Morgunblaðið - 21.03.1982, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. MARZ 1982
65
■ ■ „Konungurirm... og nokkrir af Nhirðgsðingum“ hans ■ ■
r r sitja næstum einir að konunum og besta matnum" r r
Begin stjórnadi aðgerðinni gegn
Hótel Daríðs konungs.
er ung kona, sem í stríðinu varp-
aði sér í fallhlíf út úr breskri
flugvéi yfir hernumdu svæðunum
í Evrópu, og níu liðsmenn „Irgun
Zvai Leumi“, hópsins sem Begin
núverandi forsætisráðherra veitti
forystu, en þeir ýmist féllu í
vopnaviðskiptum eða voru teknir
af lífi af Bretum. 1946 sprengdi
Irgun-hópurinn upp Hótel Davíðs
konungs í Jerúsalem en þar voru
þá aðalstöðvar bresku lands-
stjórnarinnar í Palestínu, jafnt
hernaðarlegar sem borgarlegar. I
sprengingunni létust 90 manns,
þar af 15 Gyðingar, en Begin, sem
sjálfur stjórnaði aðgerðinni, hefur
alltaf haldið því fram, að Bretar
hafi engu skeytt aðvörunum og
þess vegna ekki yfirgefið bygging-
una.
Embættismaður í breska sendi-
ráðinu í Tel Aviv segir, að þótt
það sé trúlega einsdæmi, að morð-
ingjar bresks sendimanns séu
heiðraðir með frímerkjaútgáfu,
muni bresk stjórnvöld líklega láta
það vera að mótmæla þessum at-
burði.
— COLIN SMITH
inu, jafnvel ekki þeir allra harðsvír-
uðustu. Með þennan lifandi lykil upp
á vasann getur boðflennan síðan
sprangað um á milii stóru karianna
og reynt að koma sér í mjúkinn hjá
þeim.
Vitað er að apynjur, sem standa
hátt í þjóðfélagsstiganum, en hafa
misst sín eigin afkvæmi, stela stund-
um ungunum frá þeim lægra settu
og ala þá upp sem sína eigin. Þetta
er að vísu ekkert góðverk gagnvart
mæðrunum en kann þó að vera það
fyrir apabörnin því að þau fá með
því nokkurt forskot í samkeppninni
innan apasamfélagsins.
í hverjum apahópi er nýfæddur
ungi allra eftirlæti. Þeir hópast í
kringum móðurina og algent er, að
einhver apynja taki barnið af móð-
urinni og kjassi það og kyssi nokkra
stund eða þar til mömmunni fer að
þykja nóg um. Við fyrstu sýn virðist
það nokkurt hættuspil fyrir móður-
ina að iáta barnið í hendur annarra
apynja, því að komið hefur fyrir að
óbyrja meðal þeirra hefur stórskað-
að eða drepið nýfæddan unga af ein-
skærri öfundsýki. Hvaða hag skyldi
þá móðirin hafa af því að leyfa kyn-
systrum sinum að hampa barninu
smástund?
Ein tilgátan er sú, að mamman sé
með þessu að tryggja framtiðar-
hagsmuni barnsins. Ef hún skyldi
veikjast getur einhver önnur apynja
annast barnið þar til hún er orðin
frísk á ný.
- KEITII LAIDLKK
Stundum
getur
þrítug kona
verið of
gömul
Frakkar hafa nýlega gert
rannsókn á frjósemi kvenna
og þykja niðurstöður hennar í
senn marktækar og forvitni-
legar. Þær gefa til kynna, að
frjósemi fari ört dvínandi hjá
konum, er þrítugsaldri hefur
verið náð.
Að undanförnu hefur það
mjög færst í vöxt, að konur
fresti barneignum fram að
þrítugu eða jafnvel fertugu. í
sömu viku og niðurstöður
frönsku rannsóknarinnar
komu fram, voru birtar í
bandaríska vikuritinu Time
greinar um „rosknar" mæður,
svo sem Faye Dunaway, sem
er 41 árs og Sissy Spacek, 32ja
ára.
