Morgunblaðið - 07.05.1982, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. MAÍ1982
37
MEDGANGA OG FÆDING
til þess aö konur, sem hafa
ákveðiö aö gefa barn sitt, eiga
svo erfitt meö þaö, hafi þær
kynnst því fyrstu vikuna.
Fyrst eftir heimkomuna af faBö-
ingarstofnun leikur yfirleitt allt í
lyndi. Konan er áfram mjög upp-
tekin af barninu og kynnist því
stööugt betur. Næstu vikurnar og
jafnvel mánuöina fá konur þó oft
aftur geðræn einkenni, þær veröa
aftur viökvæmar, uppstökkar,
kvíönar og þreyttar, og þaö er
mjög nauösynlegt, aö þeir sem
umgangast hana, sýni henni nær-
gætni og skilning. Hvernig stend-
ur á þessum einkennum? Fyrstu
mánuöirnir eftir fæöingu eru mjög
áhrifamiklir frá geörænu sjónar-
miöi séö, þvi nú veröa foreldrarnir
aö aölaga sig nýja hlutverkinu. Á
meögöngutímanum má horfa
framhjá mörgum af þeim vanda-
málum, sem koma upp, þegar
barniö fæöist. Nýja hlutverkiö
hefur bæöi jákvæðar og neikvæð-
ar hliöar. Jákvætt er, aö barnið
þarf á umönnun og væntumþykju
aö halda. Foreldrarnir eru glaöir
og þakklátir yfir aö fá aö annast
barniö. Barnið vekur hjá þeim
sterkar tilfinningar, sem auka
lífshamingjuna. En þörf barnsins
fyrir umönnun er líka byröi, hún
bindur og einangrar foreldrana,
sérstaklega móöurina. Oft veldur
barniö foreldrunum áhyggjum,
þaö er erfitt aö skilja þarfir þess
og óskir og þaö passar ekki allt
sem amma segir, né þaö sem
stendur í bókum. Heilsa barnsins
getur einnig oröiö áhyggjuefni, oft
aö óþörfu. Nokkuð algengt er, aö
eiginmaður eöa eldri börn veröi
afbrýöisöm gagnvart barninu.
Þegar ofan á þetta bætist, aö
konan fær ekki næga hvíld og
svefnró, er auövelt aö skilja aö
upp úr geti soöið.
Þessar neikvæöu hliöar stinga
mjög í stúf viö þær rómantísku
hugmyndir, sem flestir hafa um
móöurhlutverkiö. Þaö er því ekki
aö furöa, þótt foreldrarnir finni
stundum fyrir neikvæöum tilfinn-
ingum gagnvart barni sínu og
jafnvel árásarhneigð. Slikar hugs-
anir eru auövitaö mjög óþægi-
legar, foreldrar eiga jú að elska
barniö og vera hamingjusöm meö
þaö, og þá hlýtur aö vera ónátt-
úrulegt aö vera oröin þreytt á því
og óska þess helst aö þaö heföi
aldrei fæöst. Þaö má ekki gleyma
því, aö viö höfum alltaf jákvæðar
og neikvæöar tilfinningar gagn-
vart þeim sem viö umgöngumst.
En neikvæöu tilfinningarnar
skapa oft sektarkennd og geta
valdiö því, aö foreldrarnir
ofvernda barniö.
Hvaö aðlögunina aö foreldra-
hlutverkinu snertir, hefur komiö í
Ijós, aö uppeldisumhverfi foreldr-
anna hefur mikla þýöingu. Rann-
sóknir hafa sýnt fram á, aö konur
sem voru tilfinningalega óöruggar
í bernsku og höföu ekki aögang
aö góöum foreldrafyrirmyndum,
eiga erfitt meö móðurhlutverks-
aölögunina. Þannig geta aðlögun-
arvandamál færst á milli kynslóöa
sem eins konar neikvæöur, sál-
rænn arfur.
Ég hef fram að þessu reynt aö
lýsa þeim sálrænu viðbrögöum og
geörænu einkennum, sem verö-
andi foreidrar, sérstaklega kon-
urnar, upplifa i mismunandi mæli
í sambandi viö tilkomu barns. En
hve oft veröa geörænu einkennin
svo mikil aö konan veröi „psykiskt
insufficient", þ.e.a.s. veröi ónóg
sjálfri sér og eigi erfitt meö aö
afbera sitt daglega líf. Rannsóknir
í Svíþjóö hafa sýnt fram á aö
þetta kemur fyrir 17% af konum
einhvern tímann á meögöngutím-
anum og 19% eftir fæöingu. Geö-
ræn einkenni voru algengust á
fyrstu 12 vikum meögöngutímans
og bar þar mest á kvíöa og
spennu. Ástæðurnar viröast í
fyrsta lagi hafa veriö, hvort þung-
unin var velkomin eöa ekki, einnig
vissir umhverfisþættir, svo sem
afstaöa barnsfööur, fjárhagur,
truflun á starfi eöa menntunar-
braut.
