Alþýðublaðið - 10.06.1931, Blaðsíða 6

6
4LÞÝÐUBLAÐIÐ
A-listinn a Iisti alnýðusamtakanna.
Alþýðuflokkurinn
og
tryggingamál vefi*kalýðsfBis«
i.
Þegar Alþýðuflokkurinn vax
stofnaður, 1916, voru sama og
engir tryggingarsjóðir til verka-
lýðnum til handa. Vísir til sjö-
mannatryggingar mun þó hafa
verið settur á stofn 1904. Því
árið eftir nema iðgjöld til henn-
ar 12000 kr. og dánarbætur sama
ár 3300 kr. 1915 eru iðgjöld til
hennar orðin 32 760 kr. og dán-
arbætur það ár 16688 kr.
Með stofnun fiokksins er haf-
ist handa ;með siysatrygglngu
Ssjómanna og krafist hærri dán-
arbóta. Árið eftir kýs flokkurinn
mann á þing, S'ern ber kröfu
flokkains fram og fær nokkru á-
orkað. 1919 eru iðgjöldin orðin
rúmar 104 þús. kr. og dánar- og
örorku-bætur rúm 50 þús. kr. Þeg-
ar flokkurinn kemur Jóni Bald-
vinssyni inn í þingið verður
breyíingin mest. 1922 eru iSjgjöid-
in orðin tæp 155 þús. og dánar-
og örorku-bætur það ár 198 þús.
1925 tekst flokknum að fá breyt-
ingu á lögunum til mikilla bóta.
Þá er iðntryggingin sett á stofn
og dagpeningar eru greiddir fyrir
minni slys. Iðgjöld sjómanna-
tryggingarinnar eru því 1926 orð-
in 180 þús. og skaðabætur graidd-
ar þá 97 jms. kr. Þá er um leið
iðgjaldagreiðslunni létt af sjó-
mönnum imeð öllu og atvinnu-
relœndur skyldaöir til að greiða
hana. Mesta breytingin veröur á
þinginu 1928. Þá bækka dánar-
og örorku-bætur um 50% upp i
3000 kr. dánarbætur og 6000 kr.
örorkubætur. Iðgjöldin hækkuðu
nokkuð samfara þessu, því ið-
g j öl d s j óim an n atryggingarinnar
voru 1929 266 þús. kr. og ið-
gjöld til iðntryggingarinnar tæp-
iega 91 þús. kr. Vmsar minni
hreytingar náðust síöar á kjör-
tímabilinu eins og það, að verka-
menn geta nú krafist dagpen-
inga eftir 10 daga, i stað 28,
sem áður gilti. Fleiri stéttir hafa
komið undir tryggingarlögin, bif-
reiðarstjórar o .fl. Öll þessi ár
hefir sjómannatryggingin greitt í
skaðabætur til ársloka 1929: kr.
1 201 463,00 og iðntryggingin kr.
99 963,00 eða samtals kr. 1301-
426,00, sem verkalýðnum hefir
hlotnast fyrir starfsemi Alþýðu-
flokksins á alþingi. En þess ber
að minnast, að enn þá er slysa-
tryggingih ekki nema brot af þvi,
sem hún þarf að komást í, svo
að hún kom.i að þeim notum,
siem tii er ætlast og þörf krefur.
Eign sjómannatryggingarinnar var
í árslok 1929 737 234,00 og iðn-
tryggingarinnar kr. 137 544,00 eða
samtals kr. 874 778,00.
II.
Alþýðuflokkurinn hefir ávalt
barist fyrir öðrum tryggingum
handa verkalýönum, eins og elli-,
sjúkra-, mæðra- pg atvinnu-
leysis-tryggingum. Tillögur um
þetta efni fluttu þingmenn Al-
þýðuflokksins þing eftir þing. En
þær voru alt af svæfðar af í-
haldsflokkunum báðum, „Fraim-
sókn“ og „Sjálfstæðis“-mönnum.
Loks tókst á þinginu 1930 að fá
samþykta í neðri deild tillögu
um, að nefnd yrði látin undirbúa
það mál fyrir þingið í vetur.
