Morgunblaðið - 27.03.1987, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. MARZ 1987
C 11
MYNDBÖND
COMPROMISING
POSITIONS
☆ -5V1/2
eikstjóri: Frank Perry.
Handrit: Susan Isaacs,
eftir samnefndri skáldsögu
hennar. Tónlist: Brad Fied-
el. Aðalleikendur: Susan
Sarandon, Raul Julia, Ed-
ward Herrmann, Judith
Ivey, Mary Beth Hurt, Anne
De Salvo, Josh Mostel,
Deborah Rush og Joe Man-
tegna sem Dr. Fieckstein.
Bandarísk. Paramount
1985. 95 mín.
Frank Perry er maður
óragur, enda eru myndir
hans oftast harla óvenju-
legar. Hann fetar gjarnan
ótroðnar slóðir, sbr. sund-
laugarnar í Connecticut í
The Swimmer, og ekki
veit ég hvor vestranna er
nýstárlegri, Doc eða
Rancho DeLuxe.
Að þessu sinni fer þó
Perry með bæjum. í auð-
mannahverfi á Long
Island, þar sem allt virðist
svo einkar slétt og fellt,
býr Susan Sarandon, fyrr-
verandi blaðakona, núver-
andi húsmóðir og millafrú.
Á sér engan draum heit-
ari, svona undir niðri, en
að eitthvað gerist í þessu
gerilsneydda, fullkomna
umhverfi. Helst eitthvað
nógu hressilegt hneykslis-
mál sem skæli örlítið
velmegunarbrosið á íbú-
unum.
Og Sarandon verður að
ósk sinni. Einn góðan veð-
urdag finnst tannlæknir-
inn hennar myrtur, og þá
kemur ýmislegt miður
gott fram í dagsljósið.
Tanni hafði nefnilega ver-
ið með ólíkindum kven-
hollur og legið aðra hverja
konu í hverfinu. Ekki nóg
með það, heldur var hann
viðriðinn klámbransann
og tók gjarnan myndir af
fraukunum í miðjum klfð-
um og í hinum óviður-
kvæmilegustu stellingum
fyrir fínar frúr!
Það verður náttúrlega
uppi fótur og fit meðal
millakvenna og blaðamað-
urinn kemur upp í Saran-
don, sem fer að kanna
málið upp á eigin spýtur.
Verður henni betur
ágengt en lögreglunni
sem fær hana til sam-
starfs. Og eins og sæmir
góðum sakamálamyndum
er frúin hætt komin í lokin,
er hún leysir morðgátuna.
Sem oftar tekst Perry
býsna vel upp að sumu
leyti en klúðrar öðru. Stýr-
ir leikurunum af stakri
prýði, nær ágætlega gam-
ansamari blæbrigðum
sögunnar, hins vegar virk-
ar CP öliu síður sem
sakamálamynd, og flört
lögregluforingjans Raul
Julia við Sarandon er
ósköp hallærislegt. Þetta
skrifast að talsverðu leyti
á reikning handritshöf-
undar, sem þó vann það
upp úr eigin skáldsögu.
Söguþráðurinn er brokk-
gengur. Samtölin oftast
góð, persónusköpunin
sömuleiðis og ádeilu-
blandað grátt gamanið.
En allt er þetta heldur
langdregið.
Fjöldi góðra leikara í
skemmtilega skrifuðum
aukahlutverkum lífgar
mikið upp á, eins eru þau
Sarandon og Herrmann
eins eðlileg og hugsast
getur í aðalhlutverkunum.
Það er sannkölluð skömm
að því hvað Sarandon fær
fá tækifæri. Hún kann svo
sannarlega að notfæra
sér þau ef þau bjóðast á
annað borð, iíkt og í Atl-
antic City.
CP hefur, að mér skilst,
farið fyrir ofan garð og
neðan hjá fólki, hér sem
annars staðar. Það er því
ástæða til að benda á að
hér er á ferðinni sérstök,
oftast meinfyndin saka-
málamynd og þjóð-
félagsádeila með fjölda
kátbroslegra persóna,
sem er þess virði að henni
sé gaumur gefinn.
Wallach eignast son en
missir konuna, Lee missir
dóttur. Arabinn, sem er
lífgjafi drengsins, fær
hann að launum. Þó leiðir
þeirra eigi eftir að liggja
saman á dramatískan hátt
seinna meir, lætur
Wallach uppruna sonarins
aldrei í Ijós. En drengurinn
elst upp í konungshöll
arabarikisins, verður síðar
meir harðvítugur fjármála-
maður og syni hans er
ætlað að taka við ríkinu.
