Alþýðublaðið - 02.10.1920, Page 1
Alþýðublaðið
Gefið út aí Alþýðuflokknum.
1920
Laugardaginn 2. október.
226 tölubl.
Verður tog-araflotinn seldur
í annað sinn?
Störhætta á ferðum fyrir íslenzkan yerkalýð.
Sumum þsirra manna, sem miklu
ráða hér á landi, hefir komið til
hugar, að reynt yrði nú að bæta
úr peningakreppunni með því, að
selja eitthvað af íslenzkum skip-
um til útlanda, togurum og mótor-
skipum.
Það virðist bersýnilegt að þetta
sé hið mesta óvit, en það má
búast við að það reki að því, að
þeir sem þetta vilja komi sínu fram
ef almenningur er ekki á verði.
Það er langt frá því að nokkuð
sé að rætast úr peningakreppunni
sem leitt hefir at hinu óvitra ráð-
lagi íslandsbanka, og verður ekkj
annað sagt, en að útiitið sé að
versna, þar sem síldin, svo sem
kunnugt er, hefir nú aftur brugð-
ist, að minsta kosti að nokkru
leyti. Bætist nú ofan á alt annað
að ekki veröi. hægt að fá kol frá
Englandi um lengri tíma, er ekki
ósennilegt að sumir togaraeigend-
ur vildu selja, ef gott boð feng-
st. Og það er kunnugt, að sum-
um stærstu togaraeigendunum er
illa við hin nýju togarafélög sem
hafa verið að rísa upp, sumpart
af því, að þeir yfirleitt vilja halda
öðrum niðri eftir því sem þeir geta,
en sumpart af því, að þeir sjá að
ef togaraflotínn vex mjög ört,
verður erfitt fyrir þá að fá verka-
fólk. Fyrir nokkrum mánuðum
birti Morgunblaðið nafnlausa brodd-
grein — auðvitað skrifaða af einum
eiganda þess blaðs — þar sem
fundið var að því, hvað keyptir
væru margir togarar inn í landið,
°g þarf ekki að spyrja að því af
bvaða hvötum sú grein vat skrif-
uð.
Hver áhrif hafði það, þegar
ielmingur togaranna var seldur
hér um árið, og hvers vegna voru
þeir seldir? Þegar við athugum
það, sjáum við jafnframt hver á-
hrif það hefði nú, ef farið yrði
að selja togarana.
Af hálfu útgerðarmanna var or-
sökin til söiunnar annarsvegar sú,
að útgerð var þá í svip ýmsum
vandkvæðum bundin, en hinsveg-
ar var hin mikla verðhækkun á
skipum, og mun hvortveggja f
sameiningu hafa tæh útgerðar-
menn til sölunnar, og hefir þeim
að sumu leyti verið líkt farið og
bændunum sem hafa látið hið háa
verð gynna sig til þess að selja
jarðir sínar og bú.
En eins og alt fór, þá er víst
fáum blöðum um það að fletfca,
að salan varð útgerðarmönnum til
lítilla hagsmuna. Og verkalýðum
og landinu í heild sinni varð sal-
an til hins mesta tjóns.
Þar eð sala skipa út úr landinu
var og er bönnuð með lögum, hafa
margir spurt að því, hvernig sal-
an geti þá hafa farið fram. En
þvf er að svara, að sá galli er á
Iögunum, að landsstjórnin getur
veitt undanþágu frá þeim, og það
gerði hún í þetta sinn.
En hvers vegna gerði hún það?
Því svara illgjarnir menn á þann
hátt, að leyfið hafi fengisfc af því,
að Jón Magnússon forsætisráðherra
hafi verið einn helsti hluthafinn í
íslandsfélaginu og nefna þá um
leið hve mörg þúsund krónur hann
hafi fengið fyrir hvert hundrað
sem hann upprunalega lagði f það.
En sannleikurinn mun hafa verið,
að stjórnin gaf leyfið af því hún
sá með þessu móti handhæga Ieið
til þess að útvega landssjóði láns-
fé það, er honum reið á f svipinn.
En hún hafði ekki tök á að út-
vega það, eða ekki einurð á að
reyna að fá það, á annan hátt.
Útgerðarmenn græddu víst ekki
á því, að togararnir voru seldir,
en hafi það verið, þá er það víst,
að þeir voru þeir einu sem það
gerðu (nema umboðsmenn sölunn-
ar). Allar aðrar stéttir stórtöpuðu
á því. Það voru eigi aðeins sjó-
mennirnir sem mistu atvinnu, held-
ur töpuðu verkamenn í landi og
verkakonur henni engu síður. En
við það að þetta fólk alt misti
atvinnuna, skifti það margfalt
minna en ella við skósmiði, skradd-
ara, úrsmiði og aðra iðnaðarmenn.
En viðskifti alls þessa fólks við
kaupmenn minkaði auðvitað að
miklum mun við þetta.
Að öllu þessu athuguðu, virðist
eigi sennilegt að það væru marg-
ir sem óskuðu eftir þvf að togara-
flotinn, eða hluti hans, yrði seldur
á ný. En meinið er að fjöldinn er
hugsunarlaus um jafnvel helstu
velferðarmál sín, og þó almenning-
ur væri allur á móti sölu, gæti
hún farið fram samt — landsstjórn-
in gæti gefið leyfi til hennar — ef
ekki væri í tíma svo um hnútana
búið, að salan alls eigi gæti farið
fram mótti vilja almennings.
En hvernig eigi að fara að þvf
að koma málunum þannig fyrir,
verður lýst í næsta blaði.
75,000 tflstennur
eru notaðar árlega til ýmiskonar
iðnaðar svo sem f hnífasköft, höf-
uðkamba, billjarðkúlur, stafhand-
tök og pianó-„nótur". Mikill hluti
af þessu fílabeini eru fornar mamm-
útstennur er finnast í jörðu, aðal-
lega í Síberíu, en mammútinn var
fílstegund ein, sem nú er útdauð.
Þar eð viltum íílum fækkar mjög,
gengur fílabein mjög til þurðar,
og er álitið að eftir 1 eða 2 ára-
tugi verði fílabein orðið sjaldséð-
ur varningur.