Morgunblaðið - 23.12.1980, Qupperneq 42

22 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. DESEMBER 1980
Tárin streymdu úr augunum á mér
kafli úr bók Pelé Iff mitt og knattspyrna
Ein af mörgum jólabókum í ár er bókin um
mesta íþróttamann sem uppi hefur verið,
knattspyrnumanninn Pelé. Bókin heitir Líf mitt
og knattspyrna. Það er Formprent sem gefur
bókina út hér á landi í þýðingu Ásgeirs
Ingólfssonar. Með leyfi útgefanda birtir Mbl.
hér á eftir smákafla úr bókinni. Fjallar sá kafli
um úrslitaleikinn í heimsmeistarakeppninni í
knattspyrnu árið 1958. En þá varð Pelé í fyrsta
sinn heimsmeistari í knattspyrnu aðeins 17 ára
gamall. Pelé hefur unnið það afrek að verða
þvívegis heimsmeistari með liði sínu. Hér á
eftir fer hluti af 5. kafla í bókinni.
Stokkhólmi, Svíþjóð
— 29. júní, 1958.
Á meðan við biðum þess að leika
til úrslita gegn Svíum, vorum við
taldir sigurstranglegri, en það var
éðlilegt eftir sigur okkar yfir
Frökkum, 5:2. Þeir, sem óskuðu
ekki eftir sigri Svía, töldu okkur
myndu sigra. Margir héldu þó með
Svíum, þar á meðal sænsku dag-
blöðin, sænska útvarpið og að
sjálfsögðu aðdáendur liðsins.
Margt var Svíum í vil. Þeir léku á
heimavelli, áhorfendur studdu þá
dyggilega og við vorum ekki meira
en svo vissir um hlutleysi dómar-
ans. Við höfðum áður lent í
erfiðleikum, dómara, sem líkaði
ekki við Brazilíumenn.
Ýmislegt var okkur þó í vil,
Leikaðferð okkar byggðist bæði á
samleik og getu einstakra liðs-
manna; það var ásetningur okkar
að fara með Heimsmeistarabikar-
inn heim til Brazilíu, og við
töldum, að sigurásetningur okkar
væri fastari en annarra.
Áhorfendur voru fleiri en að
leik okkar við Frakka. Ég var enn
meira snortinn, er ég heyrði braz-
ilíska þjóðsönginn, en ég hafði
verið, er hann var leikinn áður en
við kepptum við Rússa. Ég titraði,
er ég stóð og hlustaði. Mér varð
allt í einu hugsað til Dondinho
heima í Baurú, þar sem hann sat á
þessari stundu fyrir framan út-
varpið, og lagði sig allan fram við
að heyra allt, sem sagt var.
Hvernig leið honum? Var hann
taugaspenntur? Auðvitað. Bað
hann þess, að við, sem vorum á
vellinum í Svíþjóð, vætum ekki
eins taugaspenntir og hann?
Hvernig leið móður minni? Ég
vissi, að hún myndi ekki vera inni
í herberginu, þar sem útvarpið
var, því að hún ætlaði ekki að
hlusta á lýsingu leiksins, þótt ég
væri viss um, að um leið og honum
lyki, myndi hún spyrja Dondinho,
hvort ég hefði verið við góða
heilsu, og hvernig ég hefði staðið
mig. Hún þurfti ekki að hlusta á
útvarpið til þess að vita, hvernig
leikurinn gekk — í hvert skipti,
sem brazilíska liðið gerði mark,
myndu þeir, sem við útvarpið sátu,
hrópa af gleði, auk þess sem
flugeldum yrði skotið um alla
borgina. Mörkum, sem andstæð-
ingarnir gerðu, yrði tekið með
þungum stunum, sem heyrðust um
allt húsið.
Það var blásið í flautuna, og ég
hætti að hugsa heim, en sneri
huganum að vellinum og leiknum.
Djalma Santos hafði komið í stað
De Sordi, sem hafði meiðzt í
leiknum við Frakka; að öðru leyti
var liðið eins og þá. Ég var
ánægður fyrir Djalma hönd; hann
hafði klæðzt brazilíska landsliðs-
búningnum oftar en nokkur okkar,
en það sem var af Heimsmeistara-
keppninni hafði hann setið á
varamannabekknum. Hann hafði
horft á, ekki leikið með.
Svíar sýndu strax í upphafi
leiksins leikni, sem við höfðum
ekki búizt við að sjá. Þeir gerðu
mjög harða hríð að varnarleik-
mönnum okkar.Ég held, að við
höfum, ómeðvitað, vanmetið
sænska liðið, aðallega vegna þess,
að þar sem Svíar voru gestgjaf-
arnir, þurfti lið þeirra ekki að
standa sig eins vel og önnur til að
fá að taka þátt í sex úrslitaleikj-
um. Þótt svo væri, hefði það þó
ekki náð þeim árangri, sem það
hafði náð, nema með góðri
frammistöðu. Svíþjóð hafði sigrað
Mexíkó og Ungverjaland, og gert
jafntefli við Wales, en síðan sigrað
Rússland og Vestur-Þýzkaland,
sem sigrað hafði í Heimsmeistara-
keppninni á undan. Okkur hafði
einhvern veginn sézt yfir þetta.