THE PIRATE
THE PIRATE
★ ★
■ eikstjóri Kenneth Ann-
Lakin. Handrit Julius
Epstein, byggt á metsölu-
bók Harolds Robbins.
Framleiðandi Howard W.
Koch. Aðalleikendur
Franco Nero, Anne Arc-
her, Olivia Hussey, Chri-
stopher Lee, Eli Wallach,
lan McShane, Stuart
Whitman, James Francisc-
us, Michael Constantin,
Jeff Corey, Armand Ass-
ante. Bandarísk. Warner
Bros. 1978/85. Tvær spól-
ur, samtals 184 mín.
Hér kemur kjörið efni
ef maður setur ekki markið
hærra en svo að vilja
gleyma stund og stað eitt
kvöld eða svo. Láta efnið
fara inn um annað og út
um hitt. Án nokkurra pæl-
inga. Semsagt atvinnu-
mannslega unnið
afþreyingarefni á flestum
sviðum. Myndin er byggð
á einum reyfara Harolds
Robbins, hröð og nokkuð
spennandi frá upphafi til
enda. Sögusviðið er fram-
andi, leikurinn ekki
slæmur, enda í höndum
fjölda þokkalegra karakt-
erleikara. Tæknivinna öll í
vænu meðallagi.
Hér er fjallað um hina
ólíku og aðskildu heima
araba og gyðinga Austur-
og Vesturlanda. Allt að
sjálfsögðu á klisjukennd-
an, metsölubókarlegan
hátt. í eyðimörkinni hittast
gyðingurinn Eli Wallach og
arabinn Christopher Lee.
Konur beggja að taka jóð-
sóttina. Svo fer að
Þetta er örlítið sýnis-
horn úr söguþræðinum,
sem er ákaflega fjölskrúð-
ugur, sem ekki kemur á
óvart þegar jafn penna-
glaður maður og Robbins
á í hlut. Ég man ekki eftir
því að hann hafi nokkum
tímann verið tekinn alvar-
lega og engin ástæða til
þess nú frekar en endra-
nær. Hann er einfaldlega
með flinkari mönnum við
að sullumalla hverskyns
sápuóperur ofan í almenn-
ing og gera úr billegu
hráefninu hraðrétti sem
falla fjöldanum í geð. Og
The Pirate er gerð af
mönnum sem vita upp á
hár hvað ætlast er til af
þeim; að drepa tímann í
nokkrar klukkustundir —
og það tekst.
Act of Vengeance
ACT OF
VENGEANCE
☆ ☆ 1/2
eikstjóri: John Mac-
Kenzie. Handrit: Scott
Spencer. Aðalhlutverk:
Charles Bronson, Ellen
Burstyn, Wilford Brimley,
Hoyt Axton, Robert
Scenkkan, Ellen Barkin.
Lorimar Motion Pictures
Int. 1986. 87 mi'n.
Act of Vengeance er
byggð á sönnum atburðum
sem gerðust 1969 í tengsl-
um við formannskjör í
samtökum námuverka-
manna í Bandaríkjunum.
Jock Yablonski (Charles
Bronson) ákveður að gefa
kost á sér til formannskjörs
námuverkamanna þegar
honum er Ijóst að húsbóndi
hans er orðinn handbendi
og mútuþegi námaeigenda.
Og að auki farinn að hygla
sér fé úr sjóðum sem hann
hefur undir hendi. Boyle er
því þess fullviss að ef Yabl-
onski nær kjöri blasi fang-
elsið við sér. Svo hann
grípur til örþrifaráða.
Það má segja að AOV sé
tímamótamynd á ferli gamla
steinfésins. Sem kunnugt
er hefur Bronson fátt annað
leikið í gegnum árin en ein-
hverskonar innantóm töff-
arahlutverk, hverju öðru lík.
Nú gerir karl heiðarlega til-
raun að brjóta af sér
varðmanns- og hrotta-
ímyndina, sem hann er sjálf-
sagt oröinn jafn leiður á og
áhorfendur. Að auki þarf
leikarinn nauðsynlega að
breyta um kúrs, hann eldist
eins og aðrir.
Þessi tilraunastarfsemi
hins hálf-sjötuga leikara
tekst bærilega. Viðfangs-
efnið líka vel við hæfi því
Bronson ólst uppá sögu-
slóðunum — kolahéruðum
Pennsylvaníu — í slíkri fá-
tækt að þessi frægi sonur
pólskættaðra námumanna
varð að ganga hvursdags í
kjólum og pilsgopum af
systrum sínum. Hefur því
sjálfsagt runnið blóðið til
skyldunnar.