Meiri hluti nefndarinnar humm-
aði málið fram ,af sér og skilaði
engum tillögum, en minni hlut-
inn, . fulltrúi Alþýðuflokksins.
hafði þegar fullsamdar ,.sínar til-
lögur, þegar stjórnin rauf þing-
ið. Þessi réttarbót alþýðunnar er
því óleyst enn þá og hætt við að
svo muni lengi verða meðan i-
haldsflokkarnir hafa öll ráðin í
þinginu. Á kostnað atvinnurek-
endanna til sjávar og sveita
verða iðgjöldin til þessara trygg-
inga að koma að rnestu leyti,
jeins; og tíökast í nágrannalöndun-
um. Með fullkominni ti'ygginga-
löggjöf, eins og áður greinir.
verður að mestu útrýmit fátækra-
styrknum, sem eins og nú er er
eina trygging verkalýðsins, að
verja hann hungri, þegar hann
ber upp á sker. En slíkur styrk-
ur er fyrir fjöldann hefndargjöf,
eins og hann er af hendi látinn
allvíðast og með þeim skiiyrð-
um, sem fátækralögin ákveða.
E'litrygging er engin til, en elli-
styrktarsjóði hafa íhaldsflokkarn-
ir myndað, sem í þeirra augum
virðist vera nægileg ellitrygging.
I árslok 1929 voru tekjur sjóð-
anna á öllu landinu 182 954 kr.;
af því greid'di ríkissjoður lögum
samkvæmt 47 661 kr. Til út-
hlutunar komu yfir alt landið
96 665 kr„ er skiftist á 2 466 menn
og konur. Til hvers einstaklings
kom því að meðaltali 39 kr. Hér
í Reykjavik varð meðalstyrkur kr.
34,50. Sjóðir þessir vaxa mjög
hægt, því tillögin eru nefskattar á
almenningi, jafnt á ríkum sem
fátækum, og atvinnurekendur
greiða engin gjöld til hans eins
og slysatryggingarinnar. Aður
nefndar upphæðir eru engin
trygging í ellinni, hvorki fyrir
einn né annan, að eins jóla-
j glaðningur, eins og sumir kalla
hann. Þessu og því líku vilja í-
haldsflokkarnir halda við, báðir
tveir. Alþýðuflok-kurinn einn mun
hrinda þessu mál-i sem öðrum
fram til sigurs.
í öðrum löndum, þar sem
tryggingarmál verkalýðsins eru
bezt á veg komin, er ellitrygg-
ingin fullnægjandi lífeyrir.
III.
Sjúkratrygging er engin ti! hér
á landi, sem skyldl einstakling-
inn með lögum að vera trygð-
ur og sem ríkið leggi mestan
hlutann fram til iðgjalda og sjóð-
myndunar. Aftur á fmóti hefir
alþýðan í sumum bæjum og
kauptúnum myndað samtök sér
til varnar fyrir áföllum sjúkdóm-
anna með sjúkrasamlögum. T-ekj-
ur félaganna eru að mestu ið-
gjöld félagsmanna. Ríkissjóður
styrkir þau örlítið. 1929 var styrk-
urinn h-æstur, kr. 9 737,Q0, er
-'skiftist á 9 félög, er reiknuðust
sem „lögskráð félög". Tala hlut-
-tækra meðlima i þ-essum 9 fé-
lögum var það ár 4466 mienn
og konur. Tekjur félaganna v-oru
176 575 kr.; þar af áður n-efndur
|r|íkisstyrkur og 17 900 kr. lúr
bæja- og sv-eita-sjóðum. Skuld-
lausar eignir þ-eirra í árslok voru
107 286 kr. Útgjöldin urðu 192837
kr.; þar af 86 þús. lækniskostn-
aður.
Það er því ljóst, að sjúkrasam-
lögin eru ófullnæ-gjandi sjúkra-
trygging, þátttaka lítil í þ-eim af
alþýðunni í l-andinu og kostn-að-
urinn hvílir að mestu á fólk-
inu sjálfu, s-em að sjálfsögðu á
að rnestu I-eyti að hvíla á ríkinu.
Myndu nú íhaldsfl-okkarnir hr-aða
sér mjög tíl þess að koma fram
þessari réttarbót almiennings?
