá verður aftekningu
lokið og samkvæmt upplýsingum
frá Inga Garðari var meðalþungi
reyfanna 1980 3,4 kg af hverri á.
Fréttaritari þakkar dr. Stefáni
Aðalsteinssyni fyrir samtalið og
óskar tilraunastöðinni góðs gengis
á komandi árum.
Sveinn Guðmundsson.