Leikstjóranum tekst vel
til að skapa spennu í kring-
um álappalegar morðtil-
raunirnar, með góðri aðstoð
afbragðsleikara sem túlka
hugleysi og vesaldóm
drápsmannanna af sannri
Charles Bronson; hefur
örugglega runnið blóðið til
skyldunnar er hann tók
hlutverki námumannaleið-
togans Yablonski.
innlifun. Og þó svo að Bron-
son komi manni spánskt
fyrir sjónir á jakkafötum
með intellektúal svip á
steinfésinu, þá kemst hann
furðu vel frá sínu. Og með
þeim Ellen Burstyn, þeirri
valinkunnu leikkonu, skap-
ast góður og raunsær
samleikur sem lyftir mynd-
inni yfir meðallag.
Tke
0
THE NAKED
COUNTRY
★ ★ ★
Leikstjóri Tim Burstall.
Handrit Burstall, byggt
a skáldsögu Morris West.
Framleiðandi Ross Dims-
ey. Aðalhlutverk John
Stanton, Rebecca Gilling,
Ivar Kantz, Tommy Lewis.
Áströlsk, 1986.
í þeim fjölda undan-
tekningarlítið prýðis-
mynda, sem kenndar eru
við upprisu ástralskrar
kvikmyndagerðar, hafa
ófáar fjallað um árekstr-
ana milli frumbyggja
landsins og hinna hvítu.
Merkustu kvikmyndagerð-
arr ienn álfunnar hafa gert
þetta sérstæða vandamál
að yrkisefni og fáum tekist
betur en Weir með The
Last Wave og Fred
Schepsi, sem leikstýröi
The Chant of Jimmy
Blacksmith. Þá má ekki
gleyma Walkabout, hinni
Ijóðrænu og mystísku
fraumraun Bretans Nich-
olas Roegs. Allir þessir
ágætismenn hafa lagt
áherslu á forna menningu
og hin margflóknu og dul-
úðugu trúarbrögð aborig-
inanna og gagnrýnt
hversu hvítir menn hafa
troðið þau fótum í skiln-
ings- og umburðarleysi.
Og litiö á hinn þeldökka
kynstofn sem nánast
hlægilega tímaskekkju,
einskisnýta forneskju í há-
þróuðu nútímaþjóðfélagi.
The Naked Country
fjallar einnig um þessar
sögulegu andstæður, en í
nokkuð öðru Ijósi og reyf-
arakenndara. Myndin
gerist um miðjan sjötta
áratuginn og fjallar um
hjón sem fara að erja land
á mörkum hins óbyggilega
í norðurhéruðunum. Hér
hafa frumbyggjarnir lifað í
sátt við land sitt í þrjátíu
ár og skapað merkilegar
sambýlisvenjur og trúar-
brögð. Vandinn hefst
þegar bóndinn hyggst fara
að beita hjörð sinni í heilög
vé þeirra og enda þessir
árekstrar í hildarleik —
átökum milli tveggja ólíkra
heima.
Kveikjan að þeim hörm-
ungum sem gerast í TNC
er skilningsleysi og lítils-
virðing hvita mannsins í
garð aborginanna. Og líkt
og kotbóndanum íslenska,
sem í hörðu ári sló star-
hólmann græna, álaga-
blettinn fagra, hefnist
honum grimmilega. En í
myndarlok hefur þó hinum
ástralska bónda skilist að
hann getur ekki vænst
þess að lifa í góðu sam-
býli við landið og frum-
byggja þess öðruvisi en
bera fuila virðingu fyrir
menningu þeirra og sið-
venjum.
Burstal setur þessa
dæmisögu upp á nokkuð
reyfarakenndan hátt og
hefur valið heldur óheppi-
lega leikara í aðalhlutverk-
in. Karlarnir tæpast nógu
kraftmiklir og fínpússuð
og stífmáluð bóndakonan
(Rebecca Gilling úr Return
to Eden) er eins og geim-
vera þarna úti á mörkinni.
Frumbyggjarnir koma hins
vegar ekki á óvart með
mögnuðum leik, síst af öll-
um Tommy Lewis, sem er
manni einkar minnisstæð-
ur úr The Chant of Jimmy
Blacksmith. Þeir hafa
löngum sýnt einstaka leik-
hæfileika, sönnun einnar
hliðarinnar á miklum list-
rænum hæfileikum þess-
ara utangarðsmanna í
eigin landi. Athyglisverð
brokkgeng mynd um efni
sem alltaf vérður forvitni-
legt.