Morgunblaðið - 09.12.1981, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. DESEMBER 1981
53
Arndís Björnsdóttir skrifar frá V-Þýzkalandi:
Vandamál í velferðarríki
872 þús. kr. eða til votheyshlaðna
29,6% af heildarlánveitingum, en
57 þurrheyshlöður og 238 millj.
938 þús, kr. eða 70,4% af heildar-
lánveitinum. Loks er á árinu 1980
um að ræða 18 votheyshlöður með
samtals 217 millj. 692 þús.kr. eða
sem svarar 65,4% af heildarlán-
veitingum. Af þessu má draga þá
ályktun, að þróunin hafi vérið
hagstæð fyrir votheyshlöður á
þessu umrædda tímabili að því er
varðar sjálfar lánveitingar Stofn-
lánadeildarinnar. Þó er þess að
geta, að hlutur votheyshlaðna kom
best út árið 1978, en hefur síðan
hrakað, borið saman við þurr-
heyshlöður.
En auk lána Stofnlánadeildar-
innar koma til ríkisframlög til
heyhlaðna. Allt frá því a.m.k. síð-
an 1969 hafa framlög til vot-
heyshlaðna verið hærri en til
þurrheyshlaðna. Styrkir til þurr-
heyshlaðna námu árið 1980 12,31
nýkr., en til votheyshlaðna 41,04
nýkr. á hvern rúmmetra. Samtals
námu framlög til þurrheyshlaðna
árið 1979 626 þús. 134 nýkr., en til
votheyshlaðna 836 þús. 826 nýkr.
Samsvarandi tölur fyrir árið 1980
voru 898 þús. 765 nýkr., til þurr-
heyshlaðna, en 1 millj. 83 þús. 990
nýkr. til votheyshlaðna. Árið 1980
námu þessir styrkir að því er
varðar þurrheyshlöður 3,8% af
heildarstyrk samkvæmt jarðrækt-
arlögum, en að því er varðar vot-
heyshlöður 4,6%.
SÚGÞURRKUNIN
Ég hef hér gert nokkurn sam-
anburð á lánveitingum og styrk-
veitingum til bygginga á þurr-
heyshlöðum og votheyshlöðum. En
sá samanburður segir ekki söguna
alla. Hér þarf að taka með í reikn-
inginn súgþurrkun og aðstoð við
bændur til að koma upp súgþurrk-
unarkerfum. Ríkisframlag til súg-
þurrkunarkerfis nam árið 1980
112,86 nýkr. á hvern fermetra
hlöðu. Styrkir geta verið veittir í
þrennu lagi, á súgþurrkunarkerfi,
á blásara og á aflvél, þ.e. þegar
viðkomandi eining er sett upp.
Opinberar aðgerðir hafa síðustu
árin beinst mest að þeim þætti, að
koma upp súgþurrkun með föstum
blásara. Fé sem sparast hefur
vegna samdráttar í jarðræktar-
framkvæmdum hefur m.a. verið
notað til aukaframlags út á súg-
þurrkun, sem nemur 20% og 65%
af kostnaði við jarðstreng.
Heildarframlög til súgþurrkun-
arkerfis námu á árinu 1979 1 millj.
683 þús. 867 nýkr. og árið 1980 1
millj. 454 þús. 938 nýkr. eða sem
svarar 6,1% af heildarstyrk sam-
kvæmt jarðræktarlögum.
Af því sem ég hef hér sagt er
ljóst, að hafa verður súgþurrkun-
ina í huga þegar metið er hvort af
opinberri hálfu hafi verið stuðlað
að aukinni votheysverkun í land-
inu. Ég hef fengið samanburð frá
Búnaðarfélagi Islands á kostnaði
og fjármögnun annars vegar á
þurrheyshlöðum og hins vegar á
votheyshlöðum, eins og málin
standa nú. Þar er um að ræða
þurrheyshlöðu annars vegar þús-
und rúmmetra að stærð, 170 fer-
metra að flatarmáli með 800
rúmmetra stabba. Þar er gert ráð
fyrir súgþurrkunarkerfi með vél-
um. Hins vegar er votheyshlaða,
sem er líka þúsund rúmmetrar að
stærð. Þar er gert ráð fyrir 400
rúmmetra stabba af votheyi. Hér
er um sambærilegar stærðir að
ræða. Tilgreindur er í þessum
samanburði byggingarkostnaður í
báðum tilfellum og fjármögnun,
bæði lán og framlög svo og eigið
fjármagn. Ég ætla ekki hér að
fara að lesa upp þessar tölur, en
læt mér nægja að skýra frá niður-
stöðum þessa samanburðar, sem
jafnframt er aðalatriðið varðandi
það sem ég hef hér verið að ræða.
