Tíminn - 20.07.1965, Side 8

8
TÍMINN
ÞRIÐJUDAGUR 20. júlí 1965
Hann andaðist í Landakots-
spítala árla morguns 11. þ. m.
eftir stutta sjúkdómslegu og
fékk hægt andlát. Hann kvaddi
jarðlífið síðastur þeirra Hvassa-
fellsbræðra. Á undan honum
voru farnir Hallgrímur Kristins-
son, Aðalsteinn og Sigurður.
Jakob var fæddur 13. maí
1882 í Syðra-Dalsgerði í Eyja-
firði. Hann útskrifaðist stúdent
1911 og kandidat í guðfræði
1914. Var hann þá þegar vígð-
ur til prestsþjónustu hjá ís-
lenzku söfnuðunum í Saskatch-
ewan fylki í Kanada og þjónaði
þeim um fimm ára skeið.
Jakob komst snemma í snert-
ingu við Guðspekihreyfinguna.
Og varð hann svo djúpt fanginn
af hinni háleitu heimsskoðun
og siðaboðun þeirrar kenning-
ar, að hún varð leiðarljós hans
alla ævi síðan. Hann lét af
prestsskap í Kanada 1919 og
gerðist formaður Guðspekifé-
lags íslands árið 1920—28 og
ritstj. Ganglera 1926—31. Árið
1928 var hann kallaður til emb-
ættisþjónustu, til þess að veita
forstöðu Alþýðuskólanum á Eið-
um og gegndi því starfi í 10 ár,
en var þá, 1938, skipaður
fræðslumálastjóri ríkisins
og gegndi hann því emb-
ætti til ársins 1944. Þá
var hann kominn á sjötugsald-
ur og tókst ekki á hendur föst
og bindandi störf eftir það, en
helgaði sig eingöngu sínu mikla
hugðarmáli. Af ritverkum Jak-
obs nefni ég hér aðeins tvö.
Hann þýddi snemma á árum
og endursagði bók Ernest Wood,
Character Building, og nefndi
Skapgerðarlist. ííún kom út á
Akureyri 1924. Árið 1957 köm
út einnig á Akureyri þýðing
Jakobs á bók Lecomte du
Noiiy, Human Destiny, sem
hann á íslenzku gaf heitið
Stefnumark Mannkyns, hávís-
indalegt verk og mjög þungt.
Má þýðing þeirrar bókar teljast
mikið afrek
★
Fyrstu kynni okkar Jakobs
Kristinssonar tókust á Akureyri,
þegar ég var þar við ritstjórn
Dags. Jakob dvaldist þá umi hríð
á heimaslóðum vegna þráláts
lasleika. Bræður hans allir urðu
miklir athafnamenn og forystu
menn á vegum samvinnufélag-
anna. Hugur Jakobs stefndi
strax frá ungum aldri á enn
hærri leiðir: mannbóta og sál-
ræns þroska. Og á þessari
sjúkradvöl sinni fann hann þá
leið sem fullnægði þrá hans og
eftirsókn: Guðspekistefnuna. Ég
sjálfur stóð þá í eldlínu stjórn-
málabaráttunnar og samvinnu-
stefnunnar. Aðstaða okkar var
ólík. Hann var að ávinna sér
hinn dýrmæta sálarfrið. Ég stóð
MINNING
Jakob Kristinsson
fyrrverandi fræðslumálastjóri
í ófriði. Eigi að síður minnist
ég þess hversu návist hans var
mér mikil fróun og hvíld og
hversu mér var það mikil nautn
og hvíld að kynnast skoðunum
hans og hlýða á orðræður hans
og útlistanir, sem allar hnigu
í átt til hins dýrmæta sálarfrið-
ar.
Þá er mér og minnisstæður
'stór flokkur fyrirlestra, sem
hann löngu síðar flutti hér í
Reykjavík ávallt fyrir fullu
húsi, þar sem hann kafaði djúpt
í opinberanir og fræðslu Guð-
spekistefnunnar. Ég hefi vissu-
lega aldrei hlýtt á glæsilegri
mælskumann. Rödd hans var
breið og strek og hljómmikil.
móðurmálið hið fegursta á
tungu hans og persóna hans upp
ljómuð svo geysilegum andleg-
um hita og orku, að áheyrend-
ur hans héldu með slögum niðri
í sér andanum.
