Morgunblaðið - 07.09.1986, Qupperneq 9

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. SEPTEMBER 1986
B 9
Þessi forna egypska veggmynd þykir gefa hugmynd um hvernig grjótið var flutt að pýramídunum. Á
henni má sjá um 150 menn draga stórt líkneski sem komið hefur verið fyrir á sleða. Verkstjórinn stendur
á öðru hné styttunnar og maður fremst á sleðanum hellir smurningu undir meið sleðans.
1
maðurinn Heródótos talar um að vélar úr tré hafi verið notaðar við
að reisa pýramídana. Þessi hugmynd gerir ráð fyrir að handspil
hafi verið notuð til að hífa grjótið upp hliðar pýramídans.
ungs þeirra og meira til. En þeir
voru nógu slyngir til að kveikja
smáelda við veggina, og þegar
gijótið var orðið glóandi skvettu
þeir á það köldu ediki, svo það
sprakk. Sagt er að tveir járnsmiðir
hafi unnið dag og nótt við að hvetja
meitlana, sem fljótt urðu bitlausir
á hinu harða gijóti. Þannig var
hamast á hinni traustu smíð Fom-
Egypta vikum saman. Sagan segir
að þegar mennimir höfðu grafið sig
innávið tæplega þijátíu metra leið
hafi þeir verið að því komnir að
gera uppreist og neita að halda
áfram þessu vonlausa erfiði. En þá
heyrðu þeir stein falla — hjóðið kom
innan að og aðeins skammt frá
staðnum, þar sem þeir vom að
vinna.
Ráðist til inngöngfu
Eftir það var unnið af kappi og
ánægju og var brátt opin leið inn
í hinn upprunalega inngang. Að því
loknu var tiltölulega auðvelt að
komast upp ganginn og finna leyni-
hurðina sem engum hafði tekist að
finna utanfrá. Hurð þessi var hug-
vitsamlega gerð steinhella sem í
engu skar sig úr á yfirborði pýr-
amídans. Þegar ýtt var á hana
hallaðist hún út og kom þá inngang-
urinn í ljós. Steinhellan var í full-
komnu jafnvægi og lék á ás en lóð
vom notuð til að vega upp á móti
hinni miklu þyngd. Einar 10 hurðir
lokuðu ganginum upp í konungs-
herbergið, en það vom allt tréhurðir
nema ein leynihurð úr steini sem
opnuð var með sama hætti og stein-
hellan við innganginn.
Menn A1 Mamouns kalífa sáu þó
fljótt, er þeir vom loks komnir inn
í hinn uppmnalega inngang, að
ekki mundi allt erfiði þeirra á enda.
Ganginum var algjörlega lokað af
heljarstóm granítbjargi. Ekki þótti
líklegt, að gangurinn hefði verði
gerður í þeim tilgangi að láta hann
enda í sjálfheldu; þeir reyndu því
að höggva sér Ieið, btjótast gegnum
þennan ægilega farartálma, en það
mistókst. Pýramídasmiðirnir virðast
hafa leitað um allt Egyptaland að
harðasta gijóti, sem þar var að
finna, áður en þeir völdu þetta
granítbjarg.
Það vildi þó innrásarmönnunum
til happs, að byggingarefnið til hlið-
ar við granítbjargið var hvítur
kalksteinn. Er sú steintegund miklu
mýkri og því auðveldari viðfangs.
Þeir hjuggu því göng samhliða
granítbjarginu og bmtu sér leið um
' fáein fet og komust þannig framhjá
granítklettinum og inn í önnur
göng. Ljóst er, að innganginum í
seinni göngin hafði, einhvemtíma,
af ásettu ráði, verið lokað með þess-
ari tröllauknu neglu. Hún var
keilumynduð, margar smálestir á
þyngd og stóð nákvæmlega heima
í munnanum á göngunum.
