Morgunblaðið - 30.10.1980, Qupperneq 23

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 30. OKTÓBER 1980
23
WaKhinKton. 29. október.
frá önnu Bjarnadóttur.
fróttaritara Mbl.
KAPPR/EÐUR forsetaframbjóð-
enda bandarísku stjórnmála-
flokkanna voru haldnar í Cleve-
land, Ohio, á þriójudaKskvöld.
viku fyrir kosniniíar. Þeirra var
beðið með mikilli eftirvæntinf?u.
Búizt var við. að tugir milljóna
kjósenda myndu horfa á kapp-
ra>ðurnar 1 sjónvarpi, og jafnvel
mun fleiri en ætla á kjörstað 4.
nóvember n.k. Skoðanakannanir
sýna litinn mun á fylgi Jimmy
Carters frambjóðanda demókrata
ok Ronalds Reauan frambjóð-
anda repúblikana meöal kjós-
enda. Báðir mennirnir áttu þvt
mikiö undir kappræðunum. Þeir
reyndust báðir ánægðir með
frammistöðu sína að þeim lokn-
um, ok erfitt er að kalla annan
sÍKurveKara.
Fyrstu viðbrögð áhorfenda, sem
sjónvarpsstöðvarnar töluðu við.
Jimmy Carter og Ronald Reagan takast i hendur fyrir kappræð-
una í sjónvarpssal i Cleveland. sim»mynd-AP.
Kappræður bandarísku forsetaframbjóðendanna:
Carter og Reagan
báðir ánægðir með
frammistöðu sína
voru, að báðir mennirnir hefðu
staðið sig vel. Stuðningsmenn
hvors um sig virtust ánægðir með
sinn mann, en óákveðnir voru jafn
óákveðnir eftir sem áður. ABC-
sjónvarpsstöðin gerði þá tilraun
að láta fólk hringja eftir kappræð-
urnar og segja hvor frambjóðand-
inn þeim hefði líkað betur. Niður-
stöður könnunarinnar urðu þær,
að 67% þeirra, sem hringdu, voru
hrifnari af frammistöðu Reagans,
en 33% þóttu Carter hafa staðið
sig betur. Alls hringdu tæplega
700.000 manns.
Samtök kvenkjósenda buðu
frambjóðendunum til kappræðn-
anna. Langra samningafunda var
þörf, áður en þeir tóku boðinu.
Þeir vildu ráða stund og stað, hæð
og gerð ræðustóla, fjölda
áhorfenda í salnum og hvaða
fjórir fréttámenn spyrðu þá
spurninga. Þeir voru báðir mjög
vel undirbúnir fyrir kappræðurn-
ar, voru orðvarir, en komu skoðun-
um sínum til skila.
Carter gerði mikið úr skoðana-
mun hans og Reagans í kappræð-
unum og minnti á sögulegan mun
á stefnu Demókrata- og Repúblik-
anaflokksins. Það er mjög algengt
í þessari kosningabaráttu, að al-
menningur segist vera demókrat-
ar, en ætli þó að kjósa Reagan, því
Carter sé ómögulegur. Carter
reyndi að ná til þessa fólks með
orðum sínum. Hann gerði einnig
mikið úr reynslu sinni í forseta-
stóli sl. 4 ár. Hann nefndi kjarn-
orkuvopn við hvert tækifæri, sem
gafst, en ein helzta baráttuaðferð
hans ge^n Reagan hefur verið að
láta líta út sem utanríkisstefna
Reagans muni leiða þjóðina út í
styrjöld fyrr en varir.
Reagan virtist afslappaðri en
Carter og brá fyrir sig glensi.
Hann leiðrétti ýmislegt, sem Cart-
er sagði um stefnu hans og sagðist
t.d. aldrei hafa verið andvígur
takmörkun útbreiðslu kjarnorku-
vopna. Hann hló við, þegar Carter
minnti á gagnrýni Reagans í
forkosningabaráttunni. Reagan
sagði, að Carter væri eins og
skottulæknir, sem reiddist, þegar
alvöru læknir stingi upp á lækn-
ingu, sem gagn væri að.
Frambjóðendurnir voru spurðir
um utanríkis- og varnarmál, efna-
hags- og orkumál, borga- og fé-
lagsmál og hvers vegna þeir teldu,
að kjósendur ættu ekki að greiða
andstæðing þeirra atkvæði sitt.
Þeir svöruðu spurningunum með
sömu orðum og þeir nota í kosn-
ingaræðum sínum. Carter vill
stuðla að friði í heiminum með
samningaviðræðum við Sovétrík-
in, og Reagan vill efla varnir
landsins til muna. Carter ver
efnahagsstefnu sína og kennir
miklum olíuverðhækkunum um
erfiðleika í efnahagsmálum. Hann
leggur hart að fólki að gæta
sparnaðar í orkunotkun og vill
auka orkuframleiðslu í landinu.
