Alþýðublaðið - 23.03.1932, Blaðsíða 2

0
AÉ.ÞÝÐUBLAÐI®
Afnðn
Sílðarelnkasölunnar.
Unmeðnr á alpmgi.
1 gær kom stjórnarfrumvarpið
um afnám Síldareinkasölunnar
til 1. umræðu í neðri deild al-
pingis, eftir að paö er komíö
gfegn um: efri deild. Haraldur
Guömundsson endurtök pá fyrir-
, spurnir pær, e:r Alþýðuflokks-
menn hafa áður í báðum dei.kl-
unum gert ti.l stjórnarinnar, run
það, hvort hún eða flokkur henn-
ar ætli að komia fram með til-
lögur um nokkurt skipulag á síld-
arsölunni ellegar að hún ætli að
láta reka á reiðanum og síldarút-
gerðina sökkva í gamla fienið og
lenda í leppraensku og söluna
falla í braskara hendur. Jafn-
framt spurði hann, hvernig
Tryggvi og þingílokkur stjórnar-
innar myndi snúast við skipulags-
tillögum um síldarsöiluna, ef
aðrir bæru þær fram. Minti hann
Tryggva á það, sem hann sagði
um daginn í deildinnii, að um
skipulagsmál síldarútgerðarinnar
yrðí tími tíi að tala þegar frum-
varpið kæmi þar til umræðu.
Svar Tryggva var, að stjórnin
muni engar slíkar tillögur bera
fram, en ef aðrir þingmenn flytji
þær, þá muni verða tekin afstiaða
til þeirra þegair þær komi fram-
Síðar sagði hann, að hann búist
við, að næsta ár verði skipulags-
leysi um þessi mál.
Enn þá hélt Tr. Þ. þeirri firru
fram, sem Jón Baldvinsson hafbi
áður hrakið fyrir honum í efri
deild, að sá grundvöllur, sem
þingið hefði ætiast tii að stjóm
Sildareinkasölnnnar yrði reist á,
heföi verið farirm forgörðum áð-
ur en stjórnin gaf út bráðahirgða-
iögin um afnám eihkasiölunnar.
Þar átti hann við það, að Alþýðu-
flokkurinn varð í meiri hluta á
einlrasölufundinum, en íhaldið
varð honum ekki jafnsterkt í hinni
nýju einkasölustjóm, svo að
stjörnskipáöu r , .Framsóknar-
flokks“-nraður yrði oddamaður í
henni. Nú höfðu sjómienn og út-
gerðarmenn jafnmiarga fulltrúa
hvorir á fundinum.. Samkvæmt
þessari kenningu Tr. Þ. hefðu út-
gerðarmenn ekki átt að hafa rétt
til að kjósa Alþýðuflokksmenn,
heldur hafi þeir að eins mátt
ikjósa ihaldisimenn. Skrítinn kosn-
ingaréttur það!
HéÖhin Valdiimiarsson benti á,
að Tryggvi hafði engin rök fært
fyrir því, að rétt hefði verið að
leggja eitíkasöluna niður. Það
væri að leins samkomulagsmá]
milli „Framsóknar“ og íhialds-
flokksins. En á hverju bygðist
það? Hann minti á, að þegar
einkasalan var sett, þá var ekki
mikill ágreiningur um það, að
nauðsyn væri á einhverju skipu-
lagi. Hins vegar var um það
deilt, hverjir ættu að hafa ráðin
yfir síldareinikasölunnd. íhalds-
mienn vildu hafa siamlag, þar sem
útgerðarmenn réðu einir öllu. Al-
þýðuflokksmenn börðust aftur á
mótí fyrir því, að réttur verka-
lýðsins á sjó og landi, sem að
sildv'eiöunum vinnur, yrði ekkj
fyrir borð borinn, heldur fengj
hann mestu að ráða um stjórn
síldarsölunnar.
„Framisólmar'-fliokkurinn hafi
miestu ráðið um það, hvernig
skipulag einkasölunnar varð. Jón-
as Jónsson hafi samið fyrir fram
við Einar 01geirs®on um fyriir-
fcomulag hennar og að Verklýðs-
samband Norðurliands (kommún-
istar) s.ky.ldi skipa miann í §tjórn
hennar, en Einar verða forstjóri
— að fornspurðum Alþýðuflokkn-
um.
„Framsókn" valdi oddamanninn
i einkasölustjómina. Fulltrúi henn-
ar sveiflaðist á víxl, ýmist með
fulltrúum alþýðunnar eða út-
gerðarmanna, svo að engin föst
stefna varð í framkvæmdunum.
Loks í haust var það eðlilega
'skipulag komið á um stjóm einka-
sölunnar, að fulltrúar sjómanna,
verkafólks og smáútgeröarmanna
réðu hennl Þeir kusu henni stjórn.
Þá gerðist það, að ríkisstjórnin
reis upp gegn 2—3 mánaða göml-
um lögum og gaf út hráðabirgða-
lög um afnám þeirra, af því aö
Alþýðuflokksmenn voru nú orðnir
í meiri hluta í einkasölustjórn-
inni og hefðu því getað farið að
stjórna einkasölunni eftir föstum
reglum: til hagsbóta fyrir alþýð-
una. Hvaðan kom ríkisstjórninni
heimild til að afnema lög, sem
síðasta alþingi hafði samþykt?
— Jafnvel sérstök skilanefnd var
skipuð, Það er auðséð, að ríkis-
stjórnin hefir ekki viijað, að Al-
þýðufl.okfesmenn rannsökuðu
reikningana.
Var þá nokkur þörf á því, að
stjórnin ryki til og legði einka-
söluna niður? Einkasalan hafi
gengið viðunandi öll árin, nema
þetta síðasta. En hvernig hefir
t. d. saltfisksalan verið síðásta
ár? Og hvernig varð afkoma land-
búnaðarius á því ári? Og hvernig
fór um síldarsöluna hjá Svíum
og Skotum? Síldareinkasalan er
ekkert einsdæmi um það, þótt
útkoman yrði slæm hjá henni s. 1.
ár.
Loks spurði Héðinn: Mun ólag-
ið geta orðið öllu meira en þlað
er nú á sciltfiskssölunm? Um hana
eru „Kveldúlfur" og „AUiance“
næstum eiinvöld. „Kveldúlfur"
hefir náð undir sig verzlunar-
samböndum á Spáni, Þangað
hefir hann svo selt sínn eigiu fisk
fyrst, en viðskiftamenn sína, sem
hann keypti fisk af, lét hann bera
hallann af lækkuðu söluverði.
Þannig hefir „Kveldúlfur" farið
að.
Tryggvi hafði það eitt fram a'ð
færa, til að reyna að afs,aka
það gerræði, að stjórnin nam hin
nýsamþyktu Síldareinkasöiulög
úr gildi, að hún hefði leitað til
íhaldsflakksins og fengið sam-
þykki hans. — Eitt af lokrekkju-
málum íhaldsinis og „Framsókn-
ar“, sem óðum eru að koma í
dagsljósið.
Umræðúnni lauk ekki í gær.
Sogsins.
Héðinn Valdimarsison vakti at-
hygli á því í flutningsræðu sinni
á alþingi í gær fyrir Sogsviirkj-
unarfrumvarpinu, að á aðra betri
lausn rafmagnsmálsins fyrir
Reykjavík og Suðurland yfirleitt
heldur en Sogsvirkjunina heftr
ekki verið bent. Nú hafi það gerst
nýtt í virkjunarmálinu, að rann-
sókn hafi farið fram, er sýni, að
virkjunina muni inega fram-
kværna fyrir um tv.eggja milljóna
kr. lægri fjárhæð heldur en áður
var gert ráð fyrir að hún myndi)
fcosta.
Ookao er taættoleg.
Tooaii straadar i nótt við
Grindavík.
Seint í gærkveldi var dimni
þoka hér í borginni, og lítur svo
út, sem hún hafi verið víðast
hvar hér á Suður- og Vestur-
landi.
í morgun barst Fréttasíofu
bílaðamanna svo hljóðandi sím-
skeyti frá Grindavík:
Enskur togari, „Daisy-coates"
frá Hull, strandaði hér í nótt í
svarta þoku. Mannbjörg varð.
Ægir er á leiðinni á strandstað-
inn og brezka herskipið Gothe-
tia. Togarinn er fullur fi&kjar.
Ægir verður á strandstaðnum kl.
3. Von er um, að togarinn náist
út.
SfEriSfssr ira
siJöriaaiFskráE'bætGar.
Á .sunnudaginn var haldinn
samieiginlegur fundur venklýðsfé-
Jagsins og jafnaðarmannafélags-
ins í Neskaupstað á Norðfirði.
og var þar samþykt méð öllum
atkvæðum áskorun á alþingi um
að samþykkja þær breytingar á
stjórnarskránni, að hún ákveði
kosningarétt frá 21 árs aldri, að
þeginn framfærslustyrkur sviftj
rnenn ekki kosiningarétti, og að
stjórnarskráin ákveði, að alþiingi
skuii framvegis verða skiþað
þannig, að hver flokkur fái þing-
sæti í samræmi við atkvæðamagtí
það, sem han.n fær við almenn-
ar þingkosningar.
Áskorunin er komin til alþingis.
Esjct fer á morgun áleiðis til
Aberdeen til botnhreinsunar og
botnviðgerðar.
Afleiðineat hvirfilbylsins.
New York, 22. marz. UP.-FB.
Gizkað er á, að 186 manns
hafi faris-t af völdum. hvirfilbyls-
ins, en 700 meiðst. Tala þeirra..
siem farist hafa og meiðst, hækk-
er með hverri stund.
Tuscaloissa, Alab., 23. marz. U.
P. FB. Manntjón af völdum hvirf-
ilbylsins virðist ætla að verðai
mieira en menn háfa ætlað. 243
hafa beðið bana, 726 meiddust.
Þessar tölur hækka vafalaust
enn. Fólk er húsnæ'ðislaust í þús-
undatali.
Aðalbjörgunarstarfsemin fer
fram í Clanton. Bíður þar fjöldi
manna fregna mu ástvini, sei®..
þeir óttast að hafi fariist.
De Valera gegn Bretnm.
Dublin, 22. marz. UP.-FB.
Opánberlega tilkynt, að fríríkis-
stjórnin hafi tilkynt stjörninni £,
Bretlandi, að hún muni þegár
beita sér fyrir afnámi hollustu—
eiðsins. :
Fréttir frá Noregi.
NRP.—FB., 22. marz.
Átta hundruð at vimiyleysingjar
í Fredriksstad söfnuðust saman
fyrir nokkrum dögum og gengu
til ráðhússins og báru þar fram
kröfur sínar um aðstoð sér til
handa, en fengu þau svör, að
þrátt fyrir góðan vilja bæjar-
stjórnrinnar væri hagur bæjar-
ins þannig, að ekkert væri hægt
að gera ti.1 a'óstoðar.
S. C. Hammer, landskunnur fyr-
irlesari og blaðiamiaður, er látinn.
Hann varð 65 ára gamall.
Á laugardagsikvöld brann skrif-
stofubygging „Langesunds meka-
nisfce verksted“ til kaldra kola.
Um skeið var allur hærinn í
hættu staddur, en að lokuim tókst
að hindra útbreiðslu eldsins. Tjón-
ið er áætlað ca. 200 000 kr.
Hafiiiarf|örðDr.
Messur í fríkirkjunni: Á skir-
dagskvöld kl. 814, kvöldsöngur
m.e'ð altarisgöngu, á föstudaginn
langa kl. 2 e. h., á páskadags-
morgun kl. 8V2 og á páskadag
kl. 2 e. h.
Hafnjirdingar! Tímaritið Kynd-
ill kemur bráðum út! Gerist á~
skrifendur hjá Jóni Pálssyni bók-
bindara.
Messm í fijódkirkjutmi: Skír-
dag kl. 1 e. h., altarisganga (F.
F,j; föstudaginn langa kl. 11 f. h.
(F. F.); páskadagsmorgun kl. 11
f. h. (F. F.)
Milliferdaskipin. Lyra kbm
hingað í gær. Suðurlandið fór tií
Borgarniess, í gær. Goðafoss fer
vestur og norður í kvöld kl. 8.
Gullfoss fer til útlanda í kvöld.