Svíar hertu sóknina, en úr okkar
sókn dró. Við sendum boltann ekki
rétta leið, spörk okkar mistókust
og viðbrögð okkar voru hæg.
Leikurinn hafði aðeins staðið í
fjórar mínútur, er Gren, hægri
innherji Svíanna, sendi boltann til
Liedholms, miðherjans. Liedholm
komst fram hjá bæði Djalma
Santos og Nilton Santos innan
vítateigs og skaut lágt fram hjá
Gilmar í hægra horn marksins.
Svíar höfðu yfirhöndina, 1—0.
Við lömuðumst í stundarkorn og
heyrðum ekki fagnaðaróp þeirra,
sem héldu með Svíum, rétt eins og
við gætum ekki trúað því, að þetta
gæti komið fyrir okkur. Þetta var
í fyrsta skipti í keppninni, sem við
stóðum ver að vígi en liðið, sem við
lékum gegn. George Raynor, fram-
kvæmdastjóri sænska liðsins,
hafði sagt við fréttamenn, að við
myndum „leika með öllu stjórn-
laust", ef staðan yrði slík. Við-
brögð okkar urðu þveröfug. Dídi
hljóp í áttina að markinu til þess
að ná í boltann. Hann tók hann
upp, sneri sér við og hrópaði:
„Af stað."
Einhver annar í liði okkar
kallaði:
„Komið. Af stað. Við erum að
sóa tíma."
Það var Vavá, og hann hafði
fullt vald á rödd sinni. Hann
virtist mjög áhugasamur, rétt eins
og markið, sem Svíarnir gerðu,
hefði vakið okkur af dvala. Við
hófum leikinn á ný, og yfir mig
kom ró, sem ég hafði ekki fundið
til í fyrri leikjunum. Þetta var
vellíðan; mér fannst ég geta
hlaupið daglangt, án þess að
þreytast. Mér fannst óg geta leikið
með boltann fram hjá hvaða
leikmanni andstæðinganna sem
var, og við lá, að mér fyndist ég
geta hlaupið í gegnum þá. Mér
fannst ég ekki geta meiðzt. Líðan-
in var afar einkennileg, og óþekkt.
Þetta var ef til vill aðeins sjálfs-
traust, en ég hef oftsinnis fundið
til þess, án þess að mér fyndist, að
ekkert gæti unnið á mér. Markið,
sem Svíar gerðu, varð ekki til þess,
að við lékum stjórnlaust, heldur
varð varð það til þess, að við
tókum að beita skynseminni.
Garrincha, sem var mér á hægri
hönd, sýndi nú, hvað hann gat gert
við bolta, en það var ótrúlegt.
Hann fékk sendingu frá Zito, sem
var á hægra kanti, en lék svo með
boltann að Parling, sænska bak-
verðinum, sneri á hann, kom
Axbom, öðrum bakverði, á óvart
með því að sveigja, en hljóp síðan
í átt að marki Svíanna, og bjó sig
undir að gefa til Vavá, sem kom á
harðahlaupum. Vavá lét sig þá
engu skipta, sem reyndu að ná
boltanum af honum og skaut á
mark. Svensson, sænski mark-
vörðurinn, sá ekki boltann fara
fram hjá sér. MAARRKKK!!!
Við hlupum allir til Vavá til
þess að faðma hann, en hann
kvaðst ekki kæra sig um neitt, sem
gæti tafið leikinn. Við höfðum
aðeins jafnað; við þurftum að
vinna. Hann ýtti okkur öllum frá
sér.
„Áfram. Við erum búnir að ná
undirtökunum. Af stað. Áfram."
Þótt við hefðum aðeins náð að
jafna, var okkur skyndilega orðið
ljóst, að við myndum sigra. Við
hófum sókn, og héldum henni
áfram af fullu sjálfstrausti. Gilm-
ar, sem hafði orðið óstyrkur, er
fyrsta markið var gert, hafði nú
náð sér fullkomlega, og stöðvað
leikinn í hvert sinn sem hann
barst of nærri markinu. Hann
hrópaði hvatningarorð til okkar,
þegar leikið var nálægt honum.
Við vissum, að við þurftum ekki að
hafa áhyggjur, er hann var fyrir
aftan okkur. Það var hins vegar
okkar að skora mörkin, sem
tryggðu sigur.
