Morgunblaðið - 16.01.1983, Qupperneq 23

Vinnur I frystihúsi »
á daginn - skrifar
ljóð og skáldsögur
á kvöldin
Sófus Berthelsen, starfsmaður hjá
Bæjarútgerð Hafnarfjarðar, tekinn tali
„Mér hefur alltaf gengid erfió-
lega að halda mig í takt við tím-
ann. Þegar ég fór að fást við það
að yrkja Ijóð sem unglingur kunni
ég lítið fyrir mér í hefðbundinni
Ijóðagerð og orti því í frjálslegu
formi og skeytti lítt um stuðla og
höfuðstafi. En í þann tíma var slík-
ur kveðskapur forboðinn og þótti
hið mesta leirhnoð. Núorðið yrki
ég hins vegar allt bundið, en því
miður er það víst komið úr tísku.“
Svo mælir Sófus Berthelsen,
68 ára gamall maður sm vinnur í
frystihúsi Bæjarútgerðar Hafn-
arfjarðar á daginn, en yrkir ljóð
og skrifar skáldsögur á kvöldin
og þegar frístund gefst. Sófus
hefur átt annríkt lífshlaup, unn-
ið ýmis störf til lands og sjávar
og getið af sér átta börn. Það
hefur því sjaldnast verið stund
afgangs til ritstarfa, „kannski
helst í æsku eða nú í seinni tíð
eftir að börnin fóru að heiman,"
eins og Sófus orðaði það. Sófus
hefur gefið út eina ljóðabók,
Hugarflugur heitir hún og kom
út í fyrravor. Ljóðið Gleraugun
sem fylgir greininni er úr þeirri
bók. En áfram með spjallið við
Sófus:
„Ég var ákaflega draumlyndur
unglingur, hálfgerður einfari, og
átti litla samleið með jafnöldr-
um mínum. Og strax fyrir ferm-
ingu var ég farinn að hnoða sam-
an Ijóðum, þó kannski fremur af
vilja en mætti. En ég fór samt
með drög að ljóðabók til útgef-
anda og sýndi honum, en hann
taldi kveðskapinn ómögulegan
og hvatti mig til að hætta þessu.
Og reyndar hætti ég sjálfkrafa
að yrkja þegar lífsbaráttan fór
að harðna og ég hafði fyrir fjöl-
skyldu að sjá. Og það eru ekki
nema u.þ.b. 10 ár síðan ég fór að
setja saman ljóð aftur."
— Brauðstritið hefur staðið í
vegi skáldgyðjunnar?
„Brauðstritið já, í orðsins
fyllstu merkingu. Ég hóf nefni-
lega mína starfsævi sem bakari,
ég er með bréf uppá bakaraiðn.
En ég varð að hætta brauð-
bakstri vegna ofnæmis fyrir
hveiti. Ég fór þá að stunda sjó-
inn, bæði á togurum og bátum.
Níu trillur hef ég átt um ævina
og á tímabili var ég einn stærsti
trillukóngurinn í bænum. Ég
hætti sjómennskunni samt, vildi
breyta til, og fór að vinna hjá
Póstinum og var þar í 15 ár.
Kaupið var ekki upp á marga
fiska þar, svo ég sagði upp og hóf
störf hjá Bæjarútgerð Hafnar-
fjarðar og hef verið þar síðustu
níu árin. Og nú er ég sem sagt
farinn að yrkja aftur og skrifa
skáldsögur."
— Ætlarðu að reyna að koma
skáldsögunum á þrykk?
Sófus Berthelsen önnum kafinn við störf sin i frystihúsi Bæjarútgerðar
Hafnarfjarðar.
Morgunbladið/ Kristján Einarsson.
JC er félagsmálaskóli sem hefur
það markmið að láta gott af sér leiða
- segir Andrés Sigurðsson, sem tók við starfi fram-
kvæmdavaraforseta JC International um árámótin
Nú um áramótin tók Andrés Sig-
urðsson viðskiptafræðingur við
starfi framkvæmdavaraforseta JC
International, með Bandaríkin og
Karadíska hafið sem umráða-
svæði. Andrés gegndi starfi alþjóð-
legs varaforseta JC International á
liðnu ári og var landsforseti JC á
íslandi árið þar á undan. Andrés
er fyrsti íslendingurinn sem gegnir
starfi framkvæmdavaraforseta, en
einn annar íslendingur hefur áður
verið alþjóðavaraforseti, en það er
Olafur Stephensen sem rekur sam-
ncfnda auglýsingastofu.