Reagan kennir reglugerðum ríkis-
stjórnarinnar um orkuskortinn og
stefnu Carters um efnahagsvand-
ann. Carter er hreykinn af stefnu
Demókrataflokksins í borga- og
félagsmálum, en Reagan vill að
afskipti alríkisstjórnarinnar verði
minni og einkaframtakið hjálpi
við endurreisn stórborga og
vandamál fátækra og sjúkra.
í svari sínu við síðustu spurn-
ingunni nefndu frambjóðendurnir
þau atriði þar sem andstæðingur
þeirra er veikastur fyrir. Carter
talaði um hættu á kjarnorkustyrj-
öld og Reagan um verðbólgu og
atvinnuleysi. Báðir frambjóðend-
urnir voru varkárir að tala ekki af
sér og láta ekki mistök henda sig,
eins og Gerald Ford í kappræðum
hans við Carter 1976. Ford sagði
þá, að almenningur í Póllandi væri
frjáls og ánægður, en það olli
milku fjaðrafoki og sumir segja,
að það hafi jafnvel kostað hann
sigur. Það þótti einkennilegt á
þriðjudagskvöld, að Carter sagðist
hafa spurt Amy dóttur sína hvað
ylli henni áhyggjum í heiminum.
Hún svaraði: „kjarnorkuvopn".
Repúblikanar voru fljótir að segja,
að nú vissi þjóðin hver væri helzti
ráðgjafi Carters. Hár aldur Rea-
gans, sem er 69 ára, hefur ekki háð
honum í baráttunni, en hann leit
heldur elli- og þreytulega út á
þriðjudagskvöld, og það gæti skipt
einhverju máli næstkomandi
þriðjudag.
Hermenn gæta
brezkra fanga
London. 29. októbcr. — AP.
NEÐRI málstofan samþvkkti snemma í morgun að veita
ríkisstjórn Margaret Thatchers víðtæk völd til að beita
herliði til að gæta fanga. sem hefur orðið að flytja úr
fangelsum í Bretlandi vegna
Stjórnin fær einnig völd til að
sleppa sérstaklega völdum föng-
um vegna þess öngþveitis, sem
hefur skapazt vegna þess að
rúmlega 3,500 föngum hefur ver-
ið komið fyrir í fangageymslum
lögreglunnar.
Frumvarp um þetta var sam-
þykkt með 108 atkvæðum gegn 7
eftir maraþonumræður í alla
nótt, þrátt fyrir nokkra andstöðu
hægrisinnaðra íhaldsþingmanna
gegn því að William Whitelaw
innanríkisráðherra fái völd til að
sleppa ákveðnum föngum.
Frumvarpið fór því næst fyrir
lávarðadeildina og búizt var við
að það yrði samþykkt fljótlega.
Jafnframt mun öngþveitið, sem
þriggja vikna deila við fanga-
verði hefur valdið í fangelsum í
Englandi og Wales, breiðst út til
Norður-írlands. Fimmtán hundr-
uð fangaverðir Norður-írlands
samþykktu þátttöku í verkfallinu
í dag.
Þetta mun auka spennuna í
fjórum fangelsum Norður-
írlands, þar sem rúmlega 1.000
dæmdir hryðjuverkamenn eru í
haldi. Sjö skæruliðar írska lýð-
veldishersins hafa gert hungur-
verkfall til að leggja áherzlu á
kröfur um að farið verði með þá
eins og pólitíska fanga.
launadeilu fangavarða.
Ráðgerðu
moskító-
aðgerðir
W ashinjíton. 29. októher. — AP.
BANDARÍKJAIIER hafði til
alvarlegrar athugunar að
koma sér upp hundruðum
milljóna sýktra moskító-
flugna til að beita gegn Sovét-
rikjunum samkvæmt leyni-
skjölum. sem hafa fengizt
birt.
Samkvæmt skjölunum hefðu
Rússar ekki getað skipulagt
nógu skjótvirka bólusetn-
ingarherferð milljóna manna
gegn slíkum moskítóárásum.
Onæmum moskítóflugum
var varpað úr flugvélum yfir
Savannah, Georgíu, og nálægt
Avon Park-skotsvæðinu á
Florida 1956 til að kanna hve
auðveldlega flugurnar kæmust
inn á heimili og bannsvæði.
Á þeim tíma börðust yfir-
völd í Savannah gegn moskító-
flugum, en þeim var ekki
tilkynnt um tilraunirnar. Þótt
flugurnar væru ónæmar er
staðhæft að þær hafi getað
borið sjúkdóma.
F alangistar í
Líbanon sigra
Bcirút. 29. tiktóhcr. — AI*.
