Morgunblaðið - 30.10.1983, Side 34

82
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. OKTÓBER 1983
Spádómar
vísindamanna
um síðustu
aldamót
um það sem
20. öldin
átti að færa
mannkyninu
,Sjálfhreyfivagn“ frá upphafi bflaaldar. Myndin er tekin skömmu eftir aldamót, tegundin er Rolls-Royce og það er sjálfur C.S. Rolls sem situr undir stýri.
I NTAÐIIRSTA KOMA
SJÁLFHREYÍIVAGNAR
Eitt af því sem aðgreinir manninn frá öðrum lífverum
er hæfileiki hans til að hugsa í þeirri tímavídd sem
nefnd er framtíðin. Api eða eitthvert annað spendýr
hefur heila sem ræður vel við vandamál líðandi stund-
ar, og að vissu marki einnig við vandamál fortfðar, en
eftir því sem næst verður komist hafa þessi dýr engin
tök á hugtakinu „ókominn tími“. Það, sem framar öðru
aðgreinir manninn frá jafnvel hinum snjallasta simp-
ansa, er hæfni hans til að gera áætlanir, að sjá með
rökhugsun fyrir afleiðingar framtíðarstarfa, sem hann
hefur ekki enn unnið, og taka ákvörðun og setja sér
markmið. „Hinn ókomni tími“ hefur því löngum verið
manninum hugleikinn og vangaveltur um það hvað
framtíðin kunni að bera í skauti sér. Þetta er bæði
gömul saga og ný og um síðustu aldamót gerði eitt af
stórblöðum Bandaríkjanna könnun meðal vísinda-
manna um skoðanir þeirra á því, hverjar yrðu helstu
breytingar á kjörum manna og daglegu lífi á 20. öldinni.
Til gamans skal hér birtur úrdráttur úr spádómum alda-
mótamannanna.
Ferðamenn um síðustu aldamót. Myndina tók Sigfús Eymundsson við Suðurgötu í Reykjavík.
Hið bandaríska stór-
blað hafði samband
við marga af þekkt-
ustu vísindamönnum
þess tíma og spáðu
þeir að vonum miklum breyting-
um og stórstígum framförum þótt
þeir hafi engan veginn getað séð
fyrir allar þær breytingar og
framfarir sem orðið hafa á þessari
öld. En lítum fyrst á nokkra spá-
dóma vísindamannanna:
Árið 2000 á mannfjöldinn í
Bandaríkjunum að vera orðinn
500 milljónir og af því heilsufræð-
inni og læknavísindunum hefur þá
farið svo fram, verður meðal-
mannsaldurinn þá 50 ár, í stað
þess sem nú er 35 ár, og meðalhæð
karlmanns verður þá einum til
tveimur þumlungum meiri en nú
er.
Árið 2000 mun meirihluti
mannkynsins tala ensku, en næst
enskunni verður rússneska út-
breiddasta tungumálið. Af öðrum
tungumálum sem nefnd voru í
hópi hinna útbreiddari voru
spænska og kínverska. Málvís-
indamenn, sem spurðir voru, höll-
uðust þó flestir að því að enskan
myndi um næstu aldamót hafa af-
gerandi yfirburði hvað.varðar út-
breiðslu.
Um næstu aldamót verða kol
ekki höfð til suðu eða hitunar.
Kolanámur verða nálega tæmdar,
og það sem til verður af kolum
verður ákaflega dýrt. Rafkraftur,
sem fenginn verður með vatnsafli,
verður langtum ódýrari. Allar ár
og lækir, sem hafa nægan halla,
munu ganga í þjónustu mann-
anna. Með ströndum fram verða
„safnvélar", sem safna flóðöldum,
og verða þær á þann hátt notaðar
til að hreyfa hjól. Þá munu reyk-
háfar ekki verða á húsum, heldur
munu öll hús hituð með miðstöðv-
arhitun. Ekki þarf annað en snúa
krana, þá streymir hitinn inn.
Heimilin fá tilbúinn matinn frá
stórum matargerðarhúsum, eins
og menn fá nú brauð frá bakst-
urshúsum. Þessi matreiðsluhús
kaupa matvælin í stórkaupum, og
tilbúningurinn verður svo ódýr,
fyrir aðstoð rafmagns og ýmissa
véla, að maturinn verður langtum
ódýrari en væri hann búinn til á
heimilunum. Maturinn verður
sendur í loftreyrum (loftpípum)
eða sjálfhreyfivögnum á heimilin
og borðbúnaðurinn verður síðan
sóttur og hreinsaður með vélum.
Það þykir ókleifur kostnaður að
hafa eldhús heima hjá sér.
Árið 2000 verða hestar ekki
hafðir til aksturs, en í stað þeirra
koma „sjálfhreyfivagnar". Á þeim
verða bæði fluttir menn og vörur.
Jafnt plógurinn sem líkvagninn
verður knúður með sjálfhreyflum.
Á járnbrautum má þá fara 200
kíiómetra á klukkustundinni og
þannig komast menn á sólarhring
þvert yfir Ameríku frá New York
til San Francisco. Eimvagnarnir
verða eins og tóbaksvindlar í lag-
inu, til þess að loftið veiti þeim
sem minnsta mótstöðu.
Úthafsskipin verða knúin áfram
af rafskrúfum, sem vinna bæði í
sjónum og loftinu. Skipin liggja á
eins konar hreyfanlegum hlunn-
um, eða meiðum, á sjónum, sem
valda því, að núningsfyrirstaðan
verður mjög lítil. Þá má fara milli
Englands og Ameríku á tveimur
dögum. Herskip verða þá stærri
og fullkomnari, með gríðarlegum
fallbyssum. Einnig verða þá hugs-
anlega í förum skip sem sigla neð-
ansjávar.
Loftskip verða þá algeng og
veigamikil samgöngutæki. Loft-
skipin verða þá einnig mjög
hættuleg, ef til ófriðar kemur
landa í milli. Þau hyljast reyk, ef
þörf þykir, svo að þau verða ósýni-
leg og koma öllum að óvörum, og
geta þá steypt stórhríð af sprengi-
kúlum yfir heri og borgir. —
Hugmyndir aldamótamannanna
voru nokkuð á reiki um útlit þess-
ara loftskipa, en flestir hölluðust
að eitthvað svipaðri tegund loft-
fara, sem við nefnum „loftskip",
s.s. Zeppelin-loftskipið.
„Telefónar" og „telegrafar"
verða um allan heim og þráðlaus-
ir. Þá getur sá sem staddur er á
miðju Atlantshafinu talað við
konu sína heima hjá sér, hvar sem
er í Evrópu eða Ameríku. — Alda-
mótamennirnir minnast hins veg-
ar ekkert á það að konan geti gert
slíkt hið sama, enda hefur það
þótt óhugsandi í þá tíð, að konan
væri stödd einhvers staðar annars
staðar en á heimilinu.
Gróðurfar og náttúrulíf verður
allt undir stjórn mannanna. Villi-
dýr verða þá útdauð og finnast
ekki annars staðar en í dýFagörð-
um. Búfénaður verður alinn á vís-
indalegan hátt og allur fénaður
verður þá kollóttur, því menn
munu sjá svo um, að skepnurnar
framleiði ekki neitt að óþörfu.
Garðávextir verða ræktaðir með
rafmagni og verða afar stórir.
Aðrar nytjaplöntur verða einnig
ræktaðar með aðstoð rafmagns.
Aldamótamennirnir voru allir
sannfærðir um að miklar og stór-
stígar framfarir yrðu í læknavís-
indum, eins og reyndar kemur
fram í spádómum um fólksfjölda
og lengingu meðal-lífaldurs
manna. Að auki sögðu þeir: —
Menn hætta að taka inn læknislyf
á þann hátt sem nú er gert. Menn
eiga ekki að láta annað í magann
en matinn, eða það sem eingöngu
er til að styrkja magann. Ef önnur
hin innri líffæri eru veik, verður
lyfinu veitt gegnum skinnið og
vöðvana með rafstraumum.
í spádómum vísindamannanna
frá aldamótunum var lítillega
minnst á breytingar á samfélags-
háttum, þótt ekki væri það mikið
þar eð spurningarnar miðuðust
flestar við framfarir á tæknisvið-
inu. Af umræðunni um samfé-
lagsmálin og samskipti fólks er þó
ljóst, að menn hafa verið íhalds-
samir í þeim efnum. Hvergi er
minnst á breytingar á fjölskyldu-
stærð eða sambýlisháttum hvað
þá að mönnum hafi látið sér til
hugar koma að staða konunnar á
heimilinu kynni að breytast. Menn
áttu þó von á auknum samskiptum
og skilningi á milli þjóða, samfara
aukinni samgöngutækni. Þá var
einnig minnst lítillega á aukinn
fritíma manna samhliða bættri
verkmenningu og einnig var gert
ráð fyrir breyttum tíðaranda og
tísku, einkum hvað klæðaburð
snertir. — Menn munu þá ganga í
fábrotnari klæðum og þægilegri,
[ — líklega í einhvers konar muss-