Engan mann hefi ég þekkt
né kynnzt náið annan en Jakob
Kristinsson, sem ég hygg að
framar en hann hafi varið ævi-
göngu sinni sér til sálubótar og
sáluhjálpar, engan sem á fyllri
hátt helgaðist af göfugu hugar-
fari og fögrum hugsunum. Þetta
móþacJi tall£i breytni hans og^ag-
far, umgengni háns,' viðmöf og
streymdi kærleiksríkur unaður.
Návist hans gerði sérhvert um-
hverfi, honum samboðið á jörðu
hér, að musteri friðar, mann-
kærleika og andlegrar tignar.
Jakob Kristinsson var tví-
kvæntur. Árið 1925 gekk hann
að eiga Helgu Jónsdóttur ætt-
%aða úr Myrkárdal í Eyjafjarðar
sýslu. Þessa fyrri konu sína
missti Jakob árið 1940. Árið
1946 kvæntist hann aftur og
gekk að eiga bárðdælska konu,
Ingibjörgu Tryggvadóttur frá
Engidal alsystur Tómasar
Tryggvasonar jarðfræðings.
Hún lifir mann sinn. Hjóna-
bönd Jakobs urðu bæði hin
fegurstu og ástúðlegustu. Jakob
kunni og gaf sér tóm til að velja
sér sálufélaga, og umhyggja
beggja eiginkvenna hans fyrir
heill hans og hamingjusemi var
aðdáanleg.
★
Elskulegur vinur minn, Jak-
ob! Við þig stend ég í eilífri
þakkarskuld. Fyrir því hefi ég
- In memoriam -
Féll þar sá,
er flestum reyndist
að vizku, snilld
og vegsemd fremri,
í tryggðum heill
og trúr jafnan,
með hugheiðum
þó var hjartað bezt
Þóroddur Guðmundsson frá Sandi.
ritað þessar fátæklegu línur og
bið þér blessunar. Fyrstur
manna lyftir þú huga mínum til
hærri leiða, en að jafnaði eru
gengnar á jörðu hér. Við eigum
sameiginlegt stefnumark. Og
enda þótt við kysum að nálgast
það hvor eftir sinni leið urðu
kynni okkar náin og svo hug-
þekk, enda voru hugðarmál okk-
ar af sömu rót runnin. Þó geri
ég ekki samjöfnuð okkar. Hug-
arfágun þín var svo fágæt.
Um heill þína og greiða leið
efast ég ekki. Og ég samfagna
þér að eiga nú kost æðra skiln-
ings, enn æðri þroska og mikils
starfs í þágu kærleikans, í þágu
allsvaldanda guðs.
Megi drottinn allsherjar um
vefja þig kærleika sínum og
veita þér blessun sína.
Jónas Þorbergsson.
Sr. Jakob Kristinsson verður í
dag kvaddur hinztu kveðju í Dóm-
kirkjunni á 84. aldursári, f. 13—
5 1882, í Dalsgerði í Eyjafirði.
Voru þeir 4 bræður, synir Krist-
ins Ketilssonar bónda og Salóme
Hólmfríðar Pálsdóttur konu hans,
manni, Jakob Kristinssyni, frá
Hrísum, og ávallt hreinviðri kring
um hann. Það var sæmd að nær-
veru hans, og svo hefur jafnan
verið.
En ekki lét hann staðnæmast
á stuttri námsbraut, heldur brauzt
áfram til aukinnar lærdómsvistar
syðra og lauk þar guðfræðipófi
með sæmd 1914 er glæsilegur
ferill hans síðan kunnur og óÞarft
að rekja hér, — dvöl hans og
kennimannsstarf meðal Vestur-ís-
lendinga, skólastjórn hans á Eið-
um, og embættisstörf hans í sæti,
fræðslumálastjórans. Munu allir
sem til þekkja telja þennan feril
svo hreinan og hrukkulausan sem
framast má verða. Og jafnframt
viðurkenna hitt, að maðurinn sjálf
ur var miklu stærri öllu þessu.