STORMSVEITARMENN falangista. fjölmennasta hægriflokksins í
Líbanon. hröktu andsta“ðinKa sína. „tÍKrisdýra“-sveitir Þjóðlega frjáls-
lynda flokksins undir forystu Camille Chamoun fyrrverandi forseta. frá
fátækrahverfinu Ein .Rummaneh í daK. eftir fjöKurra daga gotuhardaga
i hinum kristna austurhluta Beirút.
„Tígrisdýrin" hörfuðu úr síðustu vígjum sinum i kristna borgarhlut-
anum og flúðu til borgarhluta múhameðstrúarmanna að sögn talsmanns
lögreglunnar. Sveitir falangista sóttu inn í Ein Rummaneh úr öllum
áttum eftir stórskotaliðsárásir. sem stóðu í alla nótt og náðu á sitt vald
aðalstöðvum „Tígrisdýranna" um hádegi.
Níu féllu í bardögunum og rúm-
lega 40 særðust. Mörg hundruð
fjölskyldur leituðu athvarfs í kjöll-
urum og neðanjarðarbyrgjum. Eld-
ur kom upp í nokkrum byggingum.
Falangistar og frjálslyndir voru
aðalhreyfingar kristinna manna í
borgarastríðinu 1975—76 gegn
vinstrisinnuðum múhameðstrúar-
mönnum og palestínskum skærulið-
um, en klofnuðu eftir stríðið. Bar-
átta þeirra um yfirráðin í röðum
kristinna manna náði hámarki í
júlí sl., þegar falangistar náðu á sitt
vald mestöllum austurhluta Beirút
og svæði kristinna manna við Líb-
anonsfjall.
Falangistar sögðu, að 75 „tígris-
dýr“ hefðu fallið í bardögunum í
júlí, en yfirmaður „tígrisdýranna,
Danny Chamoun, yngri sonur for-
setans, sem síðan hefur flúið frá
kristnu svæðunum, sagði að 532
stuðningsmenn hans hefðu fallið.
Ford tapaði liðlega
676 miUjörðum króna
fyrstu níu mánuðina
Dctroit. 29. október. — AP.
Fordbilaverksmiðjurnar í
Bandarikjunum hafa orðið að
sæta gífurlegu rekstrartapi það
scm af er árinu. Á fyrstu níu
mánuðum ársins tapaði Ford
hvorki meira né minna en sem
nemur 676.5 milljörðum ís-
ERLENT
lenzkra króna.
Þetta tap Ford er hið mesta hjá
nokkru fyrirtæki í sögu Banda-
ríkjanna. Tilkynning Fdrd kemur í
kjölfar tilkynningar frá General
Motors, sem segist hafa tapað sem
nemur 320 milljörðum íslenzkra
króna. Raunar höfðu margir fjár-
málaspekúlantar í Wall Street
spáð Ford meira tapi en raun varð
á. Erfiðleikar þessara tveggja
bandarísku risa, endurspegla
slæmt ástand í bandarískum bíla-
iðnaði nú.
Þetta gerðist
1974 — Fimmtán gíslum bjargað
úr fangakapellu nálægt Haag.
1%3 — Alsír og Marokkó undir-
rita friðarsamning eftir landa-
mærastríð.
1956 — Bretar og Frakkar setja
Egyptum úrslitakosti með áskor-
un um vopnahlé.
1955 — Soldáninn í Marokkó
leggur niður völd.
1930 — Vináttusamningur
Grikkja og Tyrkja undirritaður.
1928 — Tilraunir með sjónvarp
hefjast í Bretlandi.
1922 — Benito Mussolini myndar
fasistastjórn og verður einvaldur
á Ítalíu.
1918 — Tékkóslóvakía lýst
sjálfstætt lýðveldi.
1905 — Rússakeisari beygir sig
fyrir kröfum Dúmunnar um aukin
völd.
1841 — Eldur í Tower í Ijondon.
1817 — Símop Bolivar myndar
9jálfstæða ríkisstjórn í Venezu-
ela.
1687 — Ryswick-friður Frakka og
Austurríkismanna.
1546 — Bæheimskur liðsafli gerir
innrás í Saxlánd.
Afmæli. Richard Brinsley Sheri-
dan, írskur rithöfundur (1741 —
1816) — Feodor Dostoievsky,
rússneskur skáldsagnahöfundur
(1821—1881) — Leon Gambetta,
franskur stjórnmálaleiðtogi
(1838-1882)
Andlát. 1910 Henri Dunant,
stofnandi Rauða krossins.
Innlent. 1270 d. Margrét drottn-
ing Skúladóttir — 1886 ^Þjóðvilj-
inn“ hefur göngu sína á Isafirði —
1940 Togarinn „Bragi“ ferst við
England — 1979 Fundur forsæt-
isráðherra Norðurlanda í Reykja-
vík — 1877 f. Matthías Þórðarson.
Orð dagsins. Allir tala um veðrið,
en enginn gerir neitt í rnálinu —
C.D. Warner, bandarískur rithöf-
undur (1829-1900).