Samkvæmt þessum samanburði
nema lán Stofnlánadeildar land-
búnaðarins og ríkisframlög sam-
tals 66,7% af kostnaði þurrheys-
hlaðna, en einungis 54% af vot-
heyshlöðum. Hér er reiknað með
flatgryfju, en turnar munu koma
eitthvað betur út fjárhagslega
heldur en flatgryfja.
AÐ BREYTA ÞURR-
HEYSHLÖÐUM í
VOTHEYSHLÖÐUR
Af því sem ég hef nú sagt má
marka, að opinberar ráðstafanir
hafa ekki stuðlað að því að hvetja
bændur til votheysverkunar, nema
síður sé. Það er því ekki að ófyr-
irsynju að þingsályktunartillaga
þessi, sem hér er lögð fram, leggi
til opinberar aðgerðir til að gera
bændum hægara um vik að byggja
votheyshlöður en þurrheyshlöður.
Að lokum, og í fjórða lagi, gerir
tillaga þessi til þingsályktunar
ráð fyrir, að veitt verði sérstök
stofnlán og framlög til þess að
breyta þurrheyshlöðum í vot-
heyshlöður. Slíkt hefur mikla þýð-
ingu. I mörgum tilfellum er hægt
að breyta hlöðum, sem upphaflega
voru gerðar fyrir þurrheysverkun,
svo að í þeim megi verka vothey.
En slíkar breytingar kosta fjár-
magn og því er gert ráð fyrir sér-
stökum stofnlánum og framlögum
til að gera bændum slíkar breyt-
ingar auðveldari.
Þingsályktunartillaga þessi
fjallar um mál, sem er aðkallandi
og þolir ekki bið. Hér er of mikið í
húfi til þess að aðgerðarleysi og
tómlæti megi ríkja. Hér eiga ekki
hlut að máli bændur einir, heldur
og neytendur almennt. Hagkvæm
fóðuröflun er ekki einungis höfuð-
mál landbúnaðarins, heldur kem-
ur minni framleiðslukostnaður
neytendum í hag í lægra verði
landbúnaðarafurða. Þjóðarbúið
hefur ekki efni á öðru en að tekið
sé til hendi í því máli, sem tillaga
þessi til þingsályktunar fjallar
um.
VESTUR-ÞÝSKU fjárlögin voru
afgreidd frá sambandsþinginu um
miðjan nóvember. I þeim er um að
ræða verulegan samdrátt í út-
gjöldum ríkisins. Hin helztu eru:
1. Barnameðlög með 2 og 3 börn-
um eru lækkuð um sem svarar
400 kr. á mánuði fyrir hvert
barn.
2. Tóbak og áfengi hækkar.
3. Staðaruppbót vegna atvinnu
lækkar um 1%.
4. Opinberir starfsmenn lækka í
launum um 1%.
5. Atvinnuleysisbætur hækka um
1%.
Sparnaðurinn á fjárlögum er
talinn munu nema 10 milljörðum
marka. Hallinn á fjárlögunum í
Kúkrúdsrirdi, 2. deaembcr.
UNDANKARNAR tvær vikur hefur
verid unnið á vöktum hjá Pólarsíld
við frystingu síldar. Síðustu daga hafa
Guðmundur Kristinn SU og Barðinn
RE verið á síldveiðum í nót og hefur
fengist ágætis afli hér í firðinum. Ver
ið er að útbúa tvo báta Pólarsfldar,
l»orra og Sæbjörgu, á sfldveiðar.
upprunalegu uppkasti þeirra var á
bilinu 15—17 milljarðar marka.
Sparnaðurinn mun því lækka hall-
ann um ca. 5—7 milljarða. Verð-
bólgan hér er nú um 7% og er því
um verulegan samdrátt að ræða.
