Morgunblaðið - 04.10.1980, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. OKTÓBER 1980
GrjótaþorD
1980
U mdeild skipulagstillaga
„Auðveldari og ódýrari í framkvæmd
en allar skipulagstillögur sem áður hafa
komið fram,“ segir Hjörleifur Stefánsson,
arkitekt.
*
„Meginhugmynd skipulagstillögunn-
ar er út í bláinn og hún er í of litlum
tengslum við hagsmuni lóðaeigenda til að
verða nokkurn tíma að veruleika,“ segir
Hannes Kr. Davíðsson, arkitekt.
Svo sem kunnugt er hefur verið lögð fram skipulagstil-
laga að Grjótaþorpi sem miðar að því að halda byggð
og umhverfi þar í sama horfi og nú er. Þó á jáfnframt að
þétta byggðina samkvæmt tillögunni og reisa þarna ný hús í
stíl við þau gömlu. Þá skal gera nokkrar breytingar á
gatnakerfi þorpsins, götur verða steinlagðar og frágangur
hinn vandaðasti á öllum opinberum svæðum innan þess.
Miðað er við að nær öll húsin í Grjótaþorpi muni standa þar
áfram, — og þar með öll þau hús sem standa við Aðalstræti.
Þar á samkvæmt skipulagstillögunni að byggja ný hús á
auðum lóðum í samræmi við hin og mynda þannig eins
samræmda og upprunalega götumynd við Aðalstræti og
kostur er.
Skipulagstillaga þessi var kynnt í meginatriðum hér í
Morgunblaðinu 18. september síðastliðinn og verður því ekki
farið náið út í einstök atriði hennar hér. Höfundar þessarar
skipulagstillögu eru Hjörleifur Stefánsson arkítekt og Peter
Ottosson þjóðháttafræðingur, og gerðu þeir tillöguna
samkvæmt ákvörðun borgarráðs en hana skyldi vinna í
samræmi við stefnumörkun skipulagsnefndar um framtíð
Grjótaþorps.
Síðustu fimmtíu árin hafa ýmsar hugmyndir komið fram
um skipulag Grjótaþorps og verið öllum sameiginlegt að
húsin þar hlytu aö hverfa og ný hús myndu rísa í staðinn.
Lengst af var gert ráð fyrir tiltölulega hárri byggð þarna og
út frá þeirri hugmynd var bygging Morgunblaðshússins leyfð
en það var byggt árið 1949. En þrátt fyrir margar
skipulagstiliögur um endurnýjun byggðar í Grjótaþorpi
hefur ekki orðið af framkvæmdum enn. í rúmlega hálfa öld
hefur ákvörðun um niðurrif húsanna verið á næstu grösum
og hafa eigendur þeirra því ekki haldið þeim við, — sem
skiljanlegt er því ekki hefur annað verið fyrirsjáanlegt en
þau yrðu rifin. Þegar um 1937 voru húsin í slíkri niðurníðslu
að þá þegar var talið að þau væru ónýt og ekki lægi annað
fyrir en rífa þau. Síðan hefur þeim hrakaö jafnt og þétt og
eru nú sennilega flest mun verr á sig komin en þá.
Borgarsjóður hefur á síðustu áratugum eignast nokkur hús í
Grjótaþorpi, einkum hús, sem skipulagshugmyndir gerðu ráð
fyrir að hyrfu.
Sú skipulagstillaga um byggðatilhögun í Grjótaþorpi sem
nú er komin fram, markar tímamót í tilraunum manna til að
skipuleggja þennan borgarhluta. Þar kemur í fyrsta sinn
fram vilji til að viðhalda þorpinu í sinni upprunalegu mynd
°R byggja á þeim verðmætum sem þar eru til staðar.
Því fer fjarri að menn séu einhuga um þessa nýju
skipulagstillögu. Hún hefur þegar verið kynnt úá fundi fyrii
þeim aðilum sem hagsmuna eiga að gæta en nokkrir þeirra
sem eiga fasteignir þarna lýstu því yfir að þeir myndu ekki
mæta á fundinn, sem þeir ekki gerðu. Þá hefur komið fram
sú skoðun að skipulagstillagan sé gloppótt og sneiði hjá því
að fást við þann vanda sem hún á að leysa, — og falli því um
sjálfa sig.
Jákvæðar undirtekt-
ir við skipu-
lagstillögunni
Blaðamaður Morgunblaðsins
ræddi við Hjörleif Stefánsson
arkítekt, um skipulagstillöguna og
var hann fyrst spurður hverjar
viðtökur hún hefði fengið á fund-
inum með húseigendum og íbúm í
Grjótaþorpi.
„Undirtektir þeirra sem mætt
hafa á þessum fundum hafa þegar
á heildina er litið verið mjög
jákvæðar að mínu rnati", sagði
Hjörleifur. „Þessi tillaga er líka
tiltölulega hagstæð fyrir meiri-
hluta húseigenda þarna, þar sem
hún gerir ráð fyrir um fimm
þúsund fermetra meiri heildar-
nýtingu lóða en var samkvæmt
skipulaginu frá 1967. Þá hafa
komið fram fjölmargar ábend-
ingar frá bæði húseigendum og
íbúum þarna, — t.d. hefur verið
bent á að byggðin sé of þétt
samkvæmt tillögunni, að fram-
lenging Mjóstrætis út í Vestur-
götu ylli óþarfa umferð um hverf-
ið, að gangstétt við Bröttugötu
ætti ekki að vera þeim megin
götunnar sem gert er ráð fyrir í
tillögunni, heldur hins vegar o.fl.