En hvað felst í því að vera
framkvæmdavaraforseti JC
International? Andrés lýsti því
svo í stuttu rabbi við blaðamann
Morgunblaðsins:
„JC International er alþjóðleg
hreyfing 77 landa sem lýtur al-
þjóðastjórn. Stjórnin er kosin
árlega og er skipuð, í fyrsta lagi
heimsforseta, sem er æðsti mað-
ur hreyfingarinnar, og í öðru
lagi 5 framkvæmdavaraforset-
um, sem hver um sig hefur
ákveðið svæði til umráða. Ég er
einn þeirra í ár og hef Norður-
Ameríku sem umráðasvæði. Hin
umráðasvæðin fjögur eru Evr-
ópa, Asía, Suður-Ameríka og
Afríka. Hlutverk okkar fram-
kvæmdavaraforsetanna er að
vera tengiliðir á milli alþjóða-
stjórnarinnar og þeirra landa
sem eru innan þess svæðis sem
við höfum umsjón með. Okkur til
aðstoðar eru síðan 16 alþjóðlegir
varaforsetar, sem ferðast um að-
ildarlöndin sem ráðgjafar, halda
námskeið, safna upplýsingum
o.fl. í fyrra gegndi ég slíku starfi
í enskumælandi Afríku og var þá
m.a. í 6 vikur á ferðalagi og
heimsótti 7 lönd í Afríku. Al-
þjóðastjórnin hittist svo fjórum
sinnum á ári og tekur til með-
ferðar ýmisleg málefni hreyf-
ingarinnar, ræðir stefnu og
starfsemi hreyfingarinnar, að-
steðjandi vandamál, fjármál o.fl.
Á hverju ári í nóvember kemur
saman heimsþing JC Inter-
national og þá er kosið í öll þessi
embætti. Síðasta heimsþing var
haldið í Seoul í Suður-Kóreu."
— Hvers konar félagsskapur
er Junior Chamber?
„Það hefur nú gengið brösug-
lega. Fyrir nokkrum árum fór ég
með handrit að sögu í Mál og
menningu en þeir voru ekki
ánægðir með það, töldu að sagan
væri allt of löng og vildu ekki
taka hana. Þá talaði ég við þá
hjá Iðunni og þeir voru bara
ánægðir með söguna, hins vegar
urðu þeir reiðir og hentu í mig
handritinu þegar ég sagði að
þetta væru engar kellingabók-
menntir. Nú þá lá leið mín í Al-
menna bókafélagið og þar tók
Eiríkur Hreinn Finnbogason vel
„Þetta er félagsskapur karla
og kvenna á aldrinum 18—40
ára, sem hefur það tvíþætta
hlutverk, annars vegar að þjálfa
fólk í ýmiss konar félgsstörfum,
en það er gert m.a. með nám-
skeiðahaldi í fundarsköpum,
ræðumennsku, stjórnun, setn-
ingu markmiða o.fl. af því tagi;
og hins vegar að standa að
margvíslegri hjálpar- og
góðgerðarstarfsemi. Vægi hvors
þáttarins um sig er dálítið
breytilegt eftir löndum og sums
staðar er annar þátturinn ríkj-
andi. Það má kannski í stuttu
máli lýsa JC sem félagsmála-
skóla sem hefur það markmið að
láta gott af sér leiða.
Hreyfingin var stofnuð í
Bandaríkjunum árið 1915, en
verður alþjóðleg 1944 og kemur
til íslands 1960. Það eru um
500.000 manns félagar í JC Int-
ernational, þar af 280.000 í
Bandaríkjunum. Á Islandi eru
1.400 manns meðlimir í JC í 36
félögum, en það er eins og nærri
má geta hæsta hlutfall í heimin-
um miðað við höfðatölu."
á móti mér, en taldi þó að það
þyrfti að lagfæra ýmislegt, fella
niður það sem höfundur segir
frá eigin brjósti og stytta söguna
verulega. Hann bauðst jafnvel
til að gera þetta fyrir mig. Ég
veit ekki hvað verður en vonandi
tekst mér að koma sögunni út.“
— Um hvað fjallar þessi
saga?