Atvinnuleysi hefur ekki verið
meira í V-Þýskalandi síðan 1952,
svo að ástandið er með verra móti.
Óvíst er að allar sparnaðarað-
gerðir stjórnarinnar nái fram að
ganga. Fjárlögin eiga eftir að fara
fyrir sambandsráðið (Bundesrat)
og er samsetning þess nú þannig,
að stjórnarandstæðingar
(CDU/CSU) hafa meirihluta. Þeir
hafa lýst yfir, að þeir t.d. standi
ekki með lækkun barnabóta.
Hér í V-Þýskalandi hafa opin-
Mikið tjón varð á rafmagns- og
símalínum og staurum í síðustu
viku. Búið er að gera við rafmagnið,
en unnið er enn þá að viðgerðum á
símabilunum, sem urðu hér í firðin-
um. Starfsmenn RARIK unnu þarft
verk er snjórinn hlóðst á lílnurnar
og komu í veg fyrir enn meira tjón
með því að berja snjó af línum.
berir starfsmenn mótmælt kröft-
uglega og telja sig á engan hátt
oflaunaða. Það kann að vera rétt,
en opinberir starfsmenn njóta hér
umtalsverðra kjarabóta umfram
starfsfólk hins frjálsa vinnumark-
aðar auk þess sem þeir hafa ævi-
ráðningu (en ekki verkfallsrétt).
Nefna má sem dæmi, að reiknað
hefur verið út, að DM 4.500 nettó
hjá opinberum starfsmanni (þetta
eru t.d. nettólaun menntaskóla-
kennara) samsvari DM 6.000 hjá
öðrum starfsgreinum.
I v-þýsku þjóðlífi er því margt
að gerast. Þótt fjárlögin hafi verið
afgreidd í þinginu má því vel vera,
að þau eigi eftir að breytast mjög
í endanlegri mynd sinni.
í gær varð það óhapp í Pólarsíld
að ammoníaksslanga á frystitæki
bilaði og streymdi ammoníakið út í
loftið. Einn starfsmanna fyrirtæk-
isins var fluttur á sjúkrahús, en
hann reyndist ekki alvarlega hald-
inn eftir eiturloftið. Óhappið tafði
vinnu talsvert.
— Albert
Tveir bátar Pólarsfldar, Guðmundur Kristinn og Sæbjörg, við bryggju á Fáskrúðsfirði. (Ljósm. Albert.).
Fáskrúðsfirðingar
frysta sfld af kappi
Ævar R. Kvaran: UNDUR ÓFRESKRA
Síðan sögur hófust hafa lifað frásagnir
um fólk, sem öðlaöist þekkingu án aö-
stoöar skynfæranna. Þessi óvenjulega
bók hefur aö geyma fjölda sagna af
slíku fólki, dularfullar furöusögur, sem
allar eru hver annarri ótrúlegri, en einnig
allar vottfestar og sannar.
Enginn íslendingur hefur kynnt sér
þessi mál jafn ítarlega og Ævar R. Kvar-
an. Þessar óvenjulegu sögur bera því
glöggt vitni hve víóa hann hefur leitað
fanga og hve þekking hans á þessum
málum er yfirgripsmikil.
BÓKABÚO OUVERS STEINS SE
Ruth Montgomery: ÓVÆNTIR GESTIR
Á JÖRÐU
Ruth Montgomery er vel kunn hér á
landi af fyrri bókum sínum: „Framsýni
og forspár“, ,f leit aó sannleikanum“ og
.Lífió eftir dauóann“. Þessi bók hennar
er óvenjulegust þeirra allra. Megin hluti
hennar fjallar um þaó, sem höfundur-
inn kýs aó kalla ,skiptisálir“ og hlutverk
þeirra. Tugþúsundir skiptisálna eru
meóal okkar, háþróaóar verur, sem hafa
tileinkaö sér Ijósa vitund um tilgang lífs-
ins. Flestar þeirra starfa í kyrrþei mitt á
meóal okkar og leitast við að hjálpa
okkur. Þetta fólk leitast við aó þroska
meó okkur lífsskoóun, sem stuólar aó
kjarki og góóleika.
SKUGGSJÁ
BÓKABÚO OUVERS STEINS SE