Sú könnun, sem hér um
beita sér síðan að starísframanum.
ræðir er sú viðamesta og
nákvæmasta sinnar tegundar,
sem gerð hefur verið. Þykir
hún leiða í ljós, að það sem
almennt hefur verið tekið trú-
anlegt varðandi frjósemi
kvenna á ekki við rök að
styðjast.
Það er almenn skoðun, að
frjósemi kvenna sé nokkuð
mikil fram að 35 ára aldri, en
síðan dvíni hún smátt og
smátt. Niðurstöður rannsókn-
arinnar leiða hins vegar í ljós,
að frjósemin fer minnkandi
eftir að þrítugsaldri er náð og
dvínar hraðar en menn hafa
haldið hingað til. Rannsókn
þessi fór fram á 11 stöðum og
niðurstöður hennar voru birt-
ar í New England Journal of
Medicine.
Þeim fylgir ritstjórnar-
grein, þar sem segir, að lík-
lega ættu konur að ala börn
sín innan við þrítugt og ein-
beita sér síðan að starfs-
frama.
Frakkarnir rannsökuðu
rúmlega 2000 konur, sem
höfðu leitað eftir gervifrjóvg-
un. Gervifrjóvgunin tókst hjá
konum 25 ára og yngri í 73%
tilvika eftir 12 tilraunir. Sam-
svarandi prósentutala kvenna
á aldrinum 26 til 30 ára var
74%. Síðan dvínaði frjósemin
mjög ört og reyndist 61% hjá
konum á aldrinum 30—35 ára.
Eftir 35 ára aldur var hún
hins vegar komin niður í 54%.
Sérfræðingar frá lækna-
háskólanum í Yale segja, að
ekki liggi fyrir nægilegar
sannanir til þess að unnt sé
að fullyrða að frjósemin fari
hraðminnkandi. Til þess þurfi
ítarlegri rannsóknir. Þeir
segja hins vegar, að fólk hafi í
sívaxandi mæli dregið barn-
eignir á langinn á undanförn-
um árum. Tölfræðskýrslur
sýna, að á árunum 1960—1979
fjölgaði frumbyrjum 30 ára
og eldri um 15%.
Ef til vill munu samt marg-
ar konur vilja láta þessar
nýju upplýsingar sem vind
um eyru þjóta. Sé þeim mikið
í mun að eignast börn tiltölu-
lega seint á ævinni, geta þær
stuðlað að því með ýmsu móti,
m.a. með því að stunda lík-
amsrækt og borða hollan mat.
Með því móti ætti einnig að
vera auðveldara fyrir þær að
vinna úti jafnframt því að
halda heimili.
CHRISTINE DOYLE
Endemi
Loksins kom að því aö smekkleysið í
leikfangalandí þótti ganga svo úr hófi
fram að reiðialdan sem reis skolaði
nýju leikföngunum, ef svo er þá hægt
að kalla þennan ólognuð, burt af mark
aðinum. — Það var breskt leikfanga-
fyrirtæki sem stóð að ósómanum og
sendi hann í verslanir með viðeigandi
lúðrablæstri. „Leikurinn" snerist um
það að blessuð bdrnin áttu að keppast
um það hve mörgum einkennisklædd-
um sprengjusérfræðingum þau gætu
komiö fyrir kattarnef og var listin sú
að murka úr þeim lífið hægt og bítandi
fremur en að uppræta þá í fyrsta skoti.
„Leikfanginu" fylgdu svo viðeigandi
sprengjur (sjá neðst á meöfylgjandi
mynd) ásamt brúðum sem voru fórn-
arlömbin. Til þess að gera þetta nú allt
sem líkast þvi sem gerist í rauninni,
fylgdu síðan sáraumbúðir allskonar
(sjá mynd) sem gerðu keppendum
kleift að láta „sína menn“ þrauka
lengur en ella. — Bretanum fannst
„leikfangið" nýja sem fyrr segir alveg
forkastanlegt og varð meira að segja
Karl prins til þess að mótmæla opin-
berlega. Það bætti ekki úr skák að rétt
áður en sprengjutilræðisleikurinn kom
á markaö hafði einmitt einn þeirra
sprengjufræðinga, sem þarna eru gerð-
ir að skotmarki, fómað lífi sínu þegar
hann reyndi að gera sprengju óvirka,
sem hermdarverkamenn höfðu komið
fyrir í miðri London.