Það er rétt að taka fram að
leigjendur í Grjótaþorpi óttast að
þeir muni hrekjast þaðan burt ef
tillagan nær fram að ganga, — að
þetta yrði þá nokkurs konar
snobbhverfi þar sem aðeins efnað
fólk hefði efni á að búa. Við höfum
hins vegar bent á, í ritinu Grjóta-
þorp 1980 þar sem skipulagstillag-
an er kynnt, að Reykjavíkurborg
gæti tryggt íbúunum áframhald-
andi búsetu með því að gefa þeim
kost á að flytja innan þorpsins.
Borgarsjóður á allstóran hluta
íbúða í Grjótaþorpi og gæti því án
mikils tilkostnaðar tryggt núver-
andi íbúum í húseignum borgar-
innar áframhaldandi búsetu eftir
að viðgerð á húsunum Iíkur."
Nú mun hílastæðum íækka
verulega i Grjótaþorpi sam-
kvæmt þessari skipulagstillögu
en nú þegar eru mjög mikil
þrengsli á bílastæðum þar —
hafið þið kosið að horfa framhjá
þessum vanda við gerð tillögunn-
ar?
„Bílastæðaskorturinn í miðbæn-
um er ægilegt vandamál en það er
engin sanngirni að ætlast til að
það verði leyst í Grjótaþorpi. Lang
flestir þeirra bíla sem lagt er í
Grjótaþorpi um annatíma eru
bílar fólks sem á erindi annað en
þangað, en samkvæmt ákvæðum
borgarráðs og skipulagsnefndar
skulu bilastæði þarna miðast við
íbúa hverfisins. Veruleg fjölgun
bílastæða umfram það sem sýnt er
í skipulagstillögunni getur aðeins
orðið á kostnað þeirra umhverfis-
verðmæta sem henni er ætlað að
vernda nema gert sé ráð fyrir
neðanjarðarbílastæðum sem eru
geysilega dýr.“
Hjörleifur Stefánsson, arkitekt.
Ljúsm. Ól. K.M.
En hvað er að segja um kostn-
aðinn sem myndi hljótast af
framkvæmd þessarar skipulags-
tillögu — er hún ekki allt of dýr í
framkvæmd til að verða nokkurn
tíma að raunveruleika?
„Það er hægt að setja kostnað-
ardæmið upp á margan hátt. Að
svo komnu máli er ekki hægt að
reikna út hvað það myndi kosta að
koma byggðinni þarna í það horf
sem tillagan gerir ráð fyrir. Það er
heldur ekki ljóst hverjar bruna-
tæknilegar ráðstafanir þyrfti að
gera svo hún yrði framkvæman-
leg. Ég held að mönnum hætti til
að ýkja viðgerðarkostnað á göml-
um húsum. Byggingardeild borg-
arverkfræðings gerði til dæmis
kostnaðaráætlun um viðgerð
Landlæknishússins gamla við
Amtmannsstíg 1 fyrir fáum árum.
Niðurstaðan var sú að kostnaður-
inn við viðgerð hússins yrði tvö-
falt hærri en kostnaður við bygg-
ingu húss af sömu stærð, enda var
miðað við ströngustu kröfur um
efnisval og útfærslu. Nýlega fór
fram viðgerð á þessu húsi á vegum
Torfusamtakanna og varð viðgerð-
arkostnaðurinn um fimmtíu pró-
sent af kostnaðinum sem hlotist
hefði af því að byggja nýtt hús af
sömu stærð, kröfur til úrfærslu
voru ekki þær sömu en fyllilega
viðunandi. I þessu tilviki er aug-
ljóst að viðgerðarkostnaðurinn
hefur verið áætlaður of hár.
Ef vilji er fyrir hendi er þessi
skipulagstillaga vel framkvæm-
anleg og það er trú mín að hún sé
alls ekki svo dýr í framkvæmd að
hún sé ekki framkvæmanleg þess
vegna, — hún er bæði auðveldari
og ódýrari í framkvæmd en allar
þær skipulagstillögur sem áður
hafa komið fram. — Þeir sem eru
andvígir þessari skipulagshug-
mynd nota gjarnan orðið „byggða-
safn“ um skipulagstillöguna. Það
er regin firra. Húsin þarna verða
hagkvæm og góð hús þegar þau
hafa verið gerð upp, — og skiiyrð-
ið er aðeins að nýju húsin, sem
byggð verða, lúti sömu lögmálum
um form og stærðir og húsin sem
fyrir eru. — Það liggur í augum
uppi að um skipulagstillögu um
þetta svæði verða menn ekki alveg
á eitt sáttir — það hefur verið
reynt að komast að samkomulagi
um skipulagið þarna í hálfa öld án
þess að það hafi tekist. Ég vona af
heilum hug að þessi skipulagstil-
laga hljóti ekki sömu örlög og
hinar fyrri," sagði Hjörleifur að
lokum.
n
QEEBEBH3SB
1 fflS
m
Götumynd Aðalstrætis (>ins og hún á að verða samkvæmt skipulaKstillöjíunni.