Morgunblaðið - 06.09.1981, Blaðsíða 1

Sunnudagur

Bls. 49—80
BRAGI ÁSGEIRSSON:
Punktar úr dagbók lífsins
Tízkan var avo sannarlega ekki
fyrir borö borin á sýningunni
París/Paris.
Það var dansaö í París ekki síöur en á Patreksfiröi á árum áöur.
Enn ein samanburðar- og yfir-
litssýningin er í gangi í Pompi-
dou-menningarmiðstöðinni í París
sumarlangt og fram á veturnætur,
þ.e. frá 28. maí til 2. nóvember nk.
Mun þetta vera hin síðasta sam-
antekt í röð 5 risasýninga, út frá
skyldum forsendum; að bregða
upp ljósi yfir þróun lista í heimin-
um á öldinni með Franska list og
Parísarskólann sem samanburð-
arstaðal. Hin fyrsta þessara sýn-
inga var París/New York, þá
París/Berlín, næst París/Moskva,
svo Le Realisme og loks nú í
sumar París/París.
Tilgangur þessara sýninga var í
upphafi augljós, en hann er að
draga upp mynd af samtíma
þróun og víxlverkun áhrifa víða
um heim óg nú að lokum að gera
nokkra úttekt á þróuninni á
heimaslóðum. Eðlilega getur þetta
aldrei orðið tæmandi, því að
auðvelt væri að halda áfram og þá
gætu komið sýningar eins og
París/Evrópa, París/Suður-
Ameríka, París/Japan, París/
Austurlönd, París/Afríka, París/
Ástralía og svo að lokum París/
heimurinn. Slíkt kann að bíða
betri tíma, því að vafalaust hafa
Frakkar mjög gengið á menning-
arsjóði sína og áframhald slíkra
sýninga yrði því full einhæft í bili.
Hafi það verið tilgangurinn í
upphafi að staðfesta bein áhrif
Parísarskólans á þróun lista með-
al annarra þjóða og yfirburðahlut-
verk hans, þá hefur einnig ýmis-
legt annað komið í ljós en ætlað
var, því að sýningarnar hafa
einmitt fyrir margt stuðlað að því
að varpa nýju ljósi á sjálfstæði og
styrk þjóða og einstaklinga, er um
sumt rifu sig frá Parísarskólan-
um. Ekki er ég hér að vanmeta
gífurleg áhrif franskrar listar og
Parísarskólans á heimslistina,
enda eru þau óumdeilanleg. Hins
vegar kom mörgum á óvart, hve
næstu nágrannar, svo sem Þjóð-
verjar og Rússar, unnu á við
samanburðinn. Hér komu að vísu
fram öflug áhrif en um leið mjög
ólík túlkun framhalds grundvall-
aratriða og persónuleg viðhorf
skapandi listamanna af gjöróliku
upplagi.
Frakkar eru þekktir fyrir að
meta flest útfrá eigin menningar-
lega sjónarhóli. Expressjónisminn
og t.d. Edvard Munch áttu ekki
upp á pallborðið hjá þeim alveg
fram að sýningunni París/Berlín.
Sama skeði um Pop-listina síðar
meir. Expressjónisminn þótti
óheflaður málunarmáti og Frakk-
ar voru ósparir við að útbreiða þá
skoðun, að Þjóðverjar og t.d.
Norðurlandabúar kynnu ekki að
mála. Þá þótti ekki nægilegur
fagurfræðilegur grundvöllur undir
Pop-listinni.
Tilhneigingin til að vanmeta
listir annarra þjóða varð einmitt
til að ýta undir hugmyndina að
byggingu hinnar risastóru menn-
ingarmiðstöðvar. Georges Pompi-
dou forseti, frumkvöðull bygg-
ingarinnar, ásakaði landa sína um
íhaldssemi í listum og að vera
langt á eftir tímanum og taldi
nauðsyn á því, að þeir tækju
frumkvæðið í sínar hendur aftur.
Frakkar nefna Pompidou-safnið
ósjaldan „Le plus grand musée du
monde", sem útleggst „Stærsta
safn í heimi". Þetta með safnheit-
ið er alveg rétt og fullkomlega
ástæðulaust að fetta fingur út í
það, eins og sumir gera. Gímaldið
rúmar m.a. á einni hæðinni allt
gamla nútímalistasafnið „Museum
de l’Arte Moderne", sem þótti nú
engin smábygging á sínum tíma,
ásamt með verulegri viðbót frá
allra síðustu árum. Þetta er þann-
ig í senn safn og listamiðstöð,
mörg söfn og margar listamið-
stöðvar. Ekki er hægt að greina
hér á milli og væri ekki það safn
eiginlega lítilmótlegt, sem ekki er
um leið msnningarmiðstöð? Menn
virðast gleyma þessu atriði í
deilum sínum. Menn geta því
óhræddir nefnt þessa risabygg-
ingu því nafni, sem þeir vilja,
Beauborg, Pompidou-menning-
armiðstöðina, eða safnið, því að öll
nöfnin eru hárrétt.
Af þeim fimm sýningum, sem
haldnar hafa verið, getur greinar-
höfundur einungis dæmt um þá
fyrstu og siðustu af sjón og raun,
því að hinar átti hann ekki kost á
að sækja þrátt fyrir góðan vilja.
Hann hefði viljað fórna miklu til
að svo hefði orðið, en reynir að
bæta sér það upp með því að
yfirfara hinar viðamiklu sýn-
ingarskrár. Til gamans má geta
þess, að meðalþungi skránna er
rúm 2200 grömm og brotið er 21x3
cm og samtals vega skrárnar yfir
12 kíló!
Til að forða misskilningi skal
hér sérstaklega tekið fram, að
heildarviðhorf um sýningarnar er
samantekt umfjallana um þær í
gegnum árin úr tiltækum erlend-
um blöðum, en þó vitaskuld ekki
frönskum og þýskum, en þá helst
norrænum, og þykir mér það
drjúgar heimildir, því að þeir eru
yfirleitt þekktir fyrir að vera
hallari undir frönsk áhrif en
önnur.
I sýningarskránum er að finna
yfirgripsmikinn fróðleik í máli og
myndum, sem jafnan er ritað mál
Q.
O
Q
'<
-i
C/>