ÓÞ0KKAVERK
Hörmungarnar sem
læknarnir ráöa ekki við
„Þeir eru ekkert betri en stríðs-
glæpamenn. Það ætti að stilla
þeim upp við vegg og skjóta þá,
alveg eins og Khomeini gerir.“
Sá, sem þetta segir, heitir And-
res Suarez, 48 ára gamail bóndi,
og hann er að tala við fólkið sem
hefur eyðilagt líf hans. Hann virð-
ist hraustlegur í útliti, þar sem
hann bíður þess að hitta lækni á
göngudeild sjúkrahússins í Leon á
Norður-Spáni, en hraustlegt útlit-
ið segir ekki alla söguna. Suarez er
einn þeirra 15 þúsund Spánverja,
sem urðu fórnarlömb eitruðu mat-
arolíunnar, en frá því í maímánuði
síðastliðnum hefur hún dregið 262
til dauða.
Suarez býr í afskekktu þorpi og
yrkti jörðina eins og langflestir
þeirra 970 manna, sem orðið hafa
fyrir heilsu- eða fjörtjóni af völd-
um eitruðu matarolíunnar í hér-
aðinu Leon, en það varð verst úti
næst á eftir höfuðborginni Madrid
og Valladolid. Það er alls óvíst
hvort Suarez getur nokkru sinni
unnið aftur. Hann varð veikinnar
fyrst var í júlímánuði síðastliðn-
um. Hann gat hvorki borðað né
sofið, því slíkar voru kvalirnar um
allan iíkamann, með höfuðverk og
Hálft þriðja hundrað
fórnarlamba.
sótthita, og hann gat með naum-
indum andað. Þetta eru einkenni
matareitrunarinnar sem svo er
nefnd. Heilsa Suarez hefur skánað
en hann segir: „Eg get ekki unnið.
Jafnskjótt og ég reyni eitthvað á
mig yfirbugar þreytan mig.“
Hann veiktist eftir að hafa
keypt og neytt eins og hálfs iítra
af matarolíu af farandsölumanni.
„Þetta var hreint eitur,“ segir Su-
arez.
Þrettán manns hafa verið hand-
teknir og bíða þess að vera dregnir
fyrir dóm fyrir aðild að matarolíu-
hneykslinu, en það spratt upp
vegna þess að matarolían var
blönduð með iðnaðarolíu og seld
þannig til matargerðar.
Rannsókn málsins hefur leitt í
ljós, að dauði og veikindi hefur
fylgt í fótspor farandsölumanna
sem haft hafa olíuna á boðstólum.
Þeir hafa ekki látið sjá sig síðan.
„Við mundum drepa 'þá,“ segir
gamall maður í þorpinu Meizara,
sem er 15 mílur frá Leon. Af 200
þorpsbúum veiktust 25 af matar-
eitruninni og tveir dóu, þar á með-
al 22 mánaða gamall sonarsonur
gamla mannsins. Fimm ára gömul
sonardóttir hans er illa haidin og
verður að fara til Leon á hverjum
degi til iæknismeðferðar. „Hún er
ekkert nema skinn og bein,“ segir
amma hennar. í þeim tilfellum, er
nokkrir meðlimir fjölskyldunnar
hafa veikst, eru afleiðingarnar
stóralvarlegar, því allir vinna á
ökrunum, án tillits til aldurs eða
kynferðis.
Læknar þeir og vísindamenn,
sem vinna að rannsókn sjúkdóms-
ins hafa komizt að þeirri óvefengj-
anlegu niðurstöðu, að blandaða
matarolían sé orsökin, en þeir vita
ekki enn nákvæmlega, með hvaða
hætti eitrunin á sér stað.
Um 350 Spánverjar eru enn í
sjúkrahúsum vegna eitrunarinnar
og þar af eru um 20 í gjörgæzlu og
koma þaðan trúlega ekki aftur.
Margir sjúklinganna eru börn, og
tálgaðir líkamar þeirra minna
helzt á fórnarlömb fangabúða naz-
ista. Enginn veit hversu lengi
þjáningar þessa fólks muni halda
áfram.
- ROBERT LOW