„Hún er um dreng sem fer illa
út úr æskunni, hann er lagður í
einelti af jafnöldrum sínum og
mikið strítt. Það má segja að
sagan sé að sumu leyti byggð á
Andrés Sigurðsson { skrifstofu
sinni í Vörumarkaðinum.
— Hver verða helstu verkefni
JC International á þessu ári?
„Heimssambandið velur sér
árlega ákveðið áhersluverkefni,
minni eigin reynslu, a.m.k. fór ég
af stað með því hugarfari að
skrifa eins konar bernskuminn-
ingar! hins vegar tók penninn
fljótlega af mér völdin og sagan
fór að lúta sínum eigin lögmál-
um.
Ég er með aðra bók í smíðum
sem ég hef verið að vinna að
undanfarin ár, hún á að heita
„Kreppuþý" og fjallar um lífs-
máta fólks hér á íslandi á
kreppuárunum 1930—’40. Ég er
ekkert farinn að hugsa um út-
gáfu á þeirri sögu ennþá."
— En snúum okkur aftur að
ljóðunum, Sófus, um hvað yrk-
irðu helst?
„Allt mögulegt. Ég sest ekki
niður með blað og blýant ákveð-
inn í því að yrkja ljóð. Það er
frekar að maður detti ofan á ljóð
annað veifið, það kemur eigin-
lega alveg fyrirvaralaust, gjarn-
an út frá einhverju spaugilegu
atviki eða setningu sem ég heyri
eða les. Og oft hef ég snúið frétt-
um í dagblöðum yfir í bundið
mál. En þótt yrkisefnin séu
margbreytileg og spretti mest
upp úr atburðum í daglegu lífi
mínu, þá einkennast flest ljóð
mín af spaugilegu ívafi, eru sem
sagt flest hver hálfgerð gam-
anljóð."
Gamanljóð, segir Sófus, hér er
eitt slíkt:
Gleraugun
Kg dundaði í vinnu við snúll og snall
er snögglega gerftist undur,
mér gliftnuftu fætur, á gólfinu datt
og gleraugun hrukku í sundur.
Vongóftur í skyndi á skrifstofu gekk,
skyldi ég fá nokkrar bætur?
Svona fór þaft, neikvætt svar ég fékk,
sanngirnin komst ekki á fætur.
í illu skapi ég stillti upp stút
og stöftugt var nöldraft og hvinift,
og heima um kvöldift ég sat meft sút
og sá ekki fallega kynift.
En kátur ég seinna aft sjálfum mér hló,
þótt sjaldan af rúminu gorti,
allt hafftist aft lokum meft þukli, og þó,
þolinmæftina skorti.
I»ótt hafi um stund vifthaft ragn og raus
ög reynt aft vinna aft gagni,
er margt sem gera má gleraugnalaus
til gamans ef vifthöfft er lagni.
þ.e.a.s. eitthvert hjálparverkefni
sem JC-félög vítt og breitt um
heiminn sameinast um að vinna
að hvert með sínum hætti.
Heimsverkefnið í ár heitir á
ensku North South Cooperation.
M.ö.o., JC-hreyfingin mun beita
sér fyrir því að reyna að minnka
bilið á milli ríkra og fátækra
þjóða í heiminum, að stefna að
því með einhverjum hætti að
auka framlög frá ríkari aðildar-
löndum til hinna fátækari. Slíkt
heildarverkefni er auðvitað hólf-
að niður í mörg smærri verkefni,
sem einstök aðildarlönd eða fé-
lög vinna sjálfstætt að. Ég get
nefnt sem dæmi að Norðurlönd-
in hafa sameinast um koma upp
vantsbrunnum í Zimbabe, og Is-
lendingar munu væntanlega
leggja höfuðáherslu á að setja
upp og endurreisa skóla fyrir
fötluð börn í Kenýa."
— Fer ekki mikill tími í að
sinna starfi framkvæmdavara-
forseta?
„Ætli ég verði ekki í u.þ.b. 9
vikur erlendis á árinu vegna
starfsins. Ég reikna með að fara
5 sinnum utan og er nú að fara í
mína fyrstu ferð á stjórnarfund í
höfuðstöðvum hreyfingarinnar í
Coral Gables, auk þess sem ég
mun sitja þing bandarísku
hreyfingarinnar. Auðvitað er
þetta talsverður tími sem ég
verð frá störfum hér heima, en
ég hefði ekki gefið kost á mér í
þetta embætti ef ég væri ekki
tilbúinn til að eyða í það þeim
tíma sem þarf.“