Geörænar truflanir eftir fæö-
ingu virtust oftar orsakast af dýpri
vandamálum og togstreitu, sér-
staklega hvaö varðaöi sjálfsímynd
konunnar og afstööu hennar til
kven- og móöurhlutverksins. Eins
og viö var aö búast, höföu konur,
sem áttu viö geöræn vandamál aö
stríöa fyrir þungun, meiri tilhneig-
ingu til aö fá þau á meögöngu og
eftir fæöingu en aðrar.
Þaö er mikilvægt, aö þeir, sem
umgangast konuna og annast
hana í mæöraeftiriitinu og seinna,
geri sér grein fyrir ofanskráöum
staöreyndum. Upplýsingamiölun,
skilningur, opinská samtöl og
annar stuöningur nægir oft til
þess aö leysa vandamálin og
bægja frá óþægilegum einkenn-
um.
Hvað viðbrögð karlmanna
snertir, kemur æ betur í Ijós, aö
meðganga og fæöing hafa meiri
áhrif á þá en áður var talið. í nú-
tíma þjóöfélögum er skilningur á
aö þáttur hans í umönnun barna
eigi aö aukast aö mun. Flestir nú-
tíma karlmenn hafa lítinn stuöning
af föðurfyrirmyndum sínum hvaö
þetta snertir. Þróunin á eftir aö
taka langan tíma, því ýmsar þjóö-
félagslegar breytingar, svo sem
breytingar á vinnutilhögun meö
meiru, þurfa aö koma til, svo og
breytingar á hugarfari. En úr
ýmsu má bæta, t.d. eiga karl-
menn aö taka virkan þátt í for-
eldrafræöslu, vera viöstaddir
fæöingu og læra umönnun
barna.“
1 bolli brytjaö sellerí,
% bolli smátt brytjaöar ólífur ef vill,
6 harösoðin egg, brytjuð,
% bollar majones eöa salatsosa.
Smjörlíkiö brætt, hveiti bætt í
og kryddaö, mjólkinni hrært út i
smám saman og hrært vel í á meö-
an, jafningurinn látinn þykkna. Þá
er kartöflunum bætt út í ásamt
nokkru af eggjunum og hitaö var-
lega með, dál. af eggjunum notaö
til að skreyta með. Ætlaö fyrir 4.
Grillaö
kartöflusalat
1 meöalstór laukur,
2 matsk. jurtaolía,
1 matsk. hveiti,
1 tsk. salt,
1 tsk. sykur,
'/«tsk. pipar,
Ví> bolli edik,
'h bolli vatn,
5 bollar heitar kartöflur í sneiöum,
dál. persille,
2 matsk. majones,
% bolli kartöfluflögur (úr pakka),
muldar,
'Æ bolli rifinn bragösterkur ostur.
Lauknum brugðiö í olíuna í 2—3
min. og hveiti og kryddi bætt út í.
Síöan er sett edik og vatn út á og
suöan látin koma upp. Þessu er
svo hellt yfir heitar kartöflurnar.
Persille og majones blandaö sam-
an viö og síöan sett í grunnt
ofnfast fat, osti og kartöfluflögum
stráö yfir og fatiö sett í ofninn,
ofarlega, og haft þar til osturinn er
bráönaöur. Ætlaö fyrir 4.
Austurrískt
kartöflusalat
'/t kg. kartöflur, soönar afhýddar
og skornar í þunnar sneiöar.
1 meðalstór laukur, saxaöur smátt
og blandaö saman við ca. 2 matsk.
ólífuoliu.
2—4 matsk. sykur settar í glas,
ediki hellt yfir þar til þaö þekur
sykurinn, örlitlu salti bætt í og leg-
inum hellt yfir kartöflurnar. Salatiö
skreytt meö persille og tómatbát-
um, boriö fram kæl*
HERRAGARÐURESN
HfFUR OPNAÐ
NYJAVERSLUN
Verslunin Herragarðurinn í Aðalstræti 9 er 10 ára
um þessar mundir. í tilefni af því hefur
Herragarðurinn opnað nýja og glæsilega verslun við
hliðina á þeirri gömlu góðu.
Eins og áður verður megin áherslan lögð á vandaðan
karlmannafatnað, sem hannaður er af fremstu
tískuhönnuðum Evrópu og búinn til úr úrvals efnum.
Garðar í Herragarðinum hefur heldur ekki
gleymt því að til eru ,,menn með prófíl” og hefur
hann sérhæft sig í þjónustu við þá bæði
með sérinnfiutningi, hraðvirkri pöntunarþjónustu og
rekstri sauma- og breytingaverkstæðis.
Líttu víð á nýja Herragarðinum, því þú ert
í góðum höndum hjá Garðrari.
HERRA
ARÐURINN
Aðalstræti 9 sími 12234