Reynslan h-efir sýnt, að svo er
ekki. Það -er því eitt af hlut-
verkum Alþýðuflokksins að
knýja mál þetta í gegn, en til
þess þarf hann liðstyrk alþýð-
unnar og brautargengi.
Meðal sjúkr-atrygginga miætti
telja b-erklavarnalögin, sem Guð-
mundur Björnson landlæknir á
sínum tíma bar g-æfu til að
fleyta í gegn um þingið. Eftir
þ-eim lögum v-erður ríkið að
m-estu að b-era kostnaðinn við
þá sjúklinga, er ekki hafa efni á
að kosta lækningu sína og sjúk-
dómsl-egur sjálfir. Þó hafa íhalds-
flokkarnir báðir, „Framsókn" og
„Sjálfstæðis1*, g-ert sitt til að
draga úr réttarbótum, sem al-
þýðan hafði f-engið með þei-iF
lögum. Báðir flokkarnir s-amein-
uðus-t um að breyta lögunum til
hins verra 1927, og „Framsókn-
ar“-stjórnin gerði sitt bezta til að
framfylgja þeirri breytingu fólk-
inu til tjóns, en ríkissjóði jtil
hagnaðar. Enda mun það eini
íiðurinn í útgjöldum ríkisins, sem
stjórninni hefir tekist að spara á:
en sá sparnaður nemur kr. 300
000,00 hvort árið, 1929 og 1930,
frá því sem hann var miestur.
Þessi lækkun -er að mestu tekin
á kostnað isjúklinganna, með
meiri píningi hjá þeim um
greiðslur. Verður islíkt að telj-
ast meiri háttar öfugstreymi hjá
stjórnmálaflokki og stjórn hans,
er einu sinni -stóð í þeirri skoðun,
að hann væri frjálslyndur.
Það v-erður því með sjúkra-
trygginguna og berklavarnalögin,
að alþýðan í landinu v-erður að
treysta sjálfri 'sér bezt til þ-ess í
gegnum fulltrúa sína á alþingi
að knýja þessar réttarbætur friam
nú á næstu þingum. Þörfin er
brýn orðin og þolir ekki j-engri
bið.
IV.
Atvinnul-eysiistrygging h-efir
engin v-erið til hér á landi og
virðist eiga mjög örðugt upp-
ídráttar. íhaldsflokkarnir báðir
hafa sýnt máli þessu fullkomna
andúð. Þingm-enn Alþýðuflokks-
ins báru fram á alþingi 1929
frv. um þetta efni. Enginn úr í-
haldsflokkunum léði málinu lið;
skutu því til n-efnd-ax til þ-ess að
sofna þar.
Með stjórn þeirri á atvinnuveg-
unum, sem íhaldsflokkunuro
þóknast á þeim að hafa, er at-
vinnuleysi v-erkalýðsins í bæjum
og sjávarplássu-m mesta böl
hans. Þeg-ar vel lætur í ári.
er atvinna mikils hluta v-erka-
lýðsins 6—g8 mánuðir. Hinn tím-
ann situr hann auðum höndum.
Afleiðingin er skortur og alls.
konar neyð, sem atviiynuleysimi
fylgir. Alþýðuflokkurinn hefir á-
valt barist fyrir því, að atvinnu-
bætur af hálfu hins opinbera:
væru fram-kvæmdar til þ-ess að
draga úr m-esta bölinu. Stund-
um h-efir nokkuð orðið ágengt
í þessu efni, en oftast hafa þess-
ar kröfur flokksins mætt hreinni
mótspymu frá íhaldsflokkunum.
Og að síðustu hefir það verið
algerl-ega ófullnægjandi, sem
fengist hefir, þegar þ-eir loksins
hafa ekki þ-orað annað en að
sýnast með því að láta vinna í
sem minstum stíl að unt er.
T. d.-v-eitti landsstjómin s. I.
vetur 25 þús .kr. í atvinnubætur
hér í Reykjavík, en hefði þurft
minst tífalda þá upphæð, svo að
einhverjum notum hefði orðið.
Alþýðufl-okkurinn er eini flokk-
urinn, sem unnið hefir fyrir
verkalýðinn í þ-esisu máli og
mun svo gera framvegið. Það
er því undir alþýðunni komið