Ég minnist nú með aðdáun og
þökk þeirrar stundar er fundum
okkar bar saman eftir að hann
kom að vestan. Það var á kenn-
araþingi. Þar flutti hann stór-
merka ræðu, sem munu hafa orðið
flestum ógleymanleg. Var efni
hennar og innihald. Leitin mikla,
leit mannanna að gæðum þessa
heims. leitin að ást og auði og
leitin að guði. Ræða þessi var
þrungin af andagift og alvöru og
mun hafa haft djúptæk áhrif, að
ég hygg. Svo marg oft hefi ég
skap og sannleikshollustu, að hún
hlaut að verða minnísstæð. Og
það hygg ég, að sr. Jakob hafi
haft bætandi áhrif á kennarastétt-
ina í heild þau ár, sem hann var
yfirmaður hennar. Samvizkusemi
hans, sterk réttlætiskennd og ein-
beitni gerði hann að íyrirmynd-
ar embættismanni, enda rækti
hann starf sitt af þeirri alúð, rétt-
sýni og þjóðhollustu, sem slíku
embætti sómdi. Og raunar mun
það sannast sagna, að sr. Jakob
Kristinsson hafi haft mannbæt-
andi áhrif á alla þá, sem eitthvað
kynntust honum.
Eg hefi minnzt á ræður hans
og dáð þær. En ekki eru ritgerðir
hans síðri. Þær eru, sem kunnugt
er, fjölmargar og ágætlega gerð-
ar, helgaðar því höfuð markmiði,
að fræða og bæta, að efla andleg
og siðleg verðmæti, að þjóna há-
leitri köllun. Þær bera allar gáfu
mannínum og siðspekingnum, Ja-
kobi Kristinssyni, gott vitni.
Og vafalaust er það rétt, sem
sagt hefur verið um þýðingu hans
á bókinni „Stefnumark mann-
kyns,“ að þar hafi hann unnið
mikið þrekvirki, sem ekki hafi
enn verið metið sem skyldi. En
það verk sýnir kannski einna bezt,
hvílíkt erfiði hann kaus að leggja
á sig í voninni um það, að það
kynni að verða leitandi og hugs-
andi löndum hans að liði.
Blessaður sé hann og verði það
fyrir það allt.
Það hefur verið hljótt um sr.
Jakob hin síðustu ár, heilsan veil
og þrek þverrandi með háum
aldri. En því mikla láni átti hann
að fagna, að hin síðari kona hans,
frú Ingibjörg Tryggvadóttir, sem
hann kvæntist 1946, hefur reynzt
honum ástrík og umhyggjusöm
ágætiskona, sem bjó honum ágætt
heimili, þar sem svo vel fór um
hann sem prðið gat. Og það því
fremur, sem könan er gáfuð menn
ingarkona og honum samboSin.
Þökk sé henni og hejður fyrir
það, hversu vel hún reyndist
manni sínum til síðustu stundar.
Með þessum örfáu og fátæklegu
orðum kveð ég vin minn sr. Jakob
Kristinsson, þakka honum af ein-
lægu hjarta alla viðkynningu, all-
ar gjafir hans og ógleymanlega
vínsemd, allt sem hann lét okkur
í té. Og ég bið honum velfarn-
aðar og guðsblessunar á eilífum
ævistig.
Snorrj Sigfússons.
allir nafnkunnir ágætismenn og j heyrt starfssystkini mín minnast
nú allir horfnir bak við tjaldið hennar rrieð hrifningu og aðdáun.
mikla.
Um sr. Jakob hefur verið og
verður mikið ritað af öðrum. A
mínu færi er það ekki héðanaf,
svo honum sé samboðjð. Hér eru
því aðeins örfá kveðjuorð.
Mér er minnisstæður hirin gáf
aði og fasprúði piltur. sem prýddi
hóp okkar skólasveina á Akur
eyri um stund fyrir meira en 60
árum. Það var þá þegar einhvei
virðuleg reisn yfir hinum unga
Og þannig varð um mörg erindi
hans bæði fyrr og síðar. Þau urðu
förunautar okkar. sígild umhugs-
unarefni.
Og svo varð um síðustu ræðu
hans á kennaraþingi 1944. er hann
gaf til kynna þann ásetning sinn.
að láta af embætti það ár. Hafði
hann þá fyrir nokkru misst sinn
ágæta lífsförunaut, Helgu Jóns-
dóttur konu sína: Svo þrungin
var sú ræða af einlægni, dreng
HESTUR
Tapazt heíur rauðskjóttur
3ja vetra foli úr Kópavogi,
ójárnaður
Vinsamiegast hringið í
síma 40426; ef þér hafið
orðið varir við hann.
TRULOFUNAR
HRINGIR
Lamtmannsstíg 2
HALLlíOK KKISTINSSOIV
Tnllsmlðiií - Sfmi IK97V
’ ^fr.skrifafnfan
fðnaðarbanlohúsinu
IV hæð
Vilhjálmur Arnason.
fómas Arnason og