Leikurinn hélt áfram, án þess
að mark væri gert, en við þótt-
umst vissir um, að við ynnum. Við
urðum sterkari, er leið á leikinn,
en Svíarnir virtust þreytast. Við
gerðum þó ekki mark, og aukinn
styrkur vinnur ekki leikinn. Gar-
rincha endurtók svo fyrri leik
sinn; skyndilega lék hann með
boltann af vinstri kanti Svíanna,
og aftur var Vavá tilbúinn, er
hann fékk boltann.
MAARRRRKKK!!!!!! Við höfðum
nú yfir. Vavá grét og hló, rétt eins
og hann væri genginn af vitinu, og
í þetta skipti reyndi hann ekki að
reka okkur frá sér.
Fyrri hálfleik lauk því þannig;
Brazilía 2, Svíþjóð 1.
Feola, þjálfari, skipaði okkur að
vera rólegir, er við vorum komnir
inn í búningsherbergið í hálfleik.
Hann sagði okkur að hlusta á sig.
„Við vinnum þennan leik, og
förum með heimsmeistaratitilinn
heim til Brazilíu, ef við töpum
ekki.“
Við héldum aftur út á völlinn,
og íhuguðum orð Feola. Meirihluti
áhorfenda hélt enn með Svíum, og
hvatti þá með miklum hrópum til
jafnteflis, og svo sigurs.
Ég er sannfærður um, að bæði
liðin gerðu að engu tækifæri til
þess að skora, vegna ákafa. Við
sóttum hins vegar án afláts, og
það hlaut að bera árangur. Boltan-
um var sparkað fram og aftur, en
ekki til þess að tefja tímann eins
og í leiknum gegn Frökkum, held-
ur til þess að halda honum frá
Svíum, unz tækifæri kæmi til þess
að gera mark. Nilton Santos lék
sóknar- og varnarleik til skiptis,
og sterkir fætur hans báru hann á
fleygiferð fram og aftur um völl-
inn — það var Nilton Santos, sem
hafði ákveðið að sækja í stað þess
að verjast, er við lékum gegn
Austurríkismönnum, og skoraði
þá annað mark okkar — en það er
sjaldgæft, að varnarleikmenn
skori í Heimsmeistarakeppninni.
Hann sparkaði boltanum nú hátt
og langt í áttina til okkar, sem
vorum við mark Svíanna. Ég
stöðvaði hann á læri mér, spark-
aði honum uppí loftið, sneri mér
og skaut á markið, er hann kom
niður. Svensson reyndi að stöðva
boltann, sem fór vinstra megin við
hann, en þetta bar of brátt að til
þess að hann fengi nokkuð að gert.
Hann lá á jörðinni með útrétta
handleggi, er boltinn fór í mark.
Ég hrópaði MAAARRRKKK!!!!!!
og hljóp og hoppaði til þess að fá
útrás fyrir óbærilegt álag, en svo
lá við, að félagar mínir kæfðu mig,
auk þess að reyna að brjóta í mér
bakið, en þeir stukku á mig langar
leiðir að, og vöfðu handleggjunum
um háls mér, svo að við lá, að þeir
kyrktu mig. Mér stóð á sama; ég
fann ekki einu sinni fyrir því.
Þetta mark hafði tryggt okkur
sigur.
Brazilía 3, Svíþjóð 1.
Þeir áhorfendur, sem héldu með
okkur, létu nú meira til sín heyra
en áður, og loks barst okkur til
eyrna: Samba, Samba. Við, sem
vorum á vellinum, sögðum hver
við annan, næstum móðursýkis-
lega:
„Við sigrum. Við erum búnir að
vinna þá.“
„Þeir eru búnir að vera. Þeir eru
búnir að tapa.“
„Við verðum heimsmeistararn-
ir. Viö veröum heimsmeistaram-
ir.“ Við vorum undrandi, þrátt
fyrir það, sem við sögðum. „Getið
þið trúað því? Viö?“
Það lá vel á okkur, en leiknum
var ekki lokið. Zito og Didi
skiptust á stöðum og Djalma
Santos, bakvörðurinn, sótti. Við
Vavá, sendum boltann á milli
okkar til þess að kanna sænsku
vörnina, og gættum þess vel að
láta Svíana ekki taka stjórn leiks-
ins. Zagalo var frammi; Vavá
sendi honum boltann, og Zagalo
lék með hann fram hjá Boerfes-
son, sænska miðverðinum, síðan
fram hjá Bergmark, bakverðinum,
og skaut honum síðan í markið.
Það var listavel gert, hreint snilld-
armark.
Brazilía 4, Svíþjóð 1.
Svíum tókst að skora annað
mark, og úr sókn okkar dró, en það
var bein afleiðing af velgengni
okkar, en slíkt er ekki óalgengt,
þegar um þriggja marka forskot
er að ræða. Þetta mark Svíanna
hafði nær engin áhrif á okkur. Við
vissum nú, að við gátum ekki
tapað. Einu áhrif marksins voru
þau, að varnarleikmenn okkar
urðu árvakrari en áður. Við send-
um boltann fram og aftur. Didi til
Garrincha, sem sendi hann til
mín, en ég sendi hann svo til
Zagalo, sem gaf hann til Vavá,
sem gaf hann til Didi, og von-
sviknu sænsku leikmennirnir
fengu ekki að koma við hann.
Zagalo sparkaði boltanum svo inn
fyrir markteig Svíanna, nokkrum
augnablikum áður en dómarinn
blés í flautuna í síðasta sinn.
Sænski bakvörðurinn og ég stukk-
um eins hátt og við gátum, en ég
stökk hærra og skallaði boltann
fram hjá Svensson, og skoraði
síðasta mark leiksins.
Er blásið var í flautuna, og
leiknum og keppninni lauk, fannst
mér vera að líða yfir mig. Keppn-
inni var lokið. Keppninni var
loksins lokið. Við höfðum sigrað.
Við vorum heimsmeistararnir. Viö
vorum heimsmeistaramir. Mér
fannst hnén ætla að gefa sig, og ég
rétti út handleggina til þess að
leita stuðnings, svo að ég dytti
ekki; svo var mér lyft upp á axlir
félaga minna og borinn um völl-
inn. Allir grétu og tárin streymdu
úr augum mér, en ég reyndi að
halda mér. Gilmar teygði sig upp
og tók um fótinn á mér.
„Gráttu, moleque. Það er gott
fyrir þig“.
Hann grét sjálfur, er hann sagði
þetta. Allir grétu: Belini, Vavá,
Zagalo, Djalma Santos, Didi, Nilt-
on Santos — allir. Mário Américo,
yndislegi Mário Américo, sem með
læknandi hendi og heitu hand-
klæði hafði gert mér kleift að
leika, hljóp inn í markið til þess að
ná í boltann, sem lá þar eftir
síðasta markið, sem við höfðum
skorað. Dómarinn — sem eignast
venjulega boltann eftir meirihátt-
ar leiki í Evrópu — blés ákaft í
flautuna, og sýndist ætla að
Pele bar alltaf númer 10 á
leiktreyju sinni.
hlaupa í veg fyrir Mário, en Mário
var þegar kominn að undirgöng-
unum, og hélt boltanum hátt á
lofti. Hann hrópaði eitthvað á
portúgölsku, sem ég er viss um, að
dómarinn skildi ekki, þótt ég sé
viss, um að hann hafi skilið
látbragðið.
„Reyndu að ná boltanum af mér.
Reyndu það bara.“
Fjöldi var kominn út á völlinn;
fréttamenn, ljósmyndarar, starfs-
menn útvarps og sjónvarps og
áhorfendur, sem lögreglunni hafði
ekki tekizt að halda aftur af.
Lögreglan gerði þó sitt bezta til
þess að áhorfendur þjörmuðu ekki
um of að okkur. Belini, fyrirliði
okkar, lyfti hendinni til þess að
biðja um athygli okkar.
„Við skulum fara í Olympíu-
mars umhverfis völlinn."
Einhver kom í skyndi með
sænska fánann, og Belini tók hann
og hélt honum hátt, á meðan við
gengum umhverfis völlinn. Áhorf-
endur stóðu og fögnuðu okkur, en
hópar þeirra, sem haldið höfðu
með okkur, gengu við hlið okkar
og á eftir okkur. Brazilíubúar, sem
voru á áhorfendapöllunum og úti á
vellinum, veifuðu brazilískum fán-
um og sungu Brazil, Brazil.
Fréttamenn og ljósmyndarar fóru
á undan okkur og eftir, og reyndu
að ná myndum af okkur. Við
heyrðum brazilíska þjóðsönginn
aftur, og svo sáum við brazilíska
fánann dreginn að hún yfir leik-
vanginum, hærra en alla hina
fánana. Tárin héldu áfram að
streyma, og þau skildu eftir sig
rákir í svitastorkunni á andlitum
okkar.
Gústaf Svíakonungur kom út á
völlinn, er við lukum Olympíu-
marsinum; hann tók í hönd okkar
allra, og fór lofsamlegum orðum
um leik okkar. Ég er viss um, að
hann hefur fundið mikið til ósig-
urs Svía þennan dag, en þess var
engin merki að sjá, er hann óskaði
okkur til hamingju. Ég verð að
segja það hér, að hvergi þar sem
ég hef leikið, fyrr og síðar, hef ég
kynnzt betri áhorfendum en Sví-
um. Þeir hvetja sitt lið, en kunna
að meta kosti annarra liða, en það
er meira en hægt er að segja um
áhorfendur í mörgum löndum,
sérstaklega í Mið- og Suður-
Ameríku.