Morgunblaðið - 11.01.1987, Blaðsíða 2

12 "€
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. JANÚAR 1987
r
var stjórnarformaður Samvinnutrygginga
en hafði ekki mikil afskipti af daglegri
stjóm. Það var gaman að byggja Sam-
vinnutryggingar upp og við fitjuðum upp á
ýmsum nýjungum.
Vilhjálmur var duglegur að vinna sam-
vinnuhreyfinguna upp en hann fékk harða
mótstöðumenn frá keppinautum utan hreyf-
inarinnar, sem þóttu umsvif hans full mikil
og þurfti hann að þola harðvítug blaða-
skrif. Ég hef grun um að það hafí haft
áhrif á þá ákvörðun hans að taka aftur við
sínu fyrra starfi hjá Landsbankanum árið
1955, en þá var hann 55 ára að aldri.
Á árinu 1951 hringdi Vilhjálmur Þór einu
sinni í mig klukkan fimm mínútum fyrir
tólf á hádegi og spurði mig hvort ég vildi
fara til Bandaríkjanna til náms í Harward
Business School í Cambridge. Hann sagði
að ég yrði að svara sér fyrir klukkan tólf.
Ég sagðist skyldi gera það og hringdi strax
í Margréti og segi henni að mér standi þetta
til boða. Hún sagði „Auðvitað ferðu" þar
var ekkert hik. Einni mínútu fyrir klukkan
tólf hringdi ég í Vilhjálm og þakkaði gott
boð. í Bandaríkjunum var ég í íjóra mánuði
og átti skemmtilegan tíma. Þetta er nám
sem er ætlað stjómendum fyrirtækja til að
undirbúa þá til að taka við ábyrgðarmeiri
störfum. Þetta var einstakt tækifæri sem
ég fékk og ég er þakklátur fyrir það enda
fann ég síðar að þetta var góður undirbún-
ingur fyrir það sem beið mín. Ég tel mig
hafa fengið góða og hagnýta menntun fyrir
það starf sem ég innti af hendi hjá Samband-
inu.
Boðin forstjórastaða
Rekstur Samvinnutrygginga gekk mjög
vel og kannski hefur það haft þau áhrif að
Vilhjálmur Þór hafði samband við mig árið
1954, eftir að hafa rætt við þáverandi stjóm-
arformann, Sigurð Kristinsson, og spurði
strákamir tókum mikið af „flugfýl", fyl sem
vegna fitu daparaðist flugið og komst ekki
út á sjó. Fýll var talinn góður matur í Mýrd-
alnum og mikið borðað af honum á mínu
æskuheimili.
Víkurkauptún byggðist upp kringum
verslanimar í Vík og útræðið. Mér eru
minnisstæð sjóslys sem urðu þar árið 1941.
Belgiskt skip strandaði á Mýrdalssandi. All-
ir komust af og var skipsbortsmönnum skipt
niður á heimili í þorpinu. Pjórir vom heima
hjá okkur, þ.á.m. einn Kanadamaður, John
Watson að nafni. Skömmu seinna fórst fiski-
bátur frá Vík sem á voru sjö menn. Aðeins
einn bjargaðist, formaðurinn sem var synd-
ur. Kanadamaðurinn John Watson synti út
í brimgarðinn honum til hjálpar. Watson lifði
það af að vera á sjö skipum sem fórust í
stríðinu. Alltaf fór hann á sjóinn aftur.
Eftir þetta hörmulega sjóslys lagðist út-
ræði að mestu af í Vík, hafði enda dregist
saman áður þar sem flutningar fóru þá orð-
ið að mestu fram á landi. Enn í dag er Vík
þjónustumiðstöð fyrir þetta svæði en segja
má að þjónusta og iðnaður hafi tekið við
af sjósókninni.
Samvinnuskólinn
Ég fór í bama og unglingaskóla í Vík
og fór að vinna í Kaupfélaginu eftir að
hafa lokið því námi. Áður hafði ég verið í
vegavinnu á sumrin, var kúskur, þá voru
hestvagnar notaðir. Árið 1939 settist ég á
skólabekk í Samvinnuskólanum. Pabbi var
samvinnumaður og góður vinur Jónasar frá
Hriflu. Hann gisti alltaf heima þegar hann
var á ferð í Vestur-Skaftafellssýslu. Mér
fannst Samvinnuskólinn góður skóli og Jón-
as hinn skemmtilegasti fræðari. Hann lagði
mikla áherslu á menningarsögu og talaði
um heima og geima. Við gátum spurt um
það sem við höfðum áhuga á. Ég lauk prófi
árið 1941 og eftir á að hyggja finnst mér
námið þar hafa verið mér ágætt veganesti
út í lífið. Ég vann í kaupfélaginu í Vík á
sumrin meðan ég var í skólanum en árið
1942 hóf ég störf í Landsbanka íslands.
Þar vann ég til ársins 1946 og var þar af
eitt ár úti í Bandaríkjunum við nám sem
bankinn styrkti.
Erlendur við gamla skrifborðið í nýrri skrifstofu
Erlendur Einarsson og kona hans
Margrét Helgadóttir.
Undirbúningur
Samvinnutrygg inga
Heim frá Ameríku kom ég haustið 1945
með jákvætt bréf uppá vasann sem ég gat
sýnt bankastjórum Landsbankans, sem
styrkt höfðu mig til námsins. Meðal þriggja
bankastjóra bankans var þá Vilhjálmur Þór.
Ég fór trúlofaður til Bandaríkjanna og
vildi nú gjaman fara að gifta mig. Ég hafði
lág laun sem bankafulltrúi, lægri en Mar-
grét unnusta mín, sem þá vann hjá Raf-
magnsveitu Reykjavíkur. Mér bauðst starf
hjá Halfdáni Bjamasyni sem var umboðs-
maður fyrir SÍF á Ítalíu og sá um að selja
þar saltfisk. En ekki varð af því að við
Margrét færum til Ítalíu vegna þess hve
drógst að ganga frá friðarsamningum ítala
eftir styijöldina.
í febrúar árið 1946 gerðist það að Vil-
hjálmur Þór, sem þá var orðinn forstjóri
Sambandsins, bað mig að finna sig. Ég
mætti á skrifstofuna hans, erindið var að
bjóða mér að fara fyrir Sambandið til Bret-
lands. Ég átti að kynna mér þar vátryggin-
arstarfsemi og undirbúa stofnun trygging-
arfélags. Ég sagði Vilhjálmi að ég ætti illa
heimangengt, ég ætlaði að fara að gifta
mig og vildi ekki byija á að skilja konuna
eftir eina. Lyktimar urðu þó þær að ég fór
einn. Við Margrét giftum okkur í apríl og
hún ætlaði út með mér, hafði fengið skóla-
vist úti, en þegar til kom fékk hún ekki
vegabréfsáritun hjá Bretum.
Kynni af Vilhjálmi Þór
Eftir heimkomuna frá Bretlandi kom ég
Samvinnutryggingum á fót fyrir Sambandið
og gerðist fyrsti framkvæmdastjóri þess
fyrirtækis. Sambandið milli okkar Vilhjálms
Þór var gott. Vilhjálmur var mikill fram-
kvæmdamaður og það var að mörgu leyti
skemmtilegt að starfa með honum. Hann
Námið var tvíþætt, ég starfaði í Citibank
til að kynna mér bankastörf en sótti jafn-
framt tíma í American Institute of banking.
Dvölin í New York var mjög fræðandi. Eg
átti þá kost á því að fara á tónleika og ég
held að ég hafi séð allar óperur sem sýndar
voru í Metropolitan veturinn 1944 til 45.
Tónlist varð snemma mikið áhugamál hjá
mér en ég fékk ekki tækifæri heima til að
læra að spila neitt að ráði. Mér fínnst mús-
ik skemmtileg. Ég hafði gaman af jass og
spilaði á trompet dálítið hér áður fyrr.
Sígild tónlist er mér hugstæð en ég verð
að játa að poppmúsik hefur ekki fest djúpar
rætur hjá mér.
Erlendur i einkaskrifstofu sinni að heimili sinu við Selvogsgrunn 27
Ég lagði líf og
sál í starfið