Göngin framundan lágu uppávið
með svipuðum halla og fyrri göngin
lágu niður á við. Foringjar A1
Mamouns og starfsmenn hans
skriðu upp ganginn, sem var minna
en fjögur fet á hæð og litlu meira
en þijú fet á breidd. Við ljósið frá
blysum sínum sáu þeir ekki nema
bera veggina, þangað til þeir komu
þar sem göngin urðu lárétt. Þama
voru í rauninni gangaskil, því nú
tók við ranghali, mjög hár undir
loft, sjö sinnum hærri en gangur-
inn, en hins vegar mjótt op líkast
námuopi, sem lá niður í undirdjúp
pýramídans.
Inni í pýramídanum
Hinir óboðnu gestir héldu áfram
för sinni og þokuðust kengbognir
inn láréttu göngin. Þá komu þeir
loks í stórt herbergi en það urðu
þeim hin mestu vonbrigði að her-
bergið var alveg tómt. Veggirnir
voru alltaf sléttir og áletranalausir,
og ekkert benti til þess að í pýr-
amídanum væri fjársjóði að finna.
Þeir snem aftur að gangaskilun-
um og hófu rannsókn á hinum mikla
og háa ranghala, sem á síðari árum
hefur hlotið nafnið „Svalirnar
miklu". Þakið var einkennilegt; það
var haltandi og í sjö hlutum, og
slútti hver hluti fram yfir þann
næsta. Mennirnir tóku nú að feta
sig upp eftir sléttu og hálu gólfinu,
milli fægðra granítveggja. Gólfið
hækkaði jafnt og þétt upp í hundr-
að og fimmtíu fet og voru lágar,
grópaðar steingirðingar beggja
vegna. Þar sem svalimar tóku enda,
var hátt steinþrep og varð það þeim
Þrándur í Götu. Þeir klifruðu yfír
þrepið og komu þar inn á slétt, lá-
rétt gólf í löngum og þröngum
gangi og þaðan inn í forsal. Þeir
gengu aðeins fáein spor enn,
smeygðu sér undir sterklega
Nú á tímum freistar pýramída-
formið margra arkitekta.
Snemma á sjöunda áratugnum
efndi héraðsráðið í Northampton
á Englandi til samkeppni um
byggingu sem hýsa skyldi skrif-
stofur ráðsins. Þessi tillaga, sem
er nákvæm eftirlíking Keopspýr-
amídans hlaut fyrstu verðlaun. Á
innfelldu myndinni má sjá hvern-
ig pýramídinn skyldi innréttað-
ur. Af byggingu hans varð þó
aldrei sökum fjárskorts.
grindahurð, sem varð á vegi þeirra,
og komu þá í stórt herbergi, sem
er ofarlega í miðjum pýramídanum.
Þetta herbergi hefur síðar verið
nefnt konungsherbergið, en her-
bergið sem þeir komu fyrst inn í,
hefur verið nefnt drottningarher-
bergið (sjá mynd).
Konungsherbergið er fóðrað með
dökkum granítbjörgum, geipistór-
um. í loftinu eru níu risastórir bitar
úr sama efni, og er nú vitað, að
þeir eru stærstu björgin í öllum
pýramídanum. Vegur hvert þeirra
um 70 smálestir. Erfítt er að gera
sér í hugarlund hvernig smiðirnir
hafa farið að því að koma þessum
björgum á sinn stað.
Enn urðu A1 Mamoun kalífi og
menn hans fyrir miklum vonbrigð:
um. Konungsherbergið var tómt. í
því var ekkert að finna nema opna
steinkistu. Og í kistunni var ekkert
nema ryk.
Tómt grafhýsi
Þeim fannst ótrúlegt að Fom-
Egyptar hefðu byggt slíkt völundar-
hús án þess að hafa ætlað því
einhvem tilgang. Þeir hófu æðis-
gengna leit; rifu upp gólfíð í
konungsherberginu, grófu holu í
einu hominu, hjuggu árangurslaust
í hina sterku veggi og leituðu í ofsa
að hinum leynda íjársjóði en urðu
loks frá að hverfa.
Enn áttu þeir eftir að rannsaka
tvo staði: Það var neðanjarðargang-
ur í beinu framhaldi af hinum
uppmnalega inngangi og hið djúpa
þrönga op, námuopið. Eftir neðan-
jarðarganginum komust þeir í mjó
jarðgöng. Þar sem þau enduðu var
lítill klefí, höggvinn út í bergið og
var þar lágt til lofts, aðeins seiling-
arhæð. Gólfíð var grýtt og ógreið-
fært. Þeir kölluðu klefann „Djúpið"
og þar var ekkert að finna nema
lausagijót ogdust. Við vegginn fjær
þessum inngangi vom líka mjó göng
höggvin í bergið. Þeir urðu að
skríða á maganum eins og ormar
til þess að komast inn í þau, og
andlit þeirra vom aðeins fáa þuml-
unga frá gólfinu. En í þeim
neðanjarðargöngum var heldur
ekkert að finna og þau lokuðust
skyndilega við klettavegg. Eftir var
þá aðeins námuopið. Það var næst-
um lóðrétt og ekki hægt að rann-
saka það nema með því að síga í
það, og vom menn, einn og einn,
látnir síga niður í kolsvart myrkrið.
Þegar komið var niður um sextíu
fet, varð fyrir þeim úthöggvinn
klefí, óvandaður að gerð, og var
hann aðeins útvíkkun á námuopinu.
En í gólfi klefans var áframhald
af opinu. Það var eins og djúpur
bmnnur á á líta og kom mönnum
saman um að bmnnur mundi það
vera en þeirri rannsókn luku þeir
aldrei. („Brunnurinn" var síðar
kannaður og reyndist enda við botn
pýramídans.) Svo mikið er víst, að
hinir miklu fjársjóðir, sem þeir
ímynduðu sér að geymdir væm í
pýramídanum, vom þar ekki.
Þannig lauk ævintýri kalífans
A1 Mamouns, er hann opnaði á ný
pýramídann mikla. Lærðir sögurit-
arar araba geta á vomm dögum
sagt mörg afbrigði af þessari sögu
og er hún talin sönn í meginatrið-
um.
Hvernig var pýramídinn
reistur?
Egyptalandsfræðingar munu
sammála um að Keops-pýramídinn
hafí verið grafhýsi eins og aðrir
pýramídar en grafarræningjar hafí
orðið á undan AI Mamouns kalífa
að ræna þar öllum verðmætum. Til
em þeir sem halda því fram að
pýramídinn hafí verið notaður við
trúarlegar iðkanir hjá Fom-Egypt-
um og þar hafi farið fram dularfull-
ar vígslur.
Á myndunum sem birtast hér á
síðunni má sjá tvær kenningar um
það hvemig pýramídinn mikli var
reistur. Enginn hefur getað gefið
tæmandi svör við þeirri spumingu.
Flestir fræðimenn telja að tekið
hafí 20 til 30 ár að reisa pýramíd-
ann og allt að hundrað þúsund
manns hafí unnið að smíði hans,
en þetta em ágiskanir einar. Eina
sögulega heimildin um byggingu
pýramídans mikla em skrif gríska
sagnfræðingsins Heródótusar sem
ferðaðist til Egyptalands á fimmtu
öld fyrir Kristsburð, um tvöþúsund
ámm eftir að pýramídinn var reist-
ur. Heródótus segir að íjögurhundr-
uð þúsund verkamenn hafi unnið
að byggingu pýramídans í fjómm
hópum þannig að 100 þúsund
manns hafí unnið þtjá mánuði á ári
hveiju. Heródótus talar um vélar
sem notaðar hafí verið til að reisa
pýramídann þrep af þrepi, en frá-
sögn hans um þær er